Ελεάνα Γεωργούλη: «Ο συντηρητισμός των νοικοκυραίων νομιμοποιεί τη ναζιστική ορολογία των Υπανθρώπων»

Το έργο βασίζεται στην αληθινή ιστορία της αντιστασιακής Βάσως Στροφύλλα. Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί της διαδρομής της;

Μέσα στην Κατοχή η νεαρή Βάσω προσχωρεί στον αγώνα ενάντια στο φασισμό. Οργανώνεται στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στο ΕΑΜ. Ερωτεύεται τον Γιάννη, τον παππού μου, συναγωνιστή της και αντάρτη του ΕΛΑΣ. Τα Τάγματα Ασφαλείας και η Χίτικη οργάνωση του Πύργου σχεδιάζουν την εξόντωση μελών της Αντίστασης και αποφασίζουν τη δολοφονία της Βάσως. Εκείνη όμως τη νύχτα στη θέση της Βάσως εκτελούν την αδελφή της Ουρανία. Μέσα στη δίνη του πολέμου η Βάσω οδηγείται στην πιο ακραία επιλογή, να αναζητήσει τους ένοχους και να εκδικηθεί. Η Βάσω στην παρανομία και ο Γιάννης στο Βουνό. Μέσα στον Εμφύλιο: καταδίκες σε θάνατο, φυλακές, ξερονήσια. Τη διαδρομή τους μέχρι την απελευθέρωση τους το 1953, συντροφεύει ο έρωτας.

Πρόκειται για την ιστορία της γιαγιάς σου. Πότε ήρθες για πρώτη φορά σε επαφή με τη διήγηση της και γιατί αποφάσισες να τη μεταφέρεις στη σκηνή;

Έπαιζα πιτσιρίκι στο σαλόνι των παππούδων μου και χάζευα τις φωτογραφίες παλιών αγωνιστών. Θυμάμαι μια ζωγραφιά στο σαλόνι: η σκοτωμένη Ουρανιά, ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι, σκεπασμένη με λουλούδια και ένα μαύρο άλογο να την ανεβάζει στο σκοτεινό ουρανό. Μεγάλωσα με εικόνες και αναπαραστάσεις μιας άλλης εποχής. Με παραμύθια από την παρανομία και τον Εμφύλιο. Με αντάρτικα τραγούδια. Είχα πολύ καθαρή εικόνα τι κουβαλούσε αυτή η γυναίκα στους ωμούς της. Το μόνο που μου έλειπε ήταν η προσωπική της αφήγηση. Όμως η γιαγιά μου δεν μιλούσε ποτέ για τη δική της διαδρομή, δεν χρησιμοποιούσε ποτέ πρώτο πρόσωπο. Όταν πέθανε το 2009, μου άφησε το αρχείο της, τα τετράδια της. Και έτσι έμαθα με λεπτομέρειες και τη δική της ιστορία. Και έτσι μου γεννήθηκε η επιθυμία να την φέρω στο φως.

Τι ρόλο παίζει ο έρωτας σε αυτή την ιστορία και με ποιον τρόπο παραμένει ακόμη και στους πιο ταραγμένους καιρούς δύναμη ζωής και επιβίωσης;

Ο έρωτας είναι καταλύτης σε αυτή την ιστορία. Τους κράτησε ζωντανούς. Με την ήττα του αγώνα, το τεράστιο κυνηγητό και τις κακουχίες που υπέστησαν, νομίζω πως ο έρωτας ήταν η μόνη ελπίδα για ζωή. Η μόνη ελπίδα που μπορούσε να κοντράρει μια ζοφερή και δυσοίωνη πραγματικότητα. Θυμόμουν τους παππούδες μου μεγάλους και τη μεταξύ τους σχέση κουρασμένη, άτονη. Αιφνιδιάστηκα όταν ανακάλυψα τα ημερολόγια και τις επιστολές τους και είδα πως είχαν ζήσει τέτοιο έρωτα..

Πιστεύεις ότι μία προσωπική μαρτυρία μπορεί να γίνει κομμάτι της συλλογικής μνήμης, να κρατήσει ζωντανά τα αντανακλαστικά και την αφύπνιση της συνείδησης σήμερα;

Ναι το πιστεύω. Η ιστορία δεν είναι μόνο οριζόντια με χρονολογίες και ιστορικά ορόσημα για τις μάζες. Η μόνο οριζόντια αφήγηση της ιστορίας είναι ισοπεδωτική και ξύλινη και δεν μπορεί να αγκιστρωθεί στη μνήμη. Η προσωπική μαρτυρία όμως φέρει την εύθραυστη, κάθετη αφήγηση ενός προσώπου. Φέρει το βίωμα και την αλήθεια του ανθρώπινου πλάσματος. Και έτσι μπορεί να χαραχθεί βαθιά και να κινητοποιήσει συναίσθημα, μνήμη, συνείδηση.

Για ποιον λόγο θεωρείς ότι το θέατρο είναι σημαντικό να τροφοδοτεί και να φωτίζει τέτοιες ιστορίες;

Η επίσημη ιστορία κρατά την εκδοχή των νικητών. Το κυρίαρχο αφήγημα της εποχής είναι η επιτυχία, η ομορφιά, η αποδοχή. Το θέατρο όμως είναι ένας χώρος, μια ετεροτοπία για τους ηττημένους. Στο θέατρο βρίσκει καταφύγιο η ήττα, η αποτυχία, η οδύνη, ο ανθρώπινος πόνος. Η αναμέτρηση με αυτά τα υλικά μας προχωρά. Η αναμέτρηση με την υπέρβαση, τη δυσκολία, την νοσταλγία, τον εφιάλτη, τον έρωτα. και με την ανεπιτήδευτη ομορφιά της ζωής. 

Αυτή την περίοδο βλέπουμε να αναπαράγεται ένας ακραίος συντηρητικός λόγος σε σχέση με το μεταναστευτικό/ προσφυγικό, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την «κανονικότητα». Ποια είναι η δική σου θέση;

Οι συνθήκες στη Μόρια και στα υπόλοιπα κέντρα κράτησης, η νέα διάταξη του υπουργού για την απαγόρευση εξόδου από τα κέντρα κράτησης, η κατάργηση των παροχών υγείας στους προσφυγές, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Όλα τα παραπάνω επαναφέρουν τη ναζιστική ορολογία των Untermenschen, των υπανθρώπων. Και ο συντηρητισμός των νοικοκυραίων την νομιμοποιεί με τον πιο χυδαίο τρόπο. Ανθρώπινα δικαιώματα απολαμβάνει σήμερα μια γεωγραφική και ταξική ελίτ. Μια μειονότητα σε σχέση με την έκταση του πλανήτη και το μέγεθος του ανθρώπινου πληθυσμού. 

“Τα κόκκινα τετράδια” της Ελεάνας Γεωργούλη

Σκηνοθεσία: Ελεάνα Γεωργούλη

Παίζουν: Ανδρέας Κοντόπουλος, Νάνσυ Μπούκλη, Γιάννης Φίλιας, Ελεάνα Γεωργούλη

INFO: 

Θέατρο του Νέου Κόσμου (Κάτω Χώρος)

Αντισθένους 7 & Θαρύπου,Νέος Κόσμος

Τηλ : 2109212900

Παραστάσεις : Παρ., Σάβ. 9.15 μ.μ., Κυρ. 9.30 μ.μ.