Κάηκε το πούσι

Ποιο πούσι; Όχι εκείνο που έπεσε αποβραδίς, το πούσι του αρχαιολογικού χώρου των Μυκηνών.

Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Την Κυριακή έπιασε φωτιά στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, οι ζημιές ήταν περιορισμένες, αν και, επειδή στην Ελλάδα σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης είναι χειραγωγημένα, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το γεγονός. Πάντως, η είδηση της πυρκαγιάς μάλλον υποβαθμισμένα παρουσιάστηκε από τα πετσωμένα ραδιοτηλεοπτικά μέσα.

Στα σόσιαλ μίντια, όπου το πέτσωμα μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να επιβάλει μονοφωνία όπως στην τηλεόραση, ακούστηκαν πολλές επικρίσεις, ενώ κυκλοφόρησαν και φωτογραφίες από τον χώρο. Μια από τις φωτογραφίες έδειχνε την πύλη των Λεόντων μαυρισμένη, πράγμα που αποδόθηκε στην πυρκαγιά -τόσο απο σχολιαστές των σόσιαλ όσο και από ιστοτόπους. Αρχαιολόγοι που σχολίασαν επισήμαναν ότι αυτή η μαυρίλα προϋπήρχε και οφείλεται στη φυσική οξείδωση των λίθων, αρα δεν οφείλεται στην πυρκαγιά.

Τη Δευτέρα το πρωί, το ΥΠΠΟ από τον επίσημο λογαριασμό του στο Τουίτερ διένειμε φωτογραφίες των μνημείων που δεν έδειχναν κανένα σημάδι πυρκαγιάς, τονίζοντας: Η Πύλη των Λεόντων και ο Θησαυρός του Ατρέα σήμερα, 31 Αυγούστου. Τα μνημεία που δεσπόζουν στον αργολικό κάμπο από τη 2η χιλιετία π.Χ. δεν επηρεάστηκαν από τη χθεσινή πυρκαγιά.

Πολλοί σχολιαστές που ήξεραν τα πράγματα τόνισαν ότι οι φωτογραφίες ήταν φωτογραφίες αρχείου και παρέθεσαν δικές τους φωτογραφίες στις οποίες φαινονταν σαφή ίχνη φωτιάς. Τότε ο χειριστής του υπουργικού λογαριασμού έκανε κάτι μάλλον ασυνήθιστο και σαφώς αντιδεοντολογικό: έκρυψε όλα τα ενοχλητικά σχόλια και μπλοκαρε όσους τα ανάρτησαν. Βέβαια, στο Τουίτερ (σε αντίθεση με το Φέισμπουκ) τα κρυμμένα σχόλια μπορούν να ξαναεμφανιστούν, αν κλικάρετε (όχι εδώ, στη σελίδα του Τουίτερ) στο τετραγωνάκι που θα δείτε στο κάτω δεξιό μέρος της εικόνας, που έχει τρεις οριζόντιες γραμμούλες, αλλά πόσοι το ξέρουν αυτό;

Τα Ελληνικά Χόαξες έσπευσαν (και σωστά) να διαψεύσουν ότι το μαύρισμα της Πύλης των Λεόντων οφειλόταν σε πυρκαγιά, αλλά μόνο με το γάντι επέκριναν τα «στοιχεία παραπληροφορησης» στην ανακοίνωση του Υπουργείου. Όμως στη δημοσίευσή τους παραθέτουν φωτογραφίες (τη μία την έβαλα κι εγώ πιο πάνω) από τις οποίες φαίνεται ότι η πυρκαγιά πράγματι έγλειψε και πείραξε σημαντικά μνημεία· όχι την Πύλη των Λεόντων ή τον Τάφο του Αγαμέμνονα, αλλά ασφαλώς τον Τάφο της Κλυταιμνήστρας και τον Τάφο του Αίγισθου. Θεία δίκη, να μάθει να μη σκοτώνει τον άντρα της και βασιλιά της.

Οι ονομασίες αυτές είναι βέβαια συμβατικές, και αυτό το ξέρουν και τα μικρά παιδιά, οπότε είναι γελοία ή ίσως θλιβερή η προσπάθεια της δημοσιογράφου του Λίμπεραλ (που κάποτε… αλλά ας τ’ αφήσουμε αυτά), η οποία έγραψε ότι «παρ’ ότι ο θολωτός τάφος από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά, έχει ονομαστεί ‘’Θησαυρός του Ατρέα’’ ή/ και ‘’Τάφος του Αγαμέμνονα’’ είναι γνωστό πως και ο Ατρέας και ο Αγαμέμνων υπήρξαν μυθικά πρόσωπα. Επομένως οι κραυγές «κάηκε ο τάφος του Αγαμέμνονα» μόνο ως γραφικές μπορούν να αντιμετωπισθούν». Οπότε, με τη λογική της κ. Κώττη, αν αύριο (ο μη γένοιτο) πιάσει μια φωτιά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και καταστραφεί (κούφια η ώρα) η Προσωπίδα του Αγαμέμνονα, όσοι θα θρηνούν για την ανυπολόγιστη καταστροφή θα είναι γραφικοί διότι ο Αγαμέμνονας ήταν μυθικό πρόσωπο -αλλά σε κάποιους κύκλους θεωρείται προσόν να μην ορρωδείς μπροστά στη γελοιότητα.

Όμως πλατειάζω ενώ μας περιμένει το πούσι. Λοιπόν, τη Δευτέρα η υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη επισκέφθηκε τον αρχαιολογικό χώρο και από εκεί έκανε δηλώσεις, που τις βλέπετε απομαγνητοφωνημένες εδώ, όπου υπάρχει και το σχετικό βίντεο.

Περίπου στο 2.30 του αποσπάσματος η κ. Μενδώνη λέει: «έχει καεί αυτό το οποίο ονομάζουμε πούσι, δηλαδή τα ξερά χόρτα, τα οποία ήταν απολύτως ξυρισμένα…»

Πριν προχωρήσω να επισημάνω μιαν αντιφασούλα, δηλαδή νωρίτερα η κ. υπουργός είχε πει «ο χώρος ήταν αποψιλωμένος και δεν υπήρχαν ξερά χόρτα. Επομένως δεν υπήρχε ύλη για να καεί», ενώ τώρα λέει ότι κάηκαν τα απολύτως ξυρισμένα ξερά χόρτα. Αλλά αυτό είναι δευτερεύον.

Λοιπόν, κάηκε το πούσι, δηλαδή τα ξερά χόρτα.

Πολλοί που άκουσαν τη συνέντευξη της κ. Μενδώνη δεν ήξεραν τη λέξη, ή τουλάχιστον δεν την ήξεραν με αυτή τη σημασία. Άλλοι έκαναν συνειρμούς στους οποίους θα αναφερθούμε παρακάτω.

Αν ανοίξετε το ΛΚΝ ή το λεξικό του Μπαμπινιώτη (5η εκδοση) το μόνο πούσι που θα βρείτε είναι αυτό που έπεσε αποβραδίς ενω το καραβοφάναρο ήταν χαμένο -αναφέρομαι βέβαια στο πασίγνωστο ποίημα του Ν. Καββαδία που το λέει πολύ ωραία η Μαρίζα Κωχ:

 

 

Αυτό το πούσι είναι η ομίχλη, δάνειο από το τουρκ. pus. Το λεξικό Μπαμπινιώτη προσθέτει την πληροφορία ότι η τουρκική λέξη απαντά σε πολλούς παρεμφερείς τύπους, κάτι που οδήγησε κάποιους να τη συνδέσουν με την ελλ. πίσσα αλλά ότι αυτό είναι ατεκμηρίωτη υπόθεση.

Αυτό το πούσι, το ομιχλώδες, εγώ το ήξερα χάρη στον Καββαδία αλλά δεν το λέω. Αν πέσει ομίχλη, θα πω «έπεσε ομίχλη».

Να βάλουμε έναν καλό βαθμό στο τρίτο μεγάλο και σύγχρονο έντυπο λεξικό μας, το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας, το οποίο αναφέρει και το πούσι που ανέφερε η κ. Υπουργός -ή περίπου. Πράγματι, το Χρηστικό έχει δεύτερη σημασία στο λήμμα «πούσι»: στρώμα από πευκοβελόνες στο έδαφος. Ίδιος περίπου ορισμός και στο ΜΗΛΝΕΓ, οπότε μοιράζονται τον καλό βαθμό. Το ΜΗΛΝΕΓ προσθέτει ότι συνήθως στη σημασία αυτή χρησιμοποιείται πληθυντικός π.χ.

”Μαζέψαμε τα πούσια για να στρώσουμε κάτω να φάμε
Το δρομάκι ήταν γεμάτο πούσια”
Σύμφωνα και με τα δύο λεξικά, πρόκειται για δυο σημασίες της ίδιας λέξης, όχι για διαφορετικές ομόηχες λέξεις. Δεν είναι παράξενο, το στρώμα της ομίχλης μοιάζει με το στρώμα από τις πευκοβελόνες.

[ΠΡΟΣΘΗΚΗ: Από την άλλη, αν δείτε το σχόλιο 6, δεν αποκλείεται το πούσι/πευκοβελόνες να είναι αλβανικό δάνειο]

Βέβαια, η κ. υπουργός είπε ότι πούσι είναι τα ξερά χόρτα, όχι οι ξερές πευκοβελόνες, αλλά ίσως σε κάποια μέρη ο όρος χρησιμοποιείται και για τα χόρτα. Εγώ τη σημασία αυτή την έμαθα στον στρατό, όπου η αποψίλωση έδινε κι έπαιρνε -μερικοί έγραψαν και βιβλίο, να φανταστείτε.

Οπότε, ένα το πούσι που έπεσε κι ένα το πούσι που κάηκε, έχουμε δυο πούσια.

Μόνο; Όχι μόνο.

Υπάρχει κι ένα τρίτο πούσι στην Ελλάδα, πούσι αρβανίτικο. Αυτό σημαίνει πηγάδι, και στην Αττική έχουμε διάφορα τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια σχετικά, όπως το Βρωμοπούσι της Κερατέας, που εξελληνίστηκε και εξευγενίστηκε σε Καλοπήγαδο. Στην εργασία αυτή βλέπετε να καταγράφονται δεκάδες κοινοτικά πηγάδια στο Μαρκόπουλο, που όλα έχουν ονόματα όπως Πούσι Αγγελίζη, Πούσι Βουρέζα, Πούσι Γιάννη κτλ.

Εδώ στο ιστολόγιο ένας φίλος μας, που δεν αφήνει να περάσει ούτε υποψία πονηρού συνειρμού που να την αφήσει ασχολίαστη, και πολλές φορές κατασκευάζει τέτοιους συνειρμούς με το ζόρι, έχει κάνει καναδυοπεντέξι φορές παιχνιδιαρικα σχόλια με το Βρωμοπούσι που το γράφει Βρωμοpussy ώστε να πιάσουμε το υπονοούμενο.

Και αυτό είναι το τέταρτο πούσι, το pussy, δηλαδή το γατάκι εκ πρώτης όψεως, αλλά και πασίγνωστος ευφημισμός για την αρχή του κόσμου (μας διαβάζει και η μαμά μου, να θυμίσω). Δεν ξέρω αν σήμερα μπορείς σε συζήτηση πχ στην αγγλική τηλεόραση να πεις pussy εννοώντας γατάκι και να μη γελάσει ο κόσμος. (Στα ελληνικά μπορείς να πεις πχ «πουλί» ή «πουλάκι» σε μια καθώς πρέπει συζήτηση). Παλιότερα, το pussycat ήταν και σε τίτλο κινηματογραφικής κωμωδίας, What’s new pussycat -αλλά δεν ξέρω αν ο θεατής σκεφτόταν κάποιο λογοπαίγνιο. Η λέξη pussy έχει και άλλες σημασίες, δηλώνει ας πούμε τον φοβιτσιάρη, όπως και τη γυναίκα γενικά, που μπορείτε να τις βρείτε σε μια καλή σύνοψη εδώ.

Επειδή τα αγγλικά είναι η κυρίαρχη γλώσσα παγκοσμίως αυτόν τον καιρό, πολλοι γέλασαν με το πούσι που είπε η κυρία Μενδώνη, ιδίως όσοι δεν ήξεραν την ελληνική σημασία της λέξης. Οι Λούμπεν φτιάξανε αυτό το βιντεάκι, και μετά το επεκτείνανε σε αυτό. Κάηκε το πούσι μας, κοινώς. Βλέπουμε λοιπόν πώς μια κυρίαρχη ξένη γλώσσα επηρεάζει και κάνει να ακούγεται κωμική μια ντόπια λέξη, επειδή θυμίζει κάτι σε αυτή την ξένη γλώσσα.

Αναρωτιέμαι αν έχουμε άλλα παραδείγματα. Δεν ξέρω αν στην Κύπρο αποφεύγεται για τον ίδιο λόγο ο τύπος «φακκάς» (μάλλον όχι, αν κρίνω από αυτό, ίσως επειδή εκεί προφέρονται τα διπλά σύμφωνα) πάντως έχω ξαναγραψει στο ιστολόγιο ότι σύμφωνα με τον Ν. Πολίτη, τον Μεσαίωνα η λέξη απίδι έχασε έδαφος στην Αττική και σε όλα τα άλλα μέρη όπου κατοικούσαν αλβανόφωνοι, και τελικά αντικαταστάθηκε από το αχλάδι, επειδή στα αρβανίτικα πίδε είναι ό,τι και το pussy (όχι η γάτα).

Αυτά για το πούσι, κι αυτό που έπεσε, κι αυτό που κάηκε και όλα τα άλλα τέλος πάντων.

Πηγή:sarantakos.wordpress.com

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr