Πώς ξεφτιλίζουμε τον (κάθε) Βαγγέλη

Του Λύο Καλοβυρνά

Και ξαφνικά η Ελλάδα ανακάλυψε το bullying. Η λέξη της χρονιάς! Είναι μόδα και θα περάσει; Ή θ’ αλλάξουμε (εμείς, ο καθένας μας!) τα πράγματα;

Δεν είναι κακό που ξαφνικά όλες/οι μιλάμε για το bullying, κι ας φαίνεται υποκριτικό, μιας και σαν φαινόμενο υπάρχει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Είναι κρίμα που χρειάστηκε η προσωπική τραγωδία ενός νέου ανθρώπου για να ευαισθητοποιηθούμε ως κοινωνία, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ. Όμως το πώς μιλάμε γι’ αυτό παίζει τεράστια σημασία. Και δυστυχώς έχουμε διαλέξει τον χειρότερο τρόπο.

Bullying. Τι σκατά σημαίνει αυτή η λέξη; Τίποτα απολύτως, στον μέσο Έλληνα. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να χρησιμοποιούμε τη φινλανδική μετάφραση και τα ίδια θα καταλαβαίναμε. Τίποτα. Είναι μια ξένη λέξη, χωρίς καμία συναισθηματική φόρτιση, ακόμα και για τους αγγλόφωνους Έλληνες. Είναι μια λέξη άδεια, ανούσια. Σαν να περιγράφεις ένα τίποτα.

Καλά, ας χρησιμοποιούμε την ελληνική της μετάφραση: εκφοβισμός. Δυστυχώς, κι αυτή είναι μια εξίσου ανούσια λέξη. Είναι μια λέξη θεωρητική, επίσημη, χωρίς κανένα συναισθηματικό περιεχόμενο. Μια λέξη που διαβάζουμε σε ξύλινα θεωρητικά κείμενα, όχι μια λέξη για να περιγράψουμε αυτό που ζούμε.

Οι λέξεις είναι το μόνο που έχουμε ως άνθρωποι για να αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, να τη νοηματοδοτούμε και να εκφράζουμε το βίωμά μας. Το «ερωτική απογοήτευση» έχει τελείως άλλη σημασία και αξία από το «νταλκάς». Οι λέξεις δεν έχουν μόνο τη σημασία τους (denotation), αλλά και τις συμπαραδηλώσεις τους (connotation), δηλαδή τους νοητικούς συνειρμούς και τη συναισθηματική φόρτιση που κουβαλάνε.

Οι λέξεις bullying και εκφοβισμός δεν έχουν καμία συναισθηματική φόρτιση για μας τους Έλληνες. Τις λέμε και δεν νιώθουμε τίποτα. Και μ’ αυτόν τον τρόπο υποβιβάζουμε τη σοβαρότητα του φαινομένου και μειώνουμε το ψυχικό βάρος που νιώθουν τα θύματα του ξεφτιλίσματος που είναι στην πράξη το bullying.

Ήταν αναπόφευκτο να μιλήσουμε για τον θάνατο του Βαγγέλη στις ομάδες γκέι αυτογνωσίας που συντονίζω. Τα περισσότερα παιδιά ταράχτηκαν έντονα από τις αναμνήσεις βίας που είχαν από τα δικά τους σχολικά και φοιτητικά χρόνια. Αυτοί ήταν οι τυχεροί, αυτοί που επιβίωσαν γιατί είχαν έστω κάποια υποστήριξη, δυνάμεις αντίρροπες στη βία που εισέπρατταν λόγω της διαφορετικότητάς τους. Και όλοι συμφώνησαν ότι οι λέξεις bullying ή εκφοβισμός ούτε κατά διάνοια δεν πλησιάζει σε αυτό που έζησαν. Το ξεφτίλισμα που υπέστησαν.

Γιατί αυτό είναι πάνω απ’ όλα το bullying: ένα αδιανόητο, αβίωτο ξεφτίλισμα, να θέλεις ν’ ανοίξει η γη να σε καταπιεί, να πάψεις να υπάρχεις, αρκεί να σταματήσει αυτό το βασανιστήριο. Να πονάς από τα χτυπήματα ή τις κοροϊδίες, αλλά περισσότερο να πονάς που οι άλλοι γύρω σου βλέπουν πώς οι θύτες σου σε ξεφτιλίζουν.

Η λέξη «ξεφτίλισμα» είναι πολύ βαριά για μας τους Έλληνες. Αμέσως μας έρχονται εικόνες, αμέσως αγριεύουμε στο άκουσμά της. Κι έτσι πρέπει. Γιατί το bullying είναι πάρα πολύ άγριο. Ας του δώσουμε, λοιπόν, το όνομα που του ταιριάζει, γιατί αν το ομορφαίνουμε ή το ουδετεροποιούμε με ξύλινες ή ξένες λέξεις όπως bullying ή εκφοβισμός, είναι σαν να μειώνουμε το βίωμα των θυμάτων, σαν να τα ξεφτιλίζουμε κι εμείς.

Υπάρχει όμως κι ο αντίλογος: Αν είμαι θύμα τέτοιου ξεφτιλίσματος, τότε είναι πιθανό να μην αντέχω μια λέξη τόσο δυνατή, μια λέξη τόσο κοντά στο βίωμά μου. Έχουμε τρόπους οι άνθρωποι ν’ αντιμετωπίζουμε τις βαριές λέξεις (που μας φέρνουν άβολα κοντά στον πόνο μας): τους  ευφημισμούς (η «κακιά» αρρώστια κτλ). Το να αναφέρομαι στη βία που εισέπραξα ως bullying ή εκφοβισμό μου είναι πιο εύκολο. Ωστόσο όσο κι αν με βοηθάει σ’ ένα πρώτο επίπεδο, έτσι κινδυνεύω να υποτιμήσω τι μου έχει συμβεί πραγματικά ή και να το κουκουλώσω. Αυτό που έχω υποστεί έχει όνομα: ξεφτίλισμα. Ας του δώσω το όνομα ισάξιο του πόνου μου.

Πηγή: protagon.gr