Περί…Δημοκρατίας

Άρθρο του Στέφανου Καργάκη

Η Δημοκρατία είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο του Ελληνισμού και λέω του Ελληνισμού μιας και είναι ένα πολίτευμα που γεννήθηκε 2500 χρόνια πριν στην αρχαία Αθήνα.  Έχει αλήθεια όμως καμία σχέση η πραγματική Δημοκρατία με την σημερινή; Φυσικά όταν αναφέρομαι στην σημερινή δεν φωτογραφίζω συγκεκριμένα την νεοελληνική Δημοκρατία αλλά γενικότερα την Δημοκρατία ως πολίτευμα που εικάζεται ότι έχουν υιοθετήσει το μεγαλύτερο ποσοστό των σύγχρονων χωρών.

Στο μυαλό μου επικρατούσε μια σύγχυση γύρω από την έννοια Δημοκρατία μιας και συχνά άκουγα τους γύρω μου να λένε το πολύ γνωστό ”Φυσικά και έχουμε Δημοκρατία, τώρα είσαι ελεύθερος να μιλήσεις, να ψηφίσεις να κάνεις ότι θέλεις” όμως εμένα κάτι δεν μου κολλούσε, κάτι δεν μου ταίριαζε σε όλο αυτό. Αναρωτιόμουν πως γίνεται να έχουμε το καλύτερο πολίτευμα θεωρητικά κι όμως οι πολίτες σε σχεδόν όλες τις αποφάσεις να είναι όχι απλά αμέτοχοι αλλά και κάποιες φορές πλήρως αντίθετοι. 

Ψάχνοντας απλά λίγο την ετυμολογία της λέξης κανείς, αμέσως θα καταλάβει ότι ουδεμιά σχέση έχει η Δημοκρατία με το πολίτευμα που έχουμε τόσο εμείς όσο και όλα τα υπόλοιπα δήθεν Δημοκρατικά κράτη. Τι είναι όμως τελικά η Δημοκρατία; Η λέξη Δημοκρατία πηγάζει από τα συνθετικά ”δήμος” που ως δήμος ορίζονται όλοι οι πολίτες οι οποίοι έχουν πολιτικά δικαιώματα, και τη λέξη ”κράτος” που σημαίνει δύναμη και εξουσία. Με δυο λόγια δηλαδή Δημοκρατικό πολίτευμα είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν την άσκηση της πολιτικής εξουσίας σ’ ένα κράτος και η δύναμη αυτή προέρχεται από το σύνολο των πολιτών που έχουν πολιτικά δικαιώματα. Αλήθεια πόσες φορές συμμετείχες σε αποφάσεις που πάρθηκαν στο δήμο σου, την περιφέρεια σου, την χώρα σου; Πόσες φορές τουλάχιστον στα καίρια εθνικά θέματα -όπως είναι οι δανεισμοί με παράλογους όρους και το ξεπούλημα της χώρας σου- κλήθηκες σε δημοψήφισμα; 

Λανθασμένα λοιπόν έχουμε ορίσει την Δημοκρατία ως το αντίθετο της δικτατορίας ή τυραννίας. Ο Ελληνισμός και πιο συγκεκριμένα η γενιά του πατέρα μου ίσως δικαίως συγχέει τη Δημοκρατία με ότι δεν είναι δικτατορία λόγω της πρόσφατης ιστορίας μας, η γενιά η δική μας όμως γιατί δεν γνωρίζει ώστε να μπορεί να  απαιτήσει το Δημοκρατικό πολίτευμα; 
Αλήθεια τι πολίτευμα έχει τόσο η χώρα μας όσο και σχεδόν όλες οι υποτιθέμενες Δημοκρατικές χώρες; Ας αναλύσουμε λοιπόν λίγο και το προηγούμενο πολίτευμα της Ελλάδος μήπως και εκεί πάρουμε κάποιες απαντήσεις. 

Ας δούμε κατά λέξη πως ορίζουν τα λεξικά τον όρο δικτατορία. <<Δικτατορία είναι ένα πολίτευμα - καθεστώς το οποίο απαρτίζεται από ένα άτομο (τον δικτάτορα) ή μία ομάδα ατόμων, που χωρίς να υπολογίζουν τα δικαιώματα των πολιτών, νόμους, το σύνταγμα, κλπ, επιβάλλουν τα δικά τους στους πολίτες. Η δικτατορία συνήθως (*όχι πάντα) "εγκαθίσταται" σε ένα κράτος με αθέμιτα μέσα όπως πχ με πραξικόπημα. Οι ίδιοι οι δικτάτορες δεν χαρακτηρίζουν το πολίτευμα και την πολιτική που ασκούν ως δικτατορική και πολλές φορές πιστεύουν ότι κάνουν ό,τι κάνουν, για το καλό του έθνους παρά την κατάλυση όλων των θεσμών και των δικαιωμάτων, για να περάσουν τα δικά τους. Σε ένα τέτοιο καθεστώς οι πολίτες δεν έχουν δικαιώματα και αν εκφέρουν απόψεις ενάντιες σε αυτό ή τα συμφέροντά του, μπορεί να τιμωρηθούν>>.

Είμαι σίγουρος ότι το λήμμα που σας παρέθεσα -ενός εκ των λεξικών των οποίων διάβασα- σας φέρνει στο μυαλό πολλά αλλά ας τα αναλύσουμε πρόταση πρόταση. 

α) …πολίτευμα – καθεστώς το οποίο απαρτίζεται από ένα άτομο (τον δικτάτορα) ή μία ομάδα ατόμων… Και οι τρείς εξουσίες του πολιτεύματος μας είναι συγκεντρωμένες στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, αναλυτικότερα: Η εκτελεστική, ο πρωθυπουργός ελέγχει πλήρως τους υπουργούς του σε κάθε κίνηση και δράση τους και ότι δεν αρέσει σε αυτόν φυσικά και δεν γίνεται. Η νομοθετική, είναι πλέον γνωστό ότι οι βουλευτές δεν διαβάζουν καν τι ψηφίζουν απλά παίρνουν την γραμμή του κόμματος και φυσικά όποιος πάει κόντρα στην γραμμή διαγράφεται. Τέλος η δικαστική, εφόσον οι δικαστικοί διορίζονται (άρα και καθαιρούνται) από τον εκάστοτε υπουργό λογικό είναι να ελέγχονται και από αυτόν άρα κατά συνέπεια και από τον πρωθυπουργό. Επομένως όλες οι εξουσίες είναι συγκεντρωμένες στον απόλυτο άρχοντα, τον πρωθυπουργό.

β) …που χωρίς να υπολογίζουν τα δικαιώματα των πολιτών, νόμους, το σύνταγμα, κλπ, επιβάλλουν τα δικά τους στους πολίτες. Το σύνταγμα μας καταπατείται καθημερινά, οι νόμοι κόβονται και ράβονται όπως βολεύουν αυτούς και τους χορηγούς τους, τα βασικά δικαιώματα όπως η στέγαση, η εργασία, η τροφή είναι όνειρο απατηλό για ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων. Επιβάλλονται κατά των Ελλήνων πολιτών τόσο αισχρά (δεν έχει υπάρξει διαμαρτυρία για κάποιο μέτρο που να μην έχει καταπνιγεί από αστυνομικές δυνάμεις) που είναι ξεκάθαρο πλέον πως κάνουν ότι θέλουν.

γ) …Η δικτατορία συνήθως “εγκαθίσταται” σε ένα κράτος με αθέμιτα μέσα όπως πχ με πραξικόπημα. Το πραξικόπημα δεν είναι το μόνο αντιδημοκρατικό μέσο για να εγκατασταθείς στην εξουσία ενός κράτους. Ακόμη και οι εκλογές εάν δεν λειτουργήσουν σωστά μπορούν να χαρακτηρισθούν ως αντιδημοκρατικό μέσο. Για παράδειγμα, ο πατέρας μου κατηγορείται ότι καταπάτησε ένα οικόπεδο και το χωριό έχει ξεσηκωθεί, ως έξυπνος άνθρωπος τους λέει ότι αφού υπάρχουν αμφιβολίες θα τους επιτρέψει να ψηφίσουν εάν ανήκει σε αυτόν ή όχι, αλλά οι εκλογές έχουν την εξής έκπληξη η ερώτηση είναι: ”το οικόπεδο είναι δικό μου ή του γιού μου;”. Σε οποιοδήποτε εκλογικό αποτέλεσμα κι αν καταλήξουμε το οικόπεδο παραμένει στην οικογένεια, οι εκλογές έγιναν αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν και Δημοκρατικές. Τώρα σκέψου, αν αύριο το πρωί αποφασίσεις ότι θέλεις να κατέβεις υποψήφιος βουλευτής πόσο εύκολο θα είναι να το κάνεις; Μήπως θα πρέπει να μπεις πρώτα μέσα στην ”οικογένεια”; Και αν δεν θέλουν να σε βάλουν στην οικογένεια μιας και δεν είσαι δικός τους θα καταφέρεις ποτέ να δηλώσεις υποψηφιότητα; Μήπως λοιπόν οι εκλογές γίνονται μεταξύ όσων θέλουν αυτοί να επιλέξεις;
Παραβλέπω τα ενδιάμεσα ως προτάσεις που δεν χρήζουν ανάλυσης και προχωράω στην τελευταία πρόταση.

δ) …οι πολίτες δεν έχουν δικαιώματα και αν εκφέρουν απόψεις ενάντιες σε αυτό ή τα συμφέροντά του, μπορεί να τιμωρηθούν. Πιστεύεις πραγματικά ότι η άποψη σου μετράει; Συναινείς σε όλο αυτό το φορολογικό έκτρωμα και γενικά σε αυτή την πολιτική; Το μόνο δικαίωμα που έχεις είναι να αποφασίσεις αν το οικόπεδο τελικά είναι του πατέρα ή του υιού και παρόλο που με μια πρώτη ματιά μπορεί να σκεφτείς υπερβολικό το ότι τιμωρείται όποιος εκφέρει την άποψη του, για ξανά σκέψου όταν διαμαρτύρεσαι για την υπερφορολόγηση τι παθαίνεις. Ξύλο, δακρυγόνα, φακέλωμα. 
Πραγματικά παρόλα αυτά δεν πιστεύω ότι έχουμε δικτατορία γιατί είναι και κάποιοι παράγοντες οι οποίοι μας διαφεύγουν όπως είναι τα βασικά δικαιώματα ελευθερίας έκφρασης, ιδιοκτησίας και πολλά άλλα δικαιώματα και ελευθερίες τα οποία υπάρχουν, όχι στον βαθμό που θα τα είχε ένα θεωρητικά τέλειο Δημοκρατικό πολίτευμα αλλά υπάρχουν. Δεν ξέρω ακριβώς τι πολίτευμα έχουμε αλλά αν έπρεπε να πάρω θέση θα έλεγα ότι είναι κάτι που μοιάζει με Δημοκρατία αλλά δυστυχώς δεν είναι. Το σίγουρο είναι ότι το ιδανικό πολίτευμα της Δημοκρατίας που για πολλούς είναι ουτοπικό σε κάποια κράτη όπως είναι η Ισλανδία και κάπως και η Ελβετία λειτουργούν άψογα.

Όμως το ερώτημα παραμένει και είναι πέραν από το τι πολίτευμα έχουμε. Το ερώτημα είναι γιατί η γενιά η δική μου δεν ενδιαφέρεται; Γιατί δεν ασχολείται με τα κοινά; γιατί αυτό σημαίνει Δημοκρατία, να ασχολείσαι με τα κοινά, να είσαι ενεργός πολίτης, να παίρνεις μέρος στις αποφάσεις. Μόνο μέσα από την ενασχόληση και την ενεργή παρουσία του θα αντιληφθεί τις ενέργειες που θα πρέπει να κάνει. Η ενασχόληση αλλά και η γνώση του για τα όσα γίνονται στο δήμο του και κατά συνέπεια στη χώρα θα τον κάνουν Δημοκράτη. Η γενιά η δική μου ίσως είναι η τελευταία ελπίδα για την αλλαγή, η προηγούμενη τώρα πιά δύσκολα θα αλλάξει τρόπο σκέψης και η επόμενη θα μεγαλώσει και θα αφομοιώσει αυτό τον τρόπο ζωής ως τον σωστό και υποτίθεται Δημοκρατικό. Κλείνοντας λοιπόν, η Ελλάδα μπορεί να γέννησε την Δημοκρατία αλλά μόλις αυτή ενηλικιώθηκε την έδιωξε από το σπίτι, ως συνηθίζουν άλλωστε όλες οι πολιτισμένες χώρες.

**Η ιδέα να γράψω πέντε γραμμές για την Δημοκρατία, μου γεννήθηκε σε μια κουβέντα που είχαμε στο λογιστικό γραφείο ενός φίλου λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τον τελευταίο καιρό το έχουμε κάνει γιάφκα προσπαθώντας να στεγάσουμε τις σκέψεις μιας ομάδας νέων που αγωνίζεται για τον τόπο που μεγαλώνει. Δημοκρατία λοιπόν για μένα θα ήταν αντί να κάνουμε συμβούλια μέσα σε μια στοίβα από φορολογικές δηλώσεις τόσο εμείς όσο και κάθε πόλη να έχει αίθουσες ελεύθερες για τους νέους και προπαντών αυτιά ιθυνόντων ανοιχτά και πρόθυμα να ακούσουν τους προβληματισμούς των νέων.