Eιρήνη Αδάμου: "Η τέχνη δεν μπορεί να βρίσκεται σε αποστειρωμένους χώρους"

H παράσταση χορού και λόγου “Navire” αντλεί έμπνευση από το έργο «Η Σχεδία της Μέδουσας» του ζωγράφου Ζαν Λουί Τεοντόρ Ζερικώ και αναρωτιέται εάν ένα έργο τέχνης συνδέεται με την πραγματικότητα. Με κεντρικό θέμα τα ανθρώπινα όρια και την ανάγκη για επιβίωση που οδηγεί τα άτομα στις σκοτεινές διαδρομές του κανιβαλισμού, η παράσταση σκιαγραφεί ένα ενδιαφέρον μωσαϊκό εικόνων και συναισθημάτων. Η Ειρήνη Αδάμου μιλάει στο koutipandoras.gr για αυτή τη δουλειά και για τα “ρήγματα” που δημιουργεί η τέχνη.

-Αφορμή για την παράσταση “Navire” υπήρξε ο πίνακας του Ζερικώ “Η Σχεδία της Μέδουσας”. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο τέχνης και πως συνδέεται με τη συλλογική μάχη για επιβίωση στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες;

O πίνακας αυτός, πέρα από την εξαιρετική τεχνοτροπία του και το άρτιο εικαστικό του αποτέλεσμα, αποτυπώνει την τραγικότητα ενός πραγματικού περιστατικού. Τον αγώνα για επιβίωση με κάθε μέσο, 150 ανθρώπων, όπου μετά από ένα ναυάγιο εγκαταλείπονται πάνω σε μια σχεδία μεσοπέλαγα. Οι ανάγκες, τους έκαναν να προβούν σε πράξεις άγριες, να ξεπεράσουν τα όρια τους και να κανιβαλίσουν. Μας φάνηκε με ένα τρόπο πολύ επίκαιρο και αρχίσαμε να αναζητούμε τα όρια και τις πτυχές του κοινωνικού κανιβαλισμού, ο οποίος είναι το κατώτερο επίπεδο του ατομικισμού και μιας κοινωνίας κατακερματισμένης. Στην κατάσταση αυτή ο πιο δυνατός την πέφτει άμεσα στον πιο αδύναμο (με οποιαδήποτε έκφανση της δύναμης: πχ μυϊκής, υγείας, νεότητας, οικονομικής κατάστασης, κοινωνικής θέσης, κλπ). Στην περίπτωση του κοινωνικού κανιβαλισμού η εκμετάλλευση και η επιβολή γίνεται σε εκείνους τους αδύναμους που βρίσκονται στο εγγύς κοινωνικό περιβάλλον. Αποφασίσαμε να συνδέσουμε την ιστορία του πίνακα με το σήμερα και να αναρωτηθούμε για τις σχεδίες που καλείτε ο καθένας μας να στελεχώσει μέσα σε αυτήν την περιορισμένου χώρου κοινωνία.

-Ζούμε σήμερα σε μια εποχή κοινωνικού κανιβαλισμού; Σε μία άλλη “σχεδία” πάνω στην οποία πρέπει να κρατηθούμε; Έχει αντέξει στις μέρες μας η αξία της αλληλεγγύης;

Η αλληλεγγύη δοκιμάζεται σε καιρούς έξαρσης μιας κρίσης, όπως συμβαίνει στις ανθρώπινες σχέσεις, τις καθημερινές μας, έτσι συμβαίνει και σε ένα πιο ανοιχτό κύκλο μεταξύ ανθρώπων που πιθανόν να μη γνωρίζονται καν μεταξύ τους. Δεν ξέρω πως θα μπορούσα να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση… Δεν είναι κάτι απτό η αλληλεγγύη, υπάρχουν στιγμές που φουντώνει και συνεπαίρνει, που είναι τόσο δυνατές στιγμές και χαράζονται μέσα μας, και υπάρχουν στιγμές που ο φόβος υπερτερεί και τότε μας κατακλύζει η απογοήτευση. Το παν είναι να πιστεύει κανείς…

-Πως αντιλαμβάνεστε τη χρήση του σώματος ως εργαλείο για τη δημιουργία εικόνων επί σκηνής;

Το σώμα βιώνει, πονά, είναι παρόν και εκφράζει ακόμα και με την πιο μικρή κίνηση. Υλικά κινητικά, χειρονομιακά, σημασιακά, χορευτικά, και φωνητικά. Οι λέξεις διατυπώνονται μέσα από τις εκφράσεις του σώματος και του προσώπου. Βέβαια, τα λόγια δεν απουσιάζουν παντελώς, απλά είναι λιγότερα και έχουν περισσότερο συνοδευτική σημασία.

Από το σώμα του ηθοποιού πηγάζουν οι εντάσεις, οι υπογραμμίσεις, οι υπονοήσεις, οι αποστασιοποιήσεις, οι συγκινήσεις, αυτά που θέλει κάποιος να πει. Είναι τα οπτικά σημεία μιας παράστασης, με σκοπό την επικοινωνία θεατή και ηθοποιού.

-Πρέπει να υπάρχει κατά τη γνώμη σας σύνδεση της τέχνης με την κοινωνική πραγματικότητα;

Ο Μαρξ λέει ότι «η τέχνη είναι μια μορφή κοινωνικής συνείδησης, μια ιδιαίτερη μορφή υποκειμενικής αντανάκλασης της πραγματικότητας από τον καλλιτέχνη και τον άνθρωπο γενικότερα.Αν όμως ψάξουμε βαθύτερα θα ανακαλύψουμε ότι πριν απ’ αυτό και πριν από κάθε τι άλλο (από το να είναι δηλαδή παιχνίδι, διασκέδαση, γλώσσα συναισθημάτων κ.λπ.) η τέχνη είναι μια μορφή εργασίας. Ένας ξεχωριστός δηλαδή τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος προσπαθεί να αφομοιώσει την πραγματικότητα, φυσική και κοινωνική, για να μπορέσει να την ελέγξει, Η τέχνη δε πρέπει να μας εφησυχάζει απέναντι στη ζωή. Προσωπικά θα ήθελα μέσα από ότι κάνω να δημιουργώ μικρά ρήγματα.

-Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;

Δεν υπάρχει κάτι καινούριο στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή, δεν αισθάνομαι ότι έχει κλείσει ο κύκλος αυτής της παράστασης και θα ήθελα να την δουλέψω λίγο ακόμα. Δεν θέλω να καταπιάνομαι με κάτι με βιασύνη, δεν μπορώ να εστιάσω στα πράγματα με αυτόν τον τρόπο.

-Υπάρχουν δυσκολίες για έναν νέο καλλιτέχνη σήμερα; Τι πιστεύετε ότι θα πρέπει να αλλάξει στην κεντρική πολιτική σε σχέση με την τέχνη;

Ω αυτή είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα. Είναι πολύ πολύ μεγάλες οι δυσκολίες και σήμερα όπως και πάντα. Πρέπει να υπάρξουν νέα πεδία, να δοθεί χώρος στο καινούριο για να προχωρήσουν τα πράγματα, να φύγουν από τα χέρια των ίδιων και των ίδιων. Να εκτιμηθεί η προσπάθεια ενός καλλιτέχνη συνολικά ως εργασία, όχι ως χόμπι. Το θετικό είναι ότι βλέπουμε συνεχώς νέες πλατφόρμες, φεστιβάλ κλπ να αναπτύσσονται μέσα από συλλογικές διαδικασίες. Θα έπρεπε να στηριχθούν και υλικοτεχνικά αυτές οι προσπάθειες, να μπορούν να έχουν την ποιότητα που τους αξίζει. Η τέχνη δεν μπορεί να βρίσκεται μόνο μέσα σε αποστειρωμένους χώρους.

-Ποιες θεατρικές παραστάσεις ξεχωρίσατε τη φετινή σεζόν;

Θα ξεχώριζα την παράσταση χοροθεάτρου της ομάδας Αμάγαλμα «Στην άκρη του βατήρα», την παράσταση «R.I.P.» και τον «Φαέθων».

Ταυτότητα της Παράστασης

Χορεύουν & μιλούν: Ειρήνη Αδάμου, Μαριάννα Βαργιάνη, Νεφέλη Γιώτη, Καίτη Ιωαννίδου, Έλσα Σίσκου

Κείμενο: Ειρήνη Αδάμου, Νεφέλη Γιώτη, Νικος Καμόντος

Σκηνοθεσία: Ειρήνη Αδάμου

Χορογραφία: Ειρήνη Αδάμου & ομάδα

Βοηθός χορογράφου: Κυριακή Νάσιουλα, Αγγελική Σουπιωνά
Σχεδιασμός φωτισμού: Νύσσος Βασιλόπουλος

Σκηνογραφία – Κατασκευές: Δέσποινα Λαφαζάνη

Πρωτότυπη Μουσική: Ντάνα Παπαχρήστου, Γιώργος Σαμαντάς

Φωτογραφίες – Υπεύθυνη επικοινωνίας: Χριστίνα Σαρλάμη

Artwork: Γιάννης Παρασκευόπουλος