Σήραγγα προς τον Κάτω Κόσμο

«Και πρέπει δηλαδή να μπούμε σε αυτό το κουβαδάκι; Σκιάζομαι λιγάκι, όταν βρίσκομαι σε ένα βαγονέτο που αιωρείται, στερεωμένο σε λεπτό συρματόσχοινο. Ιδίως σήμερα, που φυσάει κιόλας. Βλέπω ότι έχει κάτι ράγες που οδηγούν σε ένα τούνελ, ψηλά στο βουνό. Λες να υπάρχει τρένο, που φτάνει ως το χιονοδρομικό; Να ρωτήσουμε…».

Δεν ρωτήσαμε. Διότι, πλησιάζοντας, προσέξαμε μία δυσοίωνη λεπτομέρεια καμουφλαρισμένη κάτω από το λευκό του χιονιού και πίσω από τις κορυφές των πεύκων. Η είσοδος της σήραγγας ήταν γύρω γύρω μαύρη, σαν πέρασμα προς τα καζάνια της κόλασης. Για 155 άτυχα παιδιά που τράβηξαν τον λάθος κλήρο, το ανηφορικό τούνελ με την καψαλισμένη μπουκαπόρτα, έγινε αυτό ακριβώς. Εισόδιο προς τον κάτω κόσμο.

Στην καρδιά ενός παγωμένου βουνού. Σε γωνία 30 μοιρών, όπως κοιτάζει κανείς προς τον Άδη.

Οι ράγες βρίσκονται ακόμα στη θέση τους, αλλά δεν οδηγούν πουθενά. Τα δρομολόγια σταμάτησαν για πάντα, εκείνο το μοιραίο πρωινό της 11ης Νοεμβρίου 2000. Το κρεμαστό τελεφερίκ που κατασκευάστηκε παραδίπλα για να μεταφέρει τους σκιέρ στον αιώνιο παγετώνα του Κιτστάινχορν κάνει μια μικρή βουτιά μόλις περνάει τον πρώτο πυλώνα, σαν να κλίνει το γόνυ, στη μνήμη των αθώων θυμάτων.

Οι κραυγές της απελπισίας πνίγηκαν μέσα στον θανάσιμο πυκνό καπνό, αλλά αντιλαλούν μέχρι σήμερα στις πλαγιές των αυστριακών Άλπεων. Το μνημείο που φτιάχτηκε από τις ξεκληρισμένες οικογένειες στο πάρκινγκ του χιονοδρομικού κέντρου θυμίζει ότι το ξένοιαστο παιχνίδι από την απέραντη θλίψη απέχουν ελάχιστα, όσο μία σπίθα. Μία σπίθα ήταν αρκετή, για να πυροδοτήσει την εκατόμβη.

Σχεδόν όλοι οι επιβάτες της πολύχρωμης νεκροπομπής ήταν νέα παιδιά, που έσπευσαν στο Καπρούν για να γιορτάσουν το πρώτο χιόνι της σεζόν. Είκοσι χρονών. Δεκάξι χρονών. Εννέα χρονών. Αυστριακοί, Γερμανοί, Γιαπωνέζοι, Αμερικανοί. Το σκι και το σνόουμπορντ, στις Άλπεις, είναι ό,τι για εμάς το καλοκαιρινό κολύμπι. «Το πρώτο μας μπάνιο». «Η πρώτη μας κατεβασιά». Η πρώτη τους νιφάδα. Το τελευταίο τους ταξίδι. Το πρώτο μας δάκρυ.

Η σπίθα άναψε στα καλώδια του συστήματος κλιματισμού, στην μπροστινή καμπίνα του μικρού τρένου, καθώς αυτό σκαρφάλωνε αγκομαχώντας προς το χιονοδρομικό κέντρο, μέσα από τη σήραγγα. Η φωτιά εξαπλώθηκε μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα. Ο συρμός σταμάτησε στριγγλίζοντας. Οι πόρτες μπλόκαραν και δεν άνοιγαν. Το φούμο μηδένισε την ορατότητα. Τα ουρλιαχτά πανικού μπλέχτηκαν με τον βήχα και με το σκοτάδι. Κάποιοι χειροδύναμοι έσπασαν τα παράθυρα με τα μπαστούνια του σκι και πετάχτηκαν έξω.

Όσοι αναζήτησαν τη σωτηρία ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια ασφαλείας προς το γαλάζιο του ουρανού έπαθαν ασφυξία και έσβησαν μέσα στους καπνούς. Δώδεκα ψύχραιμοι που έτρεξαν προς τα κάτω διασώθηκαν, για να διηγηθούν στους χαροκαμένους το σκηνικό της κόλασης. Η πυρκαγιά που ξέσπασε μέσα στα τέσσερα κατάμεστα βαγόνια κατέκαψε τα πάντα. Η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 1000 βαθμούς Κελσίου.

Μέσα στο ολοκαύτωμα, έσβησαν 150 ψυχές. Τρεις εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους από τις αναθυμιάσεις εκατοντάδες μέτρα ψηλότερα, στον ορεινό σταθμό όπου έβγαζαν το μεροκάματο. Δύο δυστυχείς πέθαναν μέσα στον δεύτερο συρμό, που την ίδια ώρα κατέβαινε, σχεδόν άδειος, προς τη βάση του βουνού. Η σήραγγα λειτούργησε σαν καμινάδα και σκόρπισε τον θάνατο, με κατεύθυνση τον ουρανό.

Η σιδηροδρομική γραμμή των τεσσάρων χιλιομέτρων έμεινε στη θέση της σαν μνημείο τρόμου μέχρι το 2014, όταν την ξήλωσαν. Η είσοδος της σήραγγας χάσκει μέχρι σήμερα στην πληγωμένη μασχάλη του Κιτστάινχορν, άφωνο στόμα που σπαράζει, για μία τραγωδία που δυσκολεύεται να χωρέσει σε ανθρώπινο μυαλό. Όταν οι διασώστες κατόρθωσαν να εισχωρήσουν στο τούνελ, βρήκαν άθικτο μόνο το σασί του τρένου. Γύρω του κάπνιζε ένας φρικαλέος σωρός από τοξικά, δύσοσμα κάρβουνα.

Κλειδώσαμε το νοικιασμένο αυτοκίνητο και πλησιάσαμε με τρεμάμενα βήματα το σημείο όπου σιγόκαιγαν, χρόνια μετά, τα αναμμένα θυμιάματα, δίπλα σε εκατοντάδες φωτογραφίες χαρούμενου γέλιου που πάγωσε για πάντα. Ανάμεσα στα σκουφιά, στις πολαρόιντ και στα λούτρινα αρκουδάκια, ήταν ακουμπισμένο ένα μετάλλιο. «Σάντρα Σμιτ, πρωταθλήτρια Κόσμου 1999 στην ελεύθερη κατάβαση, απεβίωσε μαζί με τους γονείς της στις 11 Νοεμβρίου 2000». Πιο δίπλα, ένα αναμνηστικό δίπλωμα από άλλη αθλητική διοργάνωση. «Γιόζεφ Σάουπερ, 7 φορές νικητής σε Ολυμπιάδες Κωφών».

Και παντού τριγύρω, ανάμικτο με το βαρύ πένθος και με τη σεβάσμια σιωπή των επισκεπτών, ένα αδιόρατο κύμα οργής, που σιγοκαίει ακόμη. Οι 16 που οδηγήθηκαν στο εδώλιο για εγκληματική αβλεψία αθωώθηκαν. Τι θα συμβεί με τους εγκληματίες των Τεμπών; Θα επιστρέψουν μεθαύριο στη Βουλή χωρίς εγκαύματα στα πόδια; Θα ξεχαστεί και αυτή η μαζική δολοφονία, όπως τόσες και τόσες άλλες;

Χρειαστήκαμε αρκετή ώρα για να ξαναβρούμε τη μιλιά μας. Αναζητήσαμε καταφύγιο στο παλιό αγαπημένο στέκι, το Kitsch und Bitter, με σήμα τον μεθυσμένο τάρανδο, και πνίξαμε τη θλίψη σε ένα δυνατό ποτό. Στην υγεία όσων είδαν τη χαρά τους να ξεριζώνεται και έμειναν πίσω να οδύρονται.

Γύρω μας, νιάτα με κόκκινα μάγουλα απολάμβαναν το apres-ski ζεστό κρασί τους και έκαναν σχέδια για τις κατεβασιές της επόμενης μέρας, στον παγετώνα που δεν λιώνει ποτέ. Οποιοσδήποτε από αυτούς θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εκείνους.

Θα μπορούσαμε να είμαστε και εμείς στη θέση τους, τα παιδιά της ζέστης, που δεν έμαθαν ποτέ σκι, αλλά ξεχύνονται τον χειμώνα στα βουνά. Και ανεβαίνουν με τζην στα χιονοδρομικά κέντρα για μία μπίρα σε σεζ-λονγκ στη λιακάδα, μόνο και μόνο για να μοιραστούν με τα γελαστά πρόσωπα των σκιέρ τη θέα, την παγωνιά και τη θέρμη της του νεανικού σφρίγους.