Oμάδα Ντουθ στο koutipandoras.gr: "Τα όνειρα είναι κομμάτι της πραγματικότητας"

Μία ιδιαίτερη παιδική παράσταση γεμάτη φαντασία, έμπνευση και μεράκι παρουσιάζει η ομάδα Ντουθ στο Skrow Theater στο Παγκράτι με τίτλο «O Ονειροφάγος». Το κείμενο είναι βασισμένο σε ένα παραμύθι του Μίκαελ Έντε, ωστόσο χρειάστηκε αρκετή δουλειά και έρευνα από τους συντελεστές της ομάδας για να μπορέσει να μεταφερθεί στο σανίδι. Με κεντρικό θέμα τον δυσπρόσιτο κόσμο των ονείρων και με ευφάνταστες αναφορές στα έργα μεγάλων σουρεαλιστών ζωγράφων του 20ου αιώνα, η ομάδα Ντουθ υφαίνει μία μαγευτική ιστορία, που διασκεδάζει τα παιδιά και διεγείρει τη φαντασία τους, αλλά ταυτόχρονα έχει και σημαντικό εκπαιδευτικό χαρακτήρα, βοηθώντας τα να δουν τα κακά όνειρα με διαφορετική οπτική. Ένα μαγικό ξόρκι, ένας κύριος που χορταίνει με εφιάλτες και φαντάσματα, οι κάτοικοι της Υπνοχώρας που ονειρεύονται πολύ και καλά, η μυστηριώδης φιγούρα με το μήλο, οι μπουρμπουλήθρες και τα μπαλάκια του πινγκ – πονγκ που πέφτουν βροχή, παρελαύνουν διαρκώς πάνω στη σκηνή και δημιουργούν ένα συναρπαστικό γαϊτανάκι. Με φρέσκα σκηνοθετικά ευρήματα και πρωτότυπη μουσική από τον Δημήτρη Τάσαινα, πρόκειται για μία προσπάθεια που αξίζει την προσοχή μας. Όσο για το ξόρκι που μοιράζεται από τους ηθοποιούς στο τέλος της παράστασης, ακόμα και εμείς οι «μεγάλοι» θα μπορούσαμε να το φυλάξουμε με προσοχή κάτω από το μαξιλάρι μας…. 

Η ομάδα Ντουθ (Βάσια Ατταριάν, Μυρτώ Μακρίδη, Ιωάνα Ραμπαούνη, Δημήτρης Τάσαινας) μιλάνε στο koutipandoras.gr για τον αλλόκοτο χαρακτήρα των ονείρων, τη φαντασία που είναι μπλεγμένη με την πραγματικότητα, τις εντυπώσεις των παιδιών μετά την παράσταση, αλλά και τις δυσκολίες μιας νέας θεατρικής ομάδας να σταθεί και να δημιουργήσει χωρίς στήριξη και χρηματοδότηση στην Ελλάδα της κρίσης.

– Πώς δουλέψατε πάνω στο παραμύθι του Μίκαελ Έντε και για ποιους λόγους το επιλέξατε;

Την εποχή που ψάχναμε να βρούμε το θέμα για τη νέα παραγωγή, έτυχε η Μαρία Φιλίνη (που παίζει στην παράσταση) να μας φέρει ένα από τα αγαπημένα της παραμύθια: Το μικρούλη Ονειροφάγο του Μίκαελ Έντε. Αμέσως καταλάβαμε ότι αυτή ήταν η ιστορία που ψάχναμε γιατί κι οι 3 – με διαφορετικό τρόπο – είχαμε μια προσωπική εμπλοκή με τα ζητήματα που διαπραγματεύεται το κείμενο, το φόβο και τα όνειρα.

Σε ό,τι αφορά το πώς δουλέψαμε: Ξεκινήσαμε κάνοντας συζητήσεις και έρευνες πάνω στο θέμα. Προσπαθούσαμε να καταλάβουμε το παραμύθι και τι κρύβεται πίσω από αυτό. Βέβαια, ένα παραμύθι αφήγησης λίγων σελίδων, έπρεπε μετά πάρει να σκηνική μορφή. Να αποκτήσει λόγο και δράση και φυσικά έπρεπε να προσαρμοστεί ακόμη κι η ίδια η ιστορία έτσι ώστε να φωτίσει αυτά που εμείς θέλαμε. Τελικά, το κείμενο όπως ακούγεται τώρα στην παράσταση διαμορφώθηκε μέσα στις πρόβες από όλους τους ηθοποιούς.

– Πόσο αλλόκοτος είναι ο κόσμος των ονείρων;

Είναι τόσο αλλόκοτος που για κάποιους τα όνειρα είναι η προβολή του ασυνείδητου, για άλλους είναι λόγος για να ανατρέξεις σε έναν Ονειροκρίτη, άλλους τους τρομάζει και δεν τους αφήνει να κοιμηθούν, και για άλλους είναι πηγή έμπνευσης. Όλοι όμως τελικά, αυτό το “αλλόκοτο” έχουν κατά βάθος την ανάγκη να το μοιραστούν.

– Στην παράσταση ζωντανεύουν επί σκηνής μεγάλα έργα σουρεαλιστών ζωγράφων και μάλιστα με τη μορφή ενός εφιάλτη. Τι ρόλο παίζουν στην υπόθεση της ιστορίας;

Οι εφιάλτες δεν είναι κάτι αντικειμενικά τρομακτικό. Πόσες φορές έχουμε προσπαθήσει να αφηγηθούμε έναν εφιάλτη κι ο συνομιλητής μας δεν αντιλαμβάνεται καθόλου ποιά είναι τα στοιχεία της αφήγησης που μας τρόμαξαν; Έτσι και οι εφιάλτες της Υπνούλας (της ηρωίδας του παραμυθιού) θέλαμε να τρομάζουν την ίδια και να παραμένουν ακατανόητοι και μυστηριώδεις – αλλά παράλληλα γοητευτικοί – για τους μικρούς και τους μεγάλους θεατές. Κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στους σουρεαλιστές που με αφορμή τα όνειρα προσπάθησαν να αποτυπώσουν ακριβώς αυτό: την παράξενη πλευρά του εαυτού που παράγει εικόνες και νοήματα που την άλλη μέρα το πρωί δεν έχουν καμία λογική συνέπεια και συνέχεια, κι όμως αποτελούν κομμάτι της φαντασίας μας, άρα υπάρχουν κι αυτά την ίδια στιγμή σε αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα.

– Τι πιστεύετε ότι σηματοδοτούν για ένα παιδί τα καλά και τα κακά όνειρα και ποιο μήνυμα θέλετε να τους περάσετε;

Ένα παιδί, στα όνειρα του, μπορεί να δει πράγματα από την καθημερινότητά του, τους φόβους του, τις επιθυμίες του, πράγματα που θέλει να πει κι όμως δεν τα λέει αλλά κι οτιδήποτε κινεί το φαντασιακό του – το οποίο δεν έχει όρια και περιορισμούς. Η παράσταση δεν θέλει να περάσει κάποιο “μήνυμα” με την κλασική έννοια του όρου. Πιο πολύ θέλει να νιώσουν τα παιδιά την αξία των ονείρων ακόμη κι αυτά που λέμε “εφιάλτες” και να συνειδητοποιήσουν πως αν υπάρχει παρηγοριά (ακόμη κι αν αυτή έρχεται από ένα παραμυθένιο τύπο που τρέφεται από κακά όνειρα) και μοίρασμα, τα όνειρα είναι ένα χρήσιμο, ενδιαφέρον κομμάτι τους που δεν πρέπει να θεωρούν επικίνδυνο αλλά αναγκαίο για τη ζωή τους.

– Τα παιδιά πιστεύετε ότι “πιάνουν” τα νοήματα του κειμένου;

Ένα κοριτσάκι μετά την παράσταση είπε: ”θέλω να πάω για ύπνο τώρα”, άλλα παιδιά έρχονται και μας αφηγούνται τα όνειρά τους, πολλά ανακουφίζονται με το ξόρκι και θέλουν να γνωρίσουν τον ονειροφάγο, κάποια αισθάνονται την ανάγκη να μας “ομολογήσουν” πως κι αυτά βλέπουν κακά όνειρα. Σίγουρα αντιλαμβάνονται πως η παράσταση μιλάει για τους εφιάλτες, αλλά αυτό δεν τα απωθεί. Όπως η Υπνούλα φτάνει στην αποδοχή των εφιαλτών της, έτσι κι αυτά μετά το τέλος της παράστασης φτάνουν να λένε πράγματα όπως τα παραπάνω. Πιστεύουμε λοιπόν ότι “πιάνουν” τα νοήματα ή σίγουρα, τα νιώθουν.

– Ως ομάδα Ντουθ έχετε ανεβάσει δύο δικές σας παραστάσεις (Ονειροφάγος, Πατατατί). Πόσο δύσκολο είναι να βρεθούν αυτή την εποχή πόροι και πηγές χρηματοδότησης για να μπορέσουν να σταθούν τέτοιες πρωτοβουλίες; Συναντήσατε δυσκολίες;

Οι συνθήκες (κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές) στην Ελλάδα σήμερα δεν ευνοούν τέτοιες πρωτοβουλίες. Για μια νέα ομάδα, δεν υπάρχει καμία σχεδόν βοήθεια και πιθανότητα στήριξης εξωτερική. Έτσι οι δυσκολίες έχουν να κάνουν με το ότι πρέπει μόνη της η ομάδα να οργανώσει, να δημιουργήσει, να χρηματοδοτήσει τη δουλειά της. Είτε ξεκινάς από το μηδέν και κάνεις μια παράσταση είτε πρέπει να κάνεις μια δεύτερη δουλειά ώστε να χρηματοδοτήσεις – έστω και με το ελάχιστο- αυτό που θες να φτιάξεις.

– Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τους νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες αυτή την εποχή;

Βασικό εμπόδιο, είναι η έλλειψη πίστης και στήριξης στον πολιτισμό. Ζούμε σε μια χώρα που όχι μόνο δεν επενδύει σε αυτόν αλλά πολύ εύκολα τον αποδυναμώνει με κάθε ευκαιρία. Ας σκεφτεί κανείς πόσο συρρικνώνουν τη θέση του στην παιδεία και την εκπαίδευση ή πόσοι άνθρωποι δεν μπορούν οικονομικά ή δεν έχουν ποτέ τα ερεθίσματα για να δουν μια παράσταση ή και οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης. Επίσης, στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα νέων ανθρώπων που επιλέγει να ασχοληθεί με το χώρο της τέχνης, κι αυτό θα μπορούσε να υποστηριχθεί και να γίνει στοιχείο δύναμης για τη χώρα και τον πολιτισμό της, πράγμα που δε συμβαίνει καθόλου.

– Γιατί σας γοητεύει το παιδικό θέατρο;

Γιατί τα παιδιά είναι το μέλλον – ακούγεται κλισέ αλλά είναι πραγματικότητα. Γιατί πιστεύουμε όντως ότι το θέατρο διαπαιδαγωγεί και – αν του δοθεί η ευκαιρία – μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ανθρώπων με βούληση, κριτική σκέψη και οξυμένη φαντασία. Ούτως ή άλλως, δεν θεωρούμε πως ένα παιδί χρειάζεται λιγότερα από έναν ενήλικα. Κι αυτό έχει ανάγκη τα ίδια- αν όχι και περισσότερα ερεθίσματα – κι η τέχνη είναι η καταλληλότερη για να τα δώσει. Και για μας τους ενήλικες είναι ένας τρόπος να συνδιαλαγούμε με το δικό μας εγκλωβισμένο κομμάτι που έχει να κάνει με την παιδικότητα.

– Υπάρχουν όρια στη φαντασία ενός παιδιού; Πώς πιστεύετε ότι δένουν τα όνειρα με την πραγματικότητα;

Σε καμία ηλικία η φαντασία δεν έχει όρια. Ιδιαίτερα τα παιδιά που δεν έχουν ακόμη επηρεαστεί από εξωτερικούς παράγοντες, έχουν μεγαλύτερη ελευθερία και είναι πιο ανοιχτά στο κομμάτι του φανταστικού. Σε ένα παιχνίδι με παιδιά μπορεί κανείς να καταλάβει πόσο ευφάνταστα μπορούν να μετατρέψουν το πιο “άχρηστο” για μας αντικείμενο σε ο,τιδήποτε και να χτίσουν ολόκληρες ιστορίες γύρω από αυτό.

Τα όνειρα κι η πραγματικότητα δεν είναι έννοιες αντίθετες όπως τείνουμε να πιστεύουμε. Ο Ρενέ Μαγκρίτ – δανειζόμαστε και ζωντανεύουμε έναν πίνακά του στην παράσταση – είχε πει: “Αν τα όνειρα είναι μετάφραση της ζωής, η ζωή είναι επίσης μετάφραση των ονείρων”.

Συντελεστές: 

Κείμενο – σκηνοθεσία: Bάσια Ατταριάν – Μυρτώ Μακρίδη

Πρωτότυπη μουσική: Δημήτρης Τάσαινας

Επιμέλεια κίνησης – χορογραφίες: Έλενα Γεροδήμου

Σκηνικά: Γκάυ Στεφάνου

Κοστούμια: Αλεξία Χρυσοχοΐδου

Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας

Φωτογραφίες παράστασης: Ευτυχία Βλάχου

Παίζουν: Μυρτώ Μακρίδη, Σεραφείμ Ράδης, Ιωάννα Ραμπαούνη, Μαρία Φιλίνη

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη