Κυριάκος ο Τελαμώνιος

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έκανε προεκλογικό αγώνα για να κερδίσει τις εκλογές, αλλά για να κερδίσει (ή να εκβιάσει) την αναγνώριση, που ο ίδιος πιστεύει ότι αξίζει. Ο διακαής πόθος του για εξουσία φάνηκε να είναι ακόμη ένα προσωπικό του στοίχημα, που ήθελε πάση δυνάμει να κερδίσει, ακόμη κι αν έπρεπε να θυσιάσει τους υποψήφιούς του ή και το ίδιο του το κόμμα. Με την αλαζονεία της επίπλαστης «αριστείας» του ως όπλο πυροβολούσε όπου έβρισκε. Τα σκάγια του ‘βρήκαν’ πολλά στελέχη, τα οποία δεν είναι διατεθειμένα να θυσιάσουν το κόμμα για τα καπρίτσια και τα ψυχολογικά κενά
του γόνου.

Μπορεί ιδεολογικά ο ατομικισμός να χαρακτηρίζει κυρίως την καπιταλιστική κοσμοθεωρία του φιλελευθερισμού και φυσικά του νεοφιλελευθερισμού (επίσης βλέπουμε ατομικιστικά στοιχεία και στον αναρχικό Stirner) αλλά ο άκρατος και ακραίος ατομικισμός σε έναν επίδοξο και φιλόδοξο πρόεδρο που ηγείται ενός κόμματος, δηλαδή μιας κοινωνικής ομάδας, είναι καταστροφικός. Η αλαζονεία όμως για την επιδίωξη προσωπικών στόχων και μάλιστα ευτελών επιδιώξεων δεν είναι κάτι καινούργιο.

Στην τέχνη, ο πρώτος αλαζόνας τέτοιου είδους, ήταν ο Αίας ο Τελαμώνιος. Ο Αίας ήταν μυθικός βασιλιάς της Σαλαμίνας και ένας από τους βασικούς ήρωες του Τρωικού πολέμου. Ως μνηστήρας της Ωραίας Ελένης ήταν δεσμευμένος με όρκο να υπερασπιστεί και να προστατέψει τη ζωή και την τιμή της. Η ομηρική αναφορά και η ιστορία του βασιλιά της Σαλαμίνας ενέπνευσε τον Σοφοκλή να διδάξει περί τα 440 π.Χ. την τραγωδία του με τίτλο «Αίας», η οποία έχει πολλές πολιτικές προεκτάσεις.

Το έργο του Σοφοκλή είναι μια διαλεκτική ανάμεσα στην εποχή που ζει ο συγγραφέας και την ομηρική εποχή. Από εκείνο το μακρινό κόσμο ο Σοφοκλής εντοπίζει την ηθική του ήρωα αλλά και τις ευρύτερες τάσεις και αντιλήψεις της εποχής περί δικαιοσύνης, ανδραγαθίας, αξιοσύνης, υστεροφημίας, τιμής κτλ. Αυτές οι επιδιώξεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση του «τέλειου ανθρώπου». Δεν αμφισβητούνται από κανέναν καθώς αποτελούν περισσότερο προσωπική επιδίωξη των ατόμων παρά θεμελιώνουν πολιτικό χαρακτήρα. Ο αγώνας του καθενός ήταν ατομικός και αποσκοπούσε στην αριστεία (την κανονική). Η ομηρική εποχή ήταν πράγματι μια ατομικιστική εποχή και ο ομηρικός άνθρωπος συχνά υπερβαίνει το
μέτρο και παρουσιάζει στοιχεία έπαρσης και αλαζονείας.

Με την αλαζονεία και την έπαρση που τον χαρακτηρίζει, ο Αίας επιθυμεί με πάθος την αριστεία αλλά οι επιδιώξεις και οι προσδοκίες του τυφλώνουν το μυαλό. Συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά της υπερβολής και της αυτοκαταστροφής και δεν βλέπει μπροστά του. Η υπερτροφική του αλαζονεία και έπαρση προβάλλονται ως αντικοινωνικές επιδιώξεις και εκμηδενίζουν τις όποιες άλλες αρετές του. Σχεδόν νομοτελειακά αυτοκαταστρέφεται καθώς η κοινωνική ζωή δεν μπορεί να χωρέσει σε αυτό που ο ίδιος έχει πλάσει για τον εαυτό του.

Απομονωμένος στον δικό του κόσμο αρνείται να ακούσει κάθε λογική συμβουλή από τους δικούς του ανθρώπους. Διαμορφώνει τον απόλυτο άνθρωπο, ο οποίος περιφρονεί την ίδια την λογική και η νόηση αντικαθίσταται από την ορμή του ενστίκτου. Έχοντας ως πρότυπο ζωής τον πατέρα του και γενικά τη φήμη της οικογένειάς του προσπαθεί άλογα να τους ξεπεράσει. Έχει αυθαιρέτως ανεβάσει τα επίπεδα των στόχων του, παρά των επιφανειακών και νοητικά απλοϊκών του δυνατοτήτων. Αυτό κάνει τον Αίαντα να απομακρύνεται ακόμη πιο πολύ από την πολιτική και ορθολογική κοινωνία που βιώνει ο Σοφοκλής και αυτόματα θεωρεί τους πάντες ανήθικους και κακούς. Το μόνο πράγμα που θεωρεί ότι πρέπει να επιδιώκουν και να σκέφτονται όλοι είναι ο δικός του επίπλαστος κόσμος. Αποκορύφωμα αυτής της προσωπικής πάλης είναι η προβολή των ιδανικών του σε δευτερεύοντα για πολλούς «έπαθλα αριστείας» όπως είναι τα όπλα και η πανοπλία του Αχιλλέα.

Η απομόνωση του Αίαντα στο δικό του κόσμο είναι θέμα χρόνου να αποκτήσει χαρακτηριστικά έκρηξης. Η ρήξη με τον εαυτό του γίνεται όταν δεν κερδίζει τα σύμβολα, που ενσαρκώνουν την προσωπική του επιδίωξη για αριστεία και φυσικά τα σύμβολα, που θα τον καθιερώσουν στα μάτια εκείνων από τους οποίους ζητά την αποδοχή. Επιπλέον, η απομόνωσή του από την κοινωνική ζωή και η αποξένωσή του από τα ιδανικά και τα ιδεώδη της συλλογικότητας δείχνουν ότι δεν σκέφτεται με τους περιορισμούς που θέτει η λογική συνύπαρξη. Σε αυτό το σημείο πραγματώνει την απομόνωσή του και απομακρύνεται από το στράτευμα. Όχι όμως για να στοχαστεί και να ανασκευάσει αλλά για να εξωτερικέψει αυτό που καλλιέργησε ο ίδιος για τον εαυτό του. Αρχίζει με αγριότητα να σφάζει τα κοπάδια, τα οποία συμβολίζουν την κοινότητα. Με άλλα λόγια στρέφεται ενάντια στην επιβίωση των στρατιωτών του και παύει αυτόματα να είναι προστάτης του ναυτικού και της πατρίδας του.

Αντίθετα χαρακτηριστικά από αυτά του Αίαντα βλέπουμε στον Οδυσσέα, ο οποίος είναι και ο νικητής της διαμάχης για τα όπλα και την πανοπλία του Αχιλλέα. Στη γενικότερη πλοκή του έργου εκτός του Οδυσσέα οι υπόλοιποι αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων. Ο λόγος είναι διότι ο Οδυσσέας συμβολίζει όχι μόνο την καθαρή νόηση και το νέο πολιτικό σύστημα αλλά και τα νέα πολιτικά ιδεώδη. Στη δημοκρατική Αθήνα η πειθώ και τα επιχειρήματα αντικαθιστούν τη βία. Η δικαιοσύνη έχει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο από εκείνο που ίσχυε στην ομηρική εποχή και τέλος η ανάγκη δίνει τη θέση της στην ελευθερία. Ο Οδυσσέας μπορεί να δει τα πράγματα ολιστικά, πάντα ανοιχτά και με μια προοδευτική διάσταση. Αντίθετα ο Αίαντας τα βλέπει με απολυτότητα, ακραία αλαζονεία και έπαρση.

Δυστυχώς, ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαθέτει όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά του Αίαντα, τα οποία τον οδήγησαν στην καταστροφή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στο δρόμο της αλαζονείας και της έπαρσης που πολιτεύεται, κινδυνεύει να γίνει ο νεοεκλεγής πρόεδρος, ο οποίος δεν θα μπορέσει να οδηγήσει το κόμμα του σε εθνικές εκλογές. Η πολιτική «αυτοκτονία» του Κυριάκου του Τελαμώνιου έχει ήδη διαπραχθεί από τη στιγμή που χάρισε την αντιπροεδρία της ΝΔ στον Γεωργιάδη, τη φωνή του κόμματος που κληρονόμησε στο Βορίδη και από τη στιγμή που άρχισε να διαγράφει και να παραγκωνίζει παραδοσιακά μέλη της «κοινότητας». Έχει ήδη διαπραχθεί καθώς θεώρησε το κόμμα του όχι πολιτική συλλογικότητα αλλά μέσο των προσωπικών του επιδιώξεων.

Ο ακραίος αλαζόνας και ατομιστής δεν μπορεί να εξασφαλίσει την ενότητα της συλλογικότητας. Οι ατομικές φιλοδοξίες γίνονται αποδεκτές μόνο όταν ο ατομιστής υποταχθεί στη βάση και θέσει εαυτόν υπό την εξάρτηση των άλλων μελών της συλλογικότητας. Πράγμα που ούτε ο Αίας ούτε ο Κυριάκος το έκαναν. Οι ατομικές και προσωπικές τους επιδιώξεις και τα «ιδανικά» τους δεν μπορούν να συνυπάρχουν με τα ιδανικά και τις επιδιώξεις της άμεσης και ευρύτερης κοινωνίας τους. Σε αυτό το σημείο πιστεύω, πέρα από το γεγονός ότι ο Αίας ήταν μυθικός ήρωας και ο Κυριάκος είναι αποκλειστικά και μόνο γόνος, βρίσκεται η ουσιαστική διαφορά τους. Ο Αίας δεν μπορούσε να αντικατασταθεί.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr