Ο 13ος άθλος

Η επίμαχη διάταξη προβλέπει εν ολίγοις την εκδίκαση με διαδικασία «εξπρές» όλων των εκκρεμών, χωρίς να έχουν συζητηθεί σε α΄ βαθμό, αιτήσεων ρύθμισης οφειλών, των οποίων η δικάσιμος έχει προσδιορισθεί μετά τις 15.6.2021

Εν μέσω πανδημίας, ως κεραυνός εν αιθρία, έπεσε η προτεινόμενη διάταξη Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Ρύθμιση για την επιτάχυνση εκδίκασης εκκρεμών δικών του ν. 3869/2010 σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 6 § 1 ΕΣΔΑ ως προς την εύλογη διάρκεια της πολιτικής δίκης και λοιπές διατάξεις», που τέθηκε προ λίγων ημερών σε δημόσια διαβούλευση .

Η επίμαχη διάταξη προβλέπει εν ολίγοις την εκδίκαση με διαδικασία «εξπρές» όλων των εκκρεμών, χωρίς να έχουν συζητηθεί σε α΄ βαθμό, αιτήσεων ρύθμισης οφειλών, των οποίων η δικάσιμος έχει προσδιορισθεί μετά τις 15.6.2021. Η δικαιολογητική βάση της ρύθμισης είναι το αυτονόητο δικαίωμα του πολίτη για γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης. Στην κοινή λογική, εντύπωση προξενεί ωστόσο, η επιλεκτικότητα του νομοθέτη, από τη στιγμή που φερ΄ειπείν στην Πρωτεύουσα, μια απλή διοικητική προσφυγή, προσδιορίζεται για συζήτηση όχι νωρίτερα από την πενταετία. Ασχέτως τούτου, από άποψη νομική, το όλο εγχείρημα, στην παρούσα μορφή του, ελέγχεται ως μη ρεαλιστικό, με το βάρος να προσγειώνεται αίφνης ασήκωτο για τους ώμους του δανειολήπτη, του δικηγορικού σώματος και των ήδη υπερφορτωμένων πινακίων των ειρηνοδικείων.

Πρώτα απ΄όλα, αφ΄ης στιγμής ο επαναπροσδιορισμός της αίτησης δεν γίνεται οίκοθεν, αλλά με επιμέλεια του αιτούντος, ο δανειολήπτης αιφνιδιάζεται βάναυσα από την επιβάρυνση του με έκτακτα δικαστικά έξοδα, τα οποία ανατρέπουν τον προγραμματισμό της οικογένειας του. Αδικαιολόγητα μάλιστα, καθώς ο ίδιος δεν ευθύνεται για την ημεροχρονολογία της εκδίκασης της υπόθεσης του και η χρονική στιγμή είναι άστοχη, αφού δεν υπάρχει συμπολίτης μας, ο οποίος να μην έχει πληγεί άμεσα ή έμμεσα από το πρόσφατο lockdown. Σε ποιο νοικοκυριό περισσεύουν χρήματα για Δικαστήρια ;

Πολλώ δε μάλλον που ενώ η εκκίνηση της διαδικασίας γίνεται μόνο μέσω πληρεξουσίου Δικηγόρου, δεν προβλέπεται εκ του νόμου ελάχιστη αμοιβή προς αποφυγή αυθαιρεσιών, διαδικασία που δημιουργεί εξάλλου νέο πονοκέφαλο και για ζητήματα παραδεκτού (θα πρέπει ο Δικηγόρος του δανειολήπτη ή του πιστωτή να καταθέσει επί ποινή απαραδέκτου στα πλαίσια της προδικασίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, γραμμάτιο προείσπραξης και αν ναι με ποια ονομαστική αξία;). Εκτός αυτού, ο Δικηγόρος, ατυχώς, λογίζεται εξοικειωμένος με μία ηλεκτρονική πλατφόρμα, η οποία προς το παρόν δεν υπάρχει (!), αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιήσει με δική του ευθύνη έναντι του πελάτη του,  από 01 Οκτωβρίου (!) και καλείται να υπερβεί εαυτόν, συμπληρώνοντας ορθά στοιχεία που μερικές φορές δεν θυμάται ούτε ο ίδιος ο δανειολήπτης, όπως το έτος ανάληψης της πρώτης του δανειακής υποχρέωσης ή λχ να εκθέσει με πληρότητα το διαδικαστικό ιστορικό της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αναβολών και ματαιώσεων που έχουν μεσολαβήσει, καθώς και προσωρινών διαταγών ή αποφάσεων αναστολής που έχουν χορηγηθεί, του αριθμού κατάθεσης τυχόν ενδιάμεσων κλήσεων, κλπ. Όσοι Συνάδελφοι ασχολούνται ενεργά με το νόμο 3869/2010, θα συμφωνήσουν ότι η συγκεκριμένη εργασία, ωχριά συγκρινόμενη και με τους 12 άθλους του Ηρακλή μαζί, στην περίπτωση ας πούμε που ο οφειλέτης είχε συνεργαστεί, ως είχε το δικαίωμα, με πλείονες νομικούς παραστάτες, που ο φάκελος έχει ελλείψεις, κοκ, φαινόμενα συχνότατα στην επαγγελματική καθημερινότητα μας. 

Ο ανωτέρω επαναπροσδιορισμός της αίτησης πρέπει να λάβει χώρα μάλιστα σε απελπιστικά ασφυκτικές προθεσμίες, (προκειμένου πχ για αιτήσεις ρύθμισης οφειλών, που κατατέθηκαν μέχρι και 31.12.2014, από την 1η.10.2020 (!) έως και την 15η.11.2020, εντός 45 ημερών), ώστε η συμμόρφωση είναι εξ αντικειμένου ανθρωπίνως αδύνατη, αν αναλογιστούμε ότι το φετινό δικαστικό έτος του μέσου μαχόμενου Δικηγόρου, περιλαμβάνει επιπρόσθετα στα ήδη προγραμματισμένα δικαστήρια και ικανούς αριθμητικά επαναπροσδιορισμούς του διαστήματος της αναστολής της πανδημίας. 

Τη σκυτάλη ακολούθως αναλαμβάνει ο από καιρό απηυδισμένος γραμματέας του εκάστοτε Ειρηνοδικείου, ο οποίος, παρ΄ότι επίσης μη εξοικειωμένος, επιφορτίζεται να συντάξει πράξη κατάθεσης της αίτησης (ή σωστότερα δεκάδες, εκατοντάδες ή χιλιάδες πράξεις κατάθεσης ανάλογα το ειρηνοδικείο), να την αναρτήσει προσηκόντως στην Ηλεκτρονική Πλατφόρμα, έχοντας ως «εφόδιο» μια εφαρμογή που 9 φορές στις 10, χρειάζεται χρόνο πάνω του δεκαλέπτου για να «ξεκολλήσει» από τη μία εντολή στην επόμενη και άλλα πολλά. Αναλογιζόμενοι τις εγγενείς αυτές δυσκολίες,  οι συντάξαντες το προκείμενο πόνημα, ψυχανεμίστηκαν ίσως ότι με τον τρόπο αυτό, ζήτημα είναι εάν θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν εγκαίρως και νομότυπα οι μισές κλητεύσεις. Για το λόγο αυτό,  διατηρήθηκε το δικαίωμα κοινοποίησης  και με τον «παραδοσιακό» τρόπο, δηλαδή μέσω δικαστικού επιμελητή, οδός στην οποία αναμένεται να αναγκαστούν να καταφύγουν οι περισσότεροι Συνάδελφοι που εκπροσωπούν τους δανειολήπτες, ώστε να μην τεθούν ζητήματα απαραδέκτου, όπερ βέβαια και μεταφράζεται σε επιπλέον έξοδα για κοινοποιήσεις. Τι εννοώ :

Σύμφωνα με το προς διαβούλευση κείμενο, εφόσον η αίτηση επαναπροσδιορισμού δεν έχει κοινοποιηθεί με ηλεκτρονικά μέσα ή σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 122-143 ΚΠολΔ μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την κατάθεσή της, εντελώς φυσιολογικά, λογίζεται μηδέποτε ασκηθείσα. Δηλαδή εάν από,- σε κάθε περίπτωση ακούσιο σφάλμα,- οποιουδήποτε εμπλεκόμενου (αιτούντος, δικηγόρου, γραμματέα, δικαστικού επιμελητή, κλπ), το οποίο σφάλμα έτσι όπως έχει καταστρωθεί η πολύπλοκη αυτή διαδικασία είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβεί, ο δανειολήπτης χάνει κυριολεκτικά τη γη κάτω από τα πόδια του, καθώς πέραν της απώλειας της όποιας προστασίας κέρδισε μετά κόπων και βασάνων σε βάθος χρόνου, εκπίπτει διά παντός των ευεργετικών ρυθμίσεων, χωρίς δικαίωμα επανακατάθεσης και «από πάνω», επιβαρύνεται με τόκους υπερημερίας των διαδραμόντων (πολλών) ετών. 

Διαβάζει ο νομικός κόσμος και δεν πιστεύουμε στα μάτια μας στην επίμαχη παράγραφο 11 ότι «Αιτήσεις ρύθμισης οφειλών, για τις οποίες δεν θα υποβληθεί εμπροθέσμως αίτηση επαναπροσδιορισμού, λογίζονται μηδέποτε ασκηθείσες. Προσωρινές διαταγές, οι οποίες χορηγήθηκαν στο πλαίσιο αιτήσεων ρύθμισης οφειλών και για τις οποίες δεν υποβλήθηκε εμπρόθεσμα αίτηση επαναπροσδιορισμού, καταργούνται αυτοδικαίως. Η γραμματεία του δικαστηρίου, στο οποίο εκκρεμούσε η αίτηση, χορηγεί σχετική βεβαίωση σε κάθε πιστωτή, που δικαιολογεί έννομο συμφέρον, ως προς τη μη υποβολή εμπρόθεσμης αίτησης επαναπροσδιορισμού». Ώρες, μέρες και νύκτες προσωπικής μελέτης του καθενός μας για τον εντολέα του, κόποι, αγωνίες, έξοδα και στερήσεις των δανειοληπτών, δικαστικές αποφάσεις πρότυπα νομικής οξυδέρκειας και σκέψης, – όλα στον κάλαθο των αχρήστων από ένα τυχαίο ανθρώπινο λάθος στον επαναπροσδιορισμό της αίτησης, χωρίς να προβλέπεται έστω μία ασφαλιστική δικλείδα.

Όσοι τυχεροί κατορθώσουν να εισάγουν την αίτηση τους προς συζήτηση στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο, φευ, δεν πρέπει να πανηγυρίσουν. Η διαδικασία αποστερείται πλέον την προφορικότητα της. Κατά την ορισμένη δικάσιμο δεν εξετάζονται μάρτυρες και η υπόθεση συζητείται και χωρίς την παρουσία των διαδίκων ή των πληρεξουσίων δικηγόρων τους. Αναβολή συζήτησης κατά το άρθρο 241 ΚΠολΔ δεν επιτρέπεται. Οι πολύπλοκες αιτίες και οι συνέπειες της υπερχρέωσης, οι δυσκολίες που επεφύλαξε η ζωή και η οικονομική κρίση στον καθένα ξεχωριστά, πρέπει να στριμωχτούν μέσα σε λίγες γραμμές. Οι αιτούντες είναι ονόματα σε χαρτί . Η ζωή τους, η οικογένεια τους, η εστία τους, η περιουσία τους, η προσωπική τους ιστορία,  η ειλικρίνεια τους ακόμη, πρέπει να κρίνεται πλέον απρόσωπα. Ο Δικαστής δεν έρχεται σε επαφή με το δανειολήπτη. Ο δανειολήπτης δεν συναντά το φυσικό Δικαστή του. Χάνει την ευκαιρία να εξηγήσει με αξιοπρέπεια πρόσωπο με πρόσωπο τι τον οδήγησε σε αυτή την κατάσταση, τι επιδιώκει, τι μπορεί και τι ελπίζει.  Εφόσον η διαδικασία διεξάγεται μόνο εξ εγγράφων, στα σοβαρά μειονεκτήματα της νέας ρύθμισης και η δικαιολογημένη αμηχανία των Δικηγόρων και των Δικαστών, οι οποίοι καλούνται να ανταποκριθούν μέσα σε λίγους μήνες, με νομική επάρκεια στην εκδίκαση υποθέσεων, οι οποίες υπάγονται στις χρονικά διαφορετικές (πλείστες) τροποποιήσεις του ν.3869/2010, όσο διάστημα ισχύει στην ελληνική έννομη τάξη. Με ο,τι αυτό δυστυχώς συνεπάγεται για την ποιότητα απονομής της Δικαιοσύνης. Ως επιστέγασμα, ο Δικαστής, υποχρεούται να εκδίδει απόφαση το αργότερο εντός έξι (6) μηνών από τη συζήτηση της αιτήσεως επαναπροσδιορισμού, χρόνος επιεικώς ανεπαρκής, στα Ελληνικά δικαστικά χρονικά, δεδομένου του γνωστού (υπερ) όγκου των υποθέσεων που ο λειτουργός της Δικαιοσύνης καλείται να διεκπεραιώσει, λαμβανομένου υπόψη ότι σε ελάχιστα Ειρηνοδικεία της χώρας, υπάρχει τμήμα που ασχολείται αποκλειστικά με την εκδίκαση των υποθέσεων αυτών. 

Τελευταίο και σοβαρότερο ίσως ατόπημα του νομοθέτη, η πρόβλεψη τρίμηνης καταχρηστικής προθεσμίας άσκησης έφεσης, – συντομότερης από κάθε άλλη δικονομική προθεσμία ενδίκου μέσου. Τόσο σύντομη προθεσμία ωστόσο, μεγιστοποιεί επικίνδυνα την περίπτωση της απώλειας δικονομικού δικαιώματος (ο δανειολήπτης ή ο πιστωτής να μην λάβουν εγκαίρως γνώση της απόφασης) και είναι εν πολλοίς αχρείαστη, δεδομένου ότι υπό το ισχύον καθεστώς, με την απλή επίδοση της απόφασης, ενεργοποιείται  για όλους τους διαδίκους, η 30ήμερη προθεσμία της άσκησης του ενδίκου μέσου της έφεσης. Εκτός αυτού, λόγω της υπερφόρτωσης των πινακίων των Πρωτοδικείων της χώρας, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η δικάσιμος της κατ΄ έφεση δίκης, είναι μακρινή, επομένως μια τέτοια πρόβλεψη βαίνει αλυσιτελής, από τη στιγμή που δεν προβλέπεται κανένα αντίστοιχο μέτρο επιτάχυνσης εκδίκασης της υπόθεσης και στο δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας.

Τη στιγμή που η πανδημία διαφαίνεται ότι έχει δημιουργήσει νέο κύμα κόκκινων δανείων, η κοινωνία διψά για μια σοβαρή νομοθετική προσέγγιση στο καυτό ζήτημα της αστικής υπερχρέωσης, με συνολική αναμόρφωση της πτώχευσης των νοικοκυριών, ωστόσο η άρον – άρον εκδίκαση των αιτήσεων του ν.3869/10, δεν είναι προς την κατεύθυνση αυτή. Εάν προχωρήσει ως έχει, το νέο σχήμα είναι μάλλον καταδικασμένο να αποτύχει, αφήνοντας βαθιές πληγές στον κοινωνικό ιστό.

* Η Ηρώ Ζαρουχλιώτη είναι δικηγόρος παρ΄Εφέταις, υποψ. Διδάκτορας Νομικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr