Όταν ο φόβος και η ανάγκη αλλάζουν στρατόπεδο…

Η έννοια «Δημοκρατία» αποτελεί καταρχήν μια ιδέα, η οποία στις απαρχές της στην αρχαία Αθήνα διαμορφώθηκε ως αποτέλεσμα της αδικίας των εξουσιαστών επί των εξουσιαζόμενων. Ως πολίτευμα, οι βάσεις της και η εφαρμογή της τέθηκαν και ενσαρκώθηκαν από τον Σόλωνα και τον Κλεισθένη. Ακόμη και στο προβληματικό μοντέλο της σύγχρονης δημοκρατίας, οι θεμελιώδεις αρχές της δεν παύουν να αποτελούν οντολογικό στοιχείο της καθιέρωσης και της λειτουργίας της. Οι αρχές αυτές φυσικά αφορούν την ιδιότητα των μελών της κοινότητας, το κέντρο των αποφάσεων, τον έλεγχο των θεσμών, την ελευθερία λόγου και έκφρασης, τη δικαιοσύνη και την ισονομία. Ο νόμος αποτελεί ένα ζωογόνο στοιχείο, σύμφωνα με το οποίο γίνεται ο διαχωρισμός του κοινωνικού ενστίκτου από την πολιτική πραγμάτωση ενός πολιτισμού. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του, παρατηρεί αυτό τον διαχωρισμό για τα άριστα πολιτεύματα. Ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς ή όχι με το πολίτευμα της Αθήνας, της Σπάρτης, της Κρήτης ή της Καρχηδόνας, ο νόμος και η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελούν θεμελιώδεις αρχές στην ιστορία και τον πολιτισμό. Δεν νοείται κοινωνική συνύπαρξη χωρίς γραπτούς και άγραφους νόμους, κοινωνικές αρετές, που καθιστούν τον άνθρωπο ελεύθερο από την ανάγκη και τη φθορά, στην οποία υπόκειται λόγω της φυσικής του ιδιότητας.

Οι άνθρωποι, για να νικήσουν την ανάγκη, να κατακτήσουν την ελευθερία και να δημιουργήσουν πολιτισμό αναγνώρισαν στον εαυτό τους την ικανότητα να διάγουν βίο και όχι απλά να ζουν. Πρώτοι οι Αθηναίοι έδωσαν στην ιστορία της ανθρωπότητας την ιδέα της ευθύνης του πολίτη πάνω στο νόμο. Η δήμος «επιβαρύνεται» με την υποχρέωση να δημιουργεί θεσμούς και νόμους σύμφωνα με τις ανάγκες του και όπως μας λέει ο Καστοριάδης, να φέρει την ευθύνη και το βάρος της ιστορίας του. Όταν όμως ο νόμος, είτε γραπτός είτε άγραφος γίνεται λάστιχο, το οποίο ο καθένας τεντώνει όχι κατά το δοκούν αλλά κατά το συμφέρον, το κάθε πολίτευμα είναι κατ’ επίφαση πολίτευμα. Είναι μια φενάκη, μια ψευτιά, μια μετριότητα που ούτε ευθύνες φέρει, ούτε υποχρεώσεις και διάρκεια έχει.

Από τον ευρωπαϊκό 17ο αιώνα και μετά, την εποχή των μεγάλων διανοητών και των μεγάλων επαναστάσεων, η κοινωνία ξαναβρέθηκε σε μια παρόμοια ανάγκη με αυτή των Αθηναίων στην εποχή του Σόλωνα. Μη έχοντας μια νέα ρηξικέλευθη ιδέα, πρότειναν ξανά τη δημοκρατία και τον νόμο, ως μια δοκιμασμένη λύση για τα συμφέροντα του λαού. Τις ιδέες αυτές ενσάρκωσαν πνευματικοί άνθρωποι, ενέπνευσαν τους λαούς και με βάση τα διδάγματα αυτών γενναίοι πολιτικοί ευεργέτησαν τον άνθρωπο. Τα έργα και οι ημέρες όμως των ανθρώπων εκείνων δεν πρέπει να είναι δογματικοί προσανατολισμοί και οι ίδιοι «ιερά τοτέμ» για τις μετέπειτα γενιές. Η κοινωνία εξελίσσεται και οι συνθήκες και οι ανάγκες της αλλάζουν. Η έμπνευση ωστόσο και η επιρροή παραμένουν. Το να γνωρίζει κανείς τη ζωή και το έργο του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Επίκουρου, του Προυντόν, του Μαρξ ή του Μπακούνιν, δεν τον κάνει ειδήμονα των κοινωνικών αναγκών και της ζωής του λαού. Ίσως τον κάνει έναν καλό ακαδημαϊκό, έναν καλό δάσκαλο ή κοινωνικό ιστοριοδίφη. Η βιωματική εμπειρία των αναγκών του λαού αλλά και η εκτίμηση του μόχθου και της εργασίας του είναι μια άλλη υποχρέωση.

Οι ακραίες δεξιές ιδεολογίες του ατομικισμού, όχι μόνο δεν μπορούν να εκτιμήσουν τα έργα και τις ημέρες του λαού αλλά υπονομεύουν και κάθε προσπάθειά του να φύγει προς το μέλλον και να απολαύσει τα δημιουργήματά του. Δεν είναι μυστικό πια, ότι η προσπάθεια των εφήμερων, παρασιτικών, δεξιών κυβερνήσεων έχουν κοινές δοκιμασμένες μεθοδολογίες επικράτησης. Με τον ίδιο τρόπο που ανέβηκαν στην εξουσία φασιστικές και ναζιστικές κυβερνήσεις τον 20ό αιώνα ―τηρουμένων των αναλογιών― προέκυψαν και οι σύγχρονες δεξιές κυβερνήσεις. Η συμφωνία των Πρεσπών, το προσφυγικό ζήτημα και η καταστροφή στο Μάτι, αποτέλεσαν βασικές αφορμές πρόσκλησης των χουντικών, φιλοβασιλικών, φασιστικών και νεοναζιστικών στοιχείων «επαναπατρισμού» στη ΝΔ. Η ΝΔ ήταν πάντοτε ένας χώρος, όπου έβρισκαν στέγη τέτοια ακραία αντικοινωνικά στοιχεία, που μέσα στην κρίση μετατοπίστηκαν προς τη Χρυσή Αυγή.

Βασικοί κρίκοι επαναφοράς τους στο φυσικό τους χώρο ήταν οι χουντικοί της συντηρητικής παράταξης, ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο Μάκης Βορίδης και ο Θανάσης Πλεύρης. Όλοι θυμούνται κατά την τελευταία προεκλογική περίοδο τις επισκέψεις τους στις τοπικές κοινωνίες, δηλητηριάζοντάς τες κυρίως για το «προδοτικό ξεπούλημα της Μακεδονίας» και την «λαθροεισβολή των λαθρομεταναστών», που σκοπό έχουν να αλλοιώσουν τον πολιτισμό και την πίστη των Ελλήνων. Όλα αυτά ήταν ντυμένα με μια ανελέητη αντικομουνιστική ρητορική και προπαγάνδα. Αυτή η ΝΔ ένωσε όλα αυτά τα στοιχεία για να εκλέξουν βουλευτές και τοπικούς άρχοντες. Τέτοια είναι τα στοιχεία, που οδήγησαν στον εμπρησμό του ξενοδοχείου στην Έδεσσα, που πίεσαν τον τοπικό βουλευτή και τους δημάρχους στο χωριό του Μπακογιάννη, που συγκεντρώθηκαν στη Σούδα για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην άφιξη μεταναστών και προσφύγων.

Η ΝΔ ήταν τυπικά ένα χουντικό κόμμα και τώρα με τον Μητσοτάκη είναι επίσημα και φασιστικό. Οι άνθρωποι που συγκεντρώνονται και διαμαρτύρονται μπορεί να μην το γνωρίζουν αυτό, μαζί και κάποιοι βουλευτές της ΝΔ, ωστόσο η χουντική τριανδρία και οι ναζιστές επιχειρηματίες που την στηρίζουν το γνωρίζουν καλά και κάνουν δουλειές μαζί της.

Γιατί όμως συνεχίζουν να υπάρχουν και μάλιστα να έχουν τόση επιρροή στην κοινωνία τέτοια στοιχεία; Εγώ εντοπίζω πολλές αιτίες, οι οποίες όμως έχουν ακαδημαϊκό χαρακτήρα και δεν είναι της παρούσης. Η κοινωνία όμως, η οποία γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα μας, εντοπίζει τρεις θεμελιώδεις αιτίες. Πρώτον, τη συστηματική διάσπαση των προοδευτικών, δημοκρατικών, αριστερών και κομμουνιστικών δυνάμεων. Δεύτερον, τη μετριοπαθή στάση πολλών εξ αυτών και τρίτον, τους νόμους του Βενιζέλου, ο οποίος διέλυσε κάθε αξία που είχε η έννοια «νόμος», εξευτέλισε κάθε δημοκρατικό θεσμό και χάρισε απλόχερα τη νοοτροπία της ατιμωρησίας.

Όσο Λένιν και Μαρξ και αν διαβάσουμε δεν θα φτάσουμε στη βιωματική κατανόηση που φτάνει ο κάθε σκληρά εργαζόμενος. Αυτός ο εργαζόμενος σου δείχνει και τη λύση. Σου λέει να καταργήσεις όλους τους νόμους επινόησης και νοοτροπίας Βενιζέλου. Οι νόμοι πρέπει να προστατεύουν τους πολίτες και όχι τους υπουργούς. Όταν κυβερνήσεις κυβερνούν με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου κατά το ατομικό τους συμφέρον, δεν υπηρετούν την πολιτεία ούτε τη δημοκρατία και πρέπει να λογοδοτήσουν. Πολιτικός αντίλογος του τύπου «μείωση του ΕΝΦΙΑ», «επέκταση του πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας», «κατά την άσκηση ή επ’ ευκαιρία της άσκησης των καθηκόντων των υπουργών» είναι μετριοπαθής και παρατείνει την αβεβαιότητα της κοινωνίας. Τέτοιους νόμους δεν τους παρατείνεις, δεν τους τροποποιείς… τους καταργείς.

Οι προτάσεις του Σύριζα μέχρι στιγμής δείχνουν να διακατέχονται από έλλειψη δυναμισμού και αυτοπεποίθησης. Η κοινωνία δεν μπορεί να πειστεί από ακίνδυνες για το σύστημα ρητορικές περί αριστεράς και σοσιαλισμού, όταν διστάζεις να αρθρώσεις αυτό που πραγματικά πρεσβεύεις. Πόσο δύσκολο είναι να καταργήσεις τον ΕΝΦΙΑ, να προστατεύσεις την περιουσία του κόσμου, να προσλάβεις μόνιμους γιατρούς, νοσηλευτές, καθηγητές, δασκάλους, διοικητικούς υπαλλήλους και όπου υπάρχουν ανάγκες στο δημόσιο; Πόσο δύσκολο είναι να διπλασιάσεις τον κατώτερο μισθό, να εξασφαλίσεις πραγματικά εργασιακά δικαιώματα, να προστατεύσεις τη δημόσια περιουσία και να απαλλάξεις την κοινωνία από κρατικοδίαιτους δήθεν μεγαλοεπιχειρηματίες και μεγαλοπαράγοντες;

Είναι αυτές απαιτήσεις προς την αξιωματική αντιπολίτευση μιας και η τωρινή κυβέρνηση δεν δείχνει ιδιαίτερη ζέση να εξαντλήσει την τετραετία; Όχι, είναι ερωτήσεις προς την… επόμενη κυβέρνηση. Γιατί οι φασίστες και οι χουντικοί στην Ελλάδα πάντα είχαν εφήμερη παρουσία. Όσο λοιπόν ο Σύριζα και τα αριστερά κόμματα συνεχίζουν να πολιτεύονται με τη νοοτροπία των νόμων Βενιζέλου τόσο η ακροδεξιά θα αλωνίζει και θα λεηλατεί τη χώρα. Και αν ο αντίλογος είναι «που θα βρεθούν τα λεφτά;», η πανδημία απέδειξε κάτι επιπλέον. Ότι όσο ο φόβος και η ανάγκη ελέγχονται από το κεφάλαιο τόσο θα ψάχνουν με σοβαροφανείς επιστημολογικές σοφιστείες και δήθεν οικονομικά μοντέλα, να πείσουν τον κόσμο, ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Όσο όμως ο φόβος και η ανάγκη αλλάζουν στρατόπεδο, τότε και λεφτά υπάρχουν και χώρος για κοινωνική πολιτική. Και αυτά δεν τα λέω εγώ ή μια κομμουνιστική φράξια ή μια αναρχική κολεκτίβα, αλλά έξυπνοι και διορατικοί φιλελεύθεροι…

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr