Πρωτομαγιά στο Πέτρογκραντ – Η ημέρα ανήκε σε αυτούς, ήταν δικό τους έργο

Η Πρωτομαγιά άρχισε να γιορτάζεται ως διεθνής εργατική ημέρα το 1890 στην Αμερική. Από τότε καταγράφηκε μέσα σαν ένα πολύ σπουδαίο γεγονός. Το να παρευρεθώ στον εορτασμό της σε μια ελεύθερη χώρα ήταν κάτι που ονειρευόμουν, που λαχταρούσα ολόψυχα, αλλά που ίσως δεν θα συνέβαινε ποτέ. Και τώρα, το 1920, το όνειρο τόσων χρόνων θα γινόταν πραγματικότητα στην επαναστατημένη Ρωσία. Περίμενα ανυπόμονα το πρωινό της Πρωτομαγιάς. Ηταν μια λαμπρή ημέρα, ο ζεστός ήλιος έλιωνε τα τελευταία κρύσταλλα ενός άγριου χειμώνα. Από νωρίς φανφάρες με καλημέριζαν: εργάτες και στρατιώτες παρήλαυναν στους δρόμους τραγουδώντας επαναστατικά τραγούδια. Η πόλη χαρούμενα στολισμένη: η πλατεία Ουρίτσκι, απέναντι από τα Χειμερινά Ανάκτορα, κατακόκκινη και οι γύρω δρόμοι ξεχείλιζαν από χρώματα. Μεγάλα πλήθη από παντού ξεχύνονταν προς το Πεδίο του Αρεως, όπου ήταν θαμμένοι οι ήρωες της Επανάστασης.

Αν και είχα κάρτα εισόδου για την εξέδρα των επισήμων, προτίμησα να μείνω ανάμεσα στον κόσμο, να γίνω ένα με τα μεγάλα πλήθη που είχαν φέρει την αλλαγή. Η ημέρα ανήκε σε αυτούς – ήταν δικό τους έργο. Όμως υπήρχε μια παράξενη ησυχία, μια βαριά σιωπή. Το τραγούδι τους δεν είχε χαρά, το γέλιο τους ήταν άκεφο. Εκαναν παρέλαση μηχανικά, σαν αυτόματα απαντούσαν στα χειροκροτήματα και τα «ζήτω» από την εξέδρα των επισήμων.

Ενα μνημείο για τον καπιταλισμό υψώνεται

Για το βράδυ είχε προγραμματιστεί γιορτή. Πολύ πριν από την καθορισμένη ώρα η πλατεία Ουρίτσκι από το παλάτι έως τις όχθες του Νέβα έσφυζε από ανθρώπους. Ερχονταν να δουν την υπαίθρια παράσταση που θα συμβόλιζε τον θρίαμβο του λαού. Το έργο χωριζόταν σε τρία μέρη: το πρώτο απεικόνιζε τις συνθήκες που οδήγησαν στον πόλεμο και τον ρόλο των Γερμανών σοσιαλιστών· στο δεύτερο ξαναζωντάνευε η Επανάσταση του Φλεβάρη με τον Κερένσκι στην εξουσία· τέλος, η Οκτωβριανή Επανάσταση. Μια παράσταση καλοστημένη και δυναμική, ένα έργο ζωντανό, αληθινό, συναρπαστικό. Παιζόταν στα σκαλοπάτια του παλιού Χρηματιστηρίου, απέναντι από την πλατεία. Στο πιο ψηλό σκαλοπάτι κάθονταν βασιλιάδες και βασίλισσες με τους αυλικούς και γύρω φρουροί με πολύχρωμες στολές.

Η σκηνή αναπαριστά μια λαμπρή, παλατιανή γιορτή: αναγγέλλουν ότι θα χτίσουν το μνημείο του παγκόσμιου καπιταλισμού. Ακολουθεί ξέφρενο πανηγύρι, ένα όργιο μουσικής και χορού. Μετά, από το βάθος της σκηνής, αναδύονται οι σκλαβωμένες, πολύμοχθες μάζες, οι αλυσίδες τους αντηχούν πένθιμα σε αντίθεση με τη μουσική από πάνω. Ανταποκρίνονται στην προσταγή να υψωθεί το μνημείο για τους αφέντες: μερικοί κουβαλούν σφυριά και αμόνια· άλλοι τρεκλίζουν φορτωμένοι μεγάλες πέτρες και τούβλα. Οι εργάτες μοχθούν βυθισμένοι στο σκοτάδι και την εξαθλίωση, οι επιστάτες τους μαστιγώνουν με το καμουστίκι για να κάνουν πιο γρήγορα, ενώ από πάνω, μες στα φώτα και τις χαρές, οι αφέντες γιορτάζουν.

[…] Εκείνη τη στιγμή ξεχωρίζει από κάτω μια μικρή κόκκινη σημαία που κυματίζει και ένα μικροσκοπικό ανθρωπάκι που ξεσηκώνει τον λαό. Θυμωμένες γροθιές υψώνονται, η σημαία και το ανθρωπάκι εξαφανίζονται για να φανούν ξανά σε διαφορετικά σημεία χαμηλά. Η κόκκινη σημαία κυματίζει ξανά, πότε εδώ, πότε εκεί. Λίγο λίγο οι άνθρωποι ξεθαρρεύουν, γρήγορα γίνονται απειλητικοί. Η αγανάκτηση και ο θυμός δυναμώνουν – βασιλιάδες και βασίλισσες τρομάζουν. Τρέχουν να κρυφτούν στα κάστρα και ο στρατός ετοιμάζεται να υπερασπιστεί το προπύργιο του καπιταλισμού.

Είναι Αύγουστος του 1914. Οι ηγεμόνες γιορτάζουν ξανά και οι εργάτες είναι ακόμη σκλαβωμένοι. Τα μέλη της Δεύτερης Διεθνούς παρακολουθούν τις φλυαρίες των ισχυρών. Δεν ακούνε τους εργάτες που ικετεύουν να γλιτώσουν από τη φρίκη του πολέμου. Στη συνέχεια το εμβατήριο «Ο Θεός σώζοι τον βασιλέα» αναγγέλλει την άφιξη του αγγλικού στρατού. Ακολουθούν Ρώσοι στρατιώτες με μυδράλια και πυροβολικό και μια πομπή από νοσοκόμες και τραυματίες, θυσία στον μολώχ του πολέμου.

Η επόμενη πράξη απεικονίζει την Επανάσταση του Φλεβάρη. Κόκκινες σημαίες ξεφυτρώνουν παντού, αυτοκίνητα με ενόπλους ξεκινάνε ορμητικά. Ο λαός πολιορκεί τα Χειμερινά Ανάκτορα και γκρεμίζει το έμβλημα του τσαρισμού. Η κυβέρνηση Κερένσκι αναλαμβάνει τον έλεγχο και ο λαός οδηγείται ξανά σε πόλεμο. Ακολουθεί η υπέροχη σκηνή της Οκτωβριανής Επανάστασης, με στρατιώτες και ναύτες που προελαύνουν στον ανοιχτό χώρο μπροστά από το λευκό μαρμάρινο κτίριο. Εισβάλλουν ορμητικά στο παλάτι και ύστερα από σύντομη μάχη τα πλήθη ξέφρενα χαιρετίζουν τους νικητές. Το άκουσμα της «Διεθνούς» δονεί τον αέρα· δυναμώνει ολοένα ώσπου γίνεται βροντερή ιαχή. Η Ρωσία είναι ελεύθερη – εργάτες, ναύτες και στρατιώτες εγκαινιάζουν μια νέα εποχή για τον κόσμο, την αρχή του κομμουνισμού… 

INFO

Το βιβλίο «Η απογοήτευσή μου στη Ρωσία. Δύο χρόνια στη Ρωσία. 1920-1921» της Εμα Γκόλντμαν κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Απόπειρα