Η "έρευνα" για τον Δημ. Μάρδα και η διασφάλιση της ποιότητας της πληροφορίας

του Μάκη Ανδρονόπουλου

Πως μπορεί σε μια χώρα, όπου επιφανή μέλη της Ενώσεως Συντακτών (ΕΣΗΕΑ) διαβάζουν διαφημίσεις στο ραδιόφωνο, να γίνει συζήτηση για την καθιέρωση προτύπων ποιότητας στα ΜΜΕ; Πως μπορεί σε μια χώρα που στην πρώτη σελίδα κάθε εφημερίδας και στην συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων ενημερωτικών ιστοσελίδων υπάρχει για πολλά χρόνια τώρα ένα κίτρινο τετράγωνο διαφήμιση της ίδιας τράπεζας, να γίνει σοβαρή συζήτηση για την καθιέρωση προτύπων ποιότητας στα ΜΜΕ;

Ο καλός συνάδελφος Βασίλης Βασιλόπουλος αψήφησε παραλυτικά ερωτήματα αυτού του τύπου και προχώρησε στην συγγραφή ενός βιβλίου με τίτλο «ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ  ΣΤΑ ΜΜΕ – Έχουν νόημα;» (εκδόσεις Ταξιδευτής) ακαδημαϊκού χαρακτήρα μεν, βαθύτατα πολιτικού δε, καθώς πίσω από την επιστημονική αναλυτική παρουσίαση μεθόδων και καλών πρακτικών διασφάλισης της ποιότητας  της πληροφορίας κρύβεται ένα εγχειρίδιο αξιών και πρακτικών που επαναφέρει στο προσκήνιο το μέτρο της αλήθειας και του καθαρού λόγου. Στην πραγματικότητα με την έκδοση του βιβλίου του που έγινε με τη συμπαράσταση της ΠΟΕΣΥ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων συντακτών) και του QJNT (Quality Journalism & New Technologies) άνοιξε εκ των πραγμάτων μια συζήτηση για την διασφάλιση της αξιοπιστίας της πληροφόρησης και την ανάκτηση του κύρους της δημοσιογραφίας και των δημοσιογράφων.

Η ανάκτηση αυτών των χαμένων ιδιοτήτων δεν είναι απλώς αξιακού και κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά συνιστούν ουσιαστική επαναφορά ενός κρίσιμου τμήματος του δημοκρατικού κεκτημένου που χάθηκε κατά την περίοδο του άκρατου μονεταρισμού, ο οποίος ισοπέδωσε τα πάντα εκμαυλίζοντας πολιτικούς και πολίτες, παραγωγούς και επιχειρηματίες, δημοσιογράφους (αλλά και δημοσιολόγους) καθώς και ακαδημαϊκούς.

Το κριτήριο της κυβίας*

Πρόσφατα με απασχόλησε η περίπτωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Δημήτρη Μάρδα, με τον οποίο υπήρξαμε συμφοιτητές στο ΑΠΘ την δεκαετία του 70, καθώς βρέθηκε υπόλογος για δήθεν σκάνδαλο της μεταφοράς 80 χιλιάδων ευρώ, τον Μάρτιο στο Λουξεμβούργο, σύμφωνα με τις πληροφορίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» προ ημερών. Ο ίδιος απάντησε με άρθρο του στο ΒΗΜΑ με τίτλο «Μήπως είμαστε ιδιαίτερα ενοχλητικοί;», όπου  στο τέλος αναρωτιέται  «…και όταν δεν υπάρχουν αντεπιχειρήματα, μήπως ένας πόλεμος φθοράς αυτών που ταράσσουν το φαύλο πολιτικό σύστημα που οικοδομήθηκε τόσα χρόνια είναι η μόνη εναπομείνασα λύση».  Αυτό που κατάλαβα από την απάντησή του είναι πως πριν γίνει υπουργός έβγαλε όντως ένα δηλωμένο και φορολογημένο ποσό στο εξωτερικό (όχι 80.000) για τις σπουδές της κόρης του, ασκώντας απλώς το δικαίωμά του. Είναι προφανές ότι το όλο θέμα αν δεν είναι μια ξεδιάντροπη περίπτωση πολιτικής συκοφαντίας, σίγουρα είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση «ρεπορτάζ» που χρίζει ανάλυσης με βάση τα συστήματα διασφάλισης της ποιότητας της πληροφορίας που εξετάζει ο Βασίλης Βασιλόπουλος στο βιβλίο του. 

Ας δούμε τα στοιχεία της δημοσιογραφικής  έρευνας που οδήγησαν σε  αυτό το αποτέλεσμα. Τα όσα παρατίθενται προκύπτουν από την «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της 7 Μαΐου, όπου ανάμεσα στα άλλα, γράφει ο διευθυντής σύνταξης: «…αόριστη πληροφορία έδειχνε ότι  Αναπληρωτής Υπουργός είχε βγάλει κατά το σχετικά άμεσο παρελθόν κάποιες δεκάδες χιλιάδες ευρώ στο εξωτερικό».  Δηλαδή, πρόκειται για φήμη που διαχέουν στα περιβόητα δημοσιογραφικά γραφεία, οι επαγγελματίες πεμπτοφαλαγγίτες, καθώς έμμεσα ομολογείται πως δεν υπάρχει το παραμικρό γραπτό αποδεικτικό στοιχείο στα χέρια των ερευνητών (ΣΣ: σε αντίθεση με την πρακτική που ακολουθεί ο Βαξεβάνης στο HOT DOC. Πρέπει να τα λέμε αυτά).

Συνεχίζει λοιπόν το ρεπορτάζ: «Οι πληροφορίες μας από τραπεζικούς πλέον κύκλους (ΣΣ: γιατί υπήρχαν και άλλοι κύκλοι;), έκαναν λόγο για ένα ποσό μεταξύ 45 χιλ. ευρώ και 90 χιλ. ευρώ, με τις περισσότερες (ΣΣ: προφορικές) πληροφορίες να συγκλίνουν (ΣΣ: με τι κριτήρια και αποδεικτικά άραγε;) στο ύψος λίγο κάτω από τις 80 xιλ. ευρώ». Δηλαδή, το νούμερο της εξαγωγής παίχθηκε παίχτηκε στα ζάρια, και τελικά ανακοινώθηκε ως δεδομένο (ΣΣ: και όχι ως ένα ποσό που θα μπορούσε να έχει ένα μέγιστο και ένα ελάχιστο όριο). Τυχαία προτιμήθηκε άραγε αυτό το νούμερο;

Συνεχίζει η «έρευνα»: «Μας διαβεβαίωσαν (ΣΣ: πάλι προφορικά) ότι η μεταφορά έγινε… προς τράπεζα της κεντρικής Ευρώπης…». Η εφημερίδα επέλεξε το Λουξεμβούργο που ανήκει στην δυτική και όχι στην κεντρική Ευρώπη, αλλά είναι γνωστό σε όλους ως φορολογικός παράδεισος μαύρου χρήματος. Γιατί άραγε αυτό; Πώς επιλέχθηκε αυτή η χώρα και γιατί δεν γράφηκε Γερμανία, ή  Αυστρία ή  Ελβετία; Μήπως και αυτό το δεύτερο στοιχείο της «έρευνας»  παίχτηκε στα ζάρια;  «Όσον αφορά τον χρόνο (ΣΣ: της εξαγωγής)… η διαβεβαίωση ήταν ότι έλαβε χώρα στο άμεσο προηγούμενο χρονικό διάστημα». Τι καλείται άμεσο άραγε στο χρόνο; Πώς προσδιορίστηκε  αυτό το «άμεσο» και επιλέχθηκε ο Μάρτιος; Και γιατί όχι ο Φεβρουάριος ή ο Ιανουάριος; Ανάμεσα στον καφέ και το τσιγάρο λοιπόν μάλλον παίχτηκε και αυτή η επιλογή; Και όλα αυτά έγιναν για «να υποχρεωθούν οι τράπεζες να δώσουν τα σχετικά στοιχεία για κυβερνητικά και βουλευτικά στελέχη….». Η δημοσιογραφία στο απόγειό της. Αποκάλυψε και απείλησε (ΣΣ: ποιους άραγε και γιατί;) και φυσικά έκανε το εθνικό της καθήκον νίπτοντας τας χείρας της.

Αυτές οι παρατηρήσεις που διατυπώνω εδώ για το δημοσίευμα είναι οι εύλογες απορίες ενός σκεπτόμενου αναγνώστη. Υποθέτω πως αν το δημοσίευμα έμπαινε στην κρησάρα των κριτηρίων του Βασιλόπουλου το αποτέλεσμα θα ήταν τουλάχιστον ύποπτο και κάποιοι θα πήγαιναν για …βρούβες. Εγώ περιορίζομαι στην αβάσταχτη ελαφρότητα της ελληνικής δημοσιογραφίας του χαβαλέ… Καθώς, το ρεπορτάζ  αγνόησε το «Πόθεν Έσχες» των μελών της κυβέρνησης και της Βουλής, που ανακοινώνεται στον Τύπο; Το «Πόθεν Έσχες» είναι ο καθρέπτης κάθε αιρετού και μη που συμμετέχει στην Κυβέρνηση και υπεύθυνη γι’ αυτό είναι η Βουλή και όχι οι Τράπεζες.

Μάλλον κάτι διέφυγε και εδώ στους «ερευνητές» ή κάτι άλλο είχαν στο μυαλό τους. Οπότε η εφημερίδα προτίμησε να κάνει μια δήθεν ανώνυμη καταγγελία, που δεν φωτογράφιζε φυσικά κάποιον συγκεκριμένο  Αναπληρωτή Υπουργό, κατά τα λεγόμενά της. Από την άλλη, όμως, ήρθε και η Bild που φωτογράφισε με τα στοιχεία της «Θεσσαλονίκης» τον Αν. Υπουργό Δ. Μάρδα. Παρόμοια φωτογράφιση, βασισμένη στα όσα έγραψε η «Θεσσαλονίκη» έκανε και ο Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ο κος Γκεγκέρογλου, ο οποίος στη Βουλή φωτογράφισε έναν Αναπληρωτή το όνομα του οποίου άρχιζε από «Μ».  Ουάου!… που θα έλεγε και ο κ. Σαμαράς. Αγνόησε όμως ο εν λόγω βουλευτής ότι υπήρχε μόνο ένα και μοναδικό όνομα με αυτό το αρχικό στο σύνολο των Αναπληρωτών Υπουργών. Τέλος, ήρθε και το ΠΑΣΟΚ με Δελτίο Τύπου που φωτογράφιζε το ίδιο πρόσωπο.

Βέβαια κάποια στιγμή η σύνταξη της εφημερίδας κατάλαβε ότι ήταν εκτεθειμένη από τα αλλεπάλληλα φάουλ, προσπάθησε να τα «μπαλώσει» και να στρέψει την προσοχή του κοινού σε μια άλλη όμοια υπόθεση που αφορούσε τον κο Μάρδα (ΣΣ: και είναι γραμμένη στο «Πόθεν Έσχες» του),  η οποία έλαβε χώρα όμως πριν τις εκλογές. Εκεί, η εφημερίδα έπαιξε με τον χρόνο και το πότε ακριβώς έγινε (ΣΣ: πάντοτε πριν τις εκλογές) αυτή η συναλλαγή. Έπαιξε επίσης και με άλλα στοιχεία άνευ ουσίας. Και επειδή, ο αρθρογράφος στο τέλος γίνεται και εισαγγελέας και κουνάει επιδεικτικά το δάχτυλο στο σύστημα (ΣΣ: η δημοσιογραφική υποκρισία στο ζενίθ) τίθεται εκ των πραγμάτων το ερώτημα: Μπορεί να ζητηθεί η παραμικρή πολιτική ευθύνη από ένα ιδιώτη -εκτός κυβέρνησης-, για  τη νόμιμη εξαγωγή  χρηματικού ποσού, με το οποίο καλύπτει συγκεκριμένες ανάγκες μέλους της οικογένειας του;

Το παζλ της αλήθειας ή της διασφάλισης της ποιότητας της πληροφορίας δεν αποτελεί πλέον όρο για την αξιοπιστία και την επιβίωση των υπερχρεωμένων μας ΜΜΕ, αλλά και προϋπόθεση για την οικονομική τους εξυγίανση. Εκτός κι αν τα ΜΜΕ είναι εξ ορισμού  μηχανισμοί εξουσίας και χειραγώγησης;

*οι παλαιοί ταβλαδόροι αποκαλούσαν συχνά τα ζάρια «κύβους»…

Πηγή: Extrapolation