Νάντια Δαλκυριάδου: «Σκέφτομαι ποιανού παιδιά είναι αυτοί που είναι σήμερα ρατσιστές»

Το Φθινόπωρο του 1959 ο αντικαγκελάριος της δυτικής Γερμανίας Λούντβιχ Έρχαρτ προτείνει στην ελληνική κυβέρνηση να στείλει φτηνό εργατικό δυναμικό στη Γερμανία κι έτσι να λύσει, εν μέρει, το πρόβλημα της φτώχειας της χώρας. Έτσι ξεκινάει η ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης προς τη Γερμανία. Έτσι ξεκινάει η ιστορία των Ελλήνων Γκασταρμπάιτερ, των φιλοξενούμενων εργατών. Έτσι ξεκινάει και η ιστορία των παιδιών των Γκασταρμπάιτερ. Έτσι ξεκινάει και η ιστορία των γυναικών του Μάλο Μόμε…  Η Νάντια Δαλκυριάδου μίλησε στο koutipandoras.gr για τη μετανάστευση και τη γυναικεία ματιά του έργου, για τις άγνωστες ιστορίες και τη σκληρή πραγματικότητα του μετανάστη.  «Σκέφτομαι ποιανού παιδιά είναι αυτοί που είναι σήμερα ρατσιστές με τους ξένους εδώ», τονίζει μεταξύ άλλων.

«Μάλο Μόμε, μικρό κορίτσι». Γιατί επιλέξατε τη νουβέλα της Χαρούλας Αποστολίδου και ποια στοιχεία του βιβλίου σας κέντρισαν το ενδιαφέρον;

Αυτό που με γοήτευσε αρχικά στο βιβλίο ήταν το δισυπόστατο των πραγμάτων, το ταυτόχρονο. Ότι μπορούν να ισχύουν δύο πράγματα συγχρόνως. Ξεκινώντας από τον τίτλο που είναι σε δύο γλώσσες και μετά προχωρώντας στο περιεχόμενο, όπου έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης με δυο πραγματικότητες. Την σκληρή πραγματικότητα του εργάτη στη Γερμανία, του μετανάστη αλλά και την εξίσου σκληρή πραγματικότητα του παιδιού που μένει πίσω, που μεγαλώνει χωρίς γονείς. Αυτό επίσης που μου κέντρισε το ενδιαφέρον, ήταν η ιστορία της μετανάστευσης σε επίπεδο διακρατικών συμφωνιών και αποφάσεων. Η ομοιότητα και τα κίνητρα των πολιτικών αποφάσεων του ‘60  με το σήμερα.

Το έργο αναφέρεται στην ιστορία των Ελλήνων Γκασταρμπάιτερ, των φιλοξενούμενων εργατών στη Γερμανία. Πώς δουλέψατε με το υλικό του βιβλίου και ποιες από τις ιστορίες του αποφασίσατε να μεταφέρετε στη σκηνή;

Η Χαρούλα Αποστολίδου έχει γράψει το βιβλίο με τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης να μεταφέρεται από την προσωπική αφήγηση των γυναικών, στην ιστορική πραγματικότητα και να κατανοεί άμεσα πως οι ζωές των ανθρώπων επηρεάζονται σε κάποιες περιπτώσεις αποφασιστικά από την ιστορική συγκυρία, από τις πολιτικές αποφάσεις. Οπότε, ακολουθώντας κι εγώ αυτό το μονοπάτι, θέλησα να μεταφέρω στον θεατή αυτή την σύνδεση.  Πως η σχέση μάνας και κόρης μπορεί να διαμορφωθεί, ακόμη και να καταστραφεί, από μια διακρατική συμφωνία.

Μάλο Μόμε σημαίνει μικρό κορίτσι. Τι προσφέρει στο έργο η γυναικεία αφήγηση και η γυναικεία ματιά πάνω στο βίωμα της ξενιτιάς;

Σε μια πατριαρχική κοινωνία, που ήδη η γυναίκα υπέφερε, παντρευόταν με ανταλλάγματα, δεν όριζε σε πολλές περιπτώσεις ποιον θα παντρευτεί, δεν είχε λόγο και αξία η γνώμη της, τα κορίτσια θεωρούνταν κακοτυχία, ήρθε να προστεθεί και η ξενιτιά. Συγκεκριμένα, η μάνα του έργου, ανήκει σε μειονότητα, αναγκάζεται να κρύβει τη γλώσσα της, της κάνουν χάρη τα πεθερικά που την δέχονται, έχει αναλάβει τις σκληρές δουλειές του σπιτιού, της απαγορεύεται να έχει γνώμη και ουσιαστικά είναι αυτή που φεύγει  για να σώσει την οικογένεια. Αφήνει πίσω της τα παιδιά της, πάει σε μια χώρα χωρίς να ξέρει τη γλώσσα, πρέπει να στέλνει χρήματα, να δουλεύει, να αποφεύγει κινδύνους, να φαίνεται πάντα δυνατή και ικανή, εννοείται πάντα χαμηλότερα αμειβόμενη από τον άντρα της, πάντα υπόλογη για τις συναναστροφές της, για την επικοινωνία με τα παιδιά της. Διπλή καταπίεση στο σπίτι και στη δουλειά, διπλά υπόλογη στην οικογένεια και στο εργασιακό περιβάλλον. Παίρνοντας συχνά το παράσημο της ηρωίδας από τα παιδιά της, αλλά χωρίς να έχει επιδιώξει αυτόν τον ηρωισμό. Προσπαθώντας μόνο για μια καλύτερη ζωή .

Το θέμα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς παραμένει επίκαιρο, όμως σήμερα δεν είναι οι έλληνες αυτοί που κυρίως μεταναστεύουν. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία παραμένουν ενεργές στην ελληνική κοινωνία παρά τα ιστορικά μας βιώματα. Ποιες είναι οι σκέψεις σας πάνω σε αυτό;

Σε κάποια μαγαζιά εστίασης στη Γερμανία υπήρχε ταμπέλα που έλεγε ότι μέσα δεν επιτρέπονται τα σκυλιά και οι Έλληνες. Σε πολλές περιπτώσεις ιδιοκτήτες δεν νοίκιαζαν τα σπίτια τους σε έλληνες. Μια μετανάστρια Ελληνίδα έλεγε ότι στο λεωφορείο απομακρύνονταν όλοι από τους Έλληνες γιατί μύριζαν σκόρδο.

Σκέφτομαι ποιανού παιδιά είναι αυτοί που είναι σήμερα ρατσιστές με τους ξένους εδώ.

Διανύουμε μία πλούσια θεατρική σεζόν με πολλές παραστάσεις. Με ποιον τρόπο διατηρείτε καλλιτεχνικά την εγρήγορση σας και έμπνευση και ποια έργα και θεατρικές προκλήσεις σας γοητεύουν;

Δεν ξέρω αν διατηρώ την εγρήγορση μου, το εύχομαι ειλικρινά. Θέλω να είμαι μέσα στον κόσμο και προσπαθώ να ακολουθώ ό, τι με συγκινεί. Δεν θα μπορούσα να πω συγκεκριμένο είδος ή κατηγορία κειμένων.

Οι προσωπικές αφηγήσεις και ιστορίες θεωρείτε ότι αποτελούν σημαντικό υλικό για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και τη διαμόρφωση της κοινωνικής Ιστορίας; Τι ρόλο μπορεί να παίξει το θέατρο σε αυτό;

Οι προσωπικές αφηγήσεις και ιστορίες μπορούν να συντελέσουν στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης εφόσον υπάρχει αυτή η πρόθεση. Ερχόμαστε οι περισσότεροι από οικογένειες προσφύγων, μεταναστών, έζησαν οι παππούδες μας τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τη χούντα. Οι αφηγήσεις υπάρχουν, το θέμα είναι τι συμβαίνει στην επικοινωνία τους. Θεωρώ ότι και το θέατρο όπως και όλες οι τέχνες, αλλά και η εκπαίδευση μπορούν να παίξουν το ρόλο του “μεσάζοντα”. Το ζήτημα που μπαίνει είναι ποια είναι η “συλλογική” μνήμη και πως θα διαμορφωθεί η κοινωνική Ιστορία. Αν χρειάζεται σήμερα, αν εξυπηρετεί, αν μένει χρόνος στο σύγχρονο άνθρωπο να νιώσει μέρος της Ιστορίας και συνέχεια της.

INFO: