«Έλα σπίτι αλλιώς θα έχουμε οικογενειακό δράμα»

“Κανένα μέρος δεν είναι σαν το σπίτι τις γιορτές”. Ίσως και να είναι ο πιο αληθινός στίχος όλων των τραγουδιών που είναι γραμμένα γι’ αυτή την εποχή του χρόνου – ένας στίχος που κάποιους τους γεμίζει με κύματα νοσταλγίας και σε άλλους φέρνει ρίγη φόβου. Αυτοί που ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία, δεν σημαίνει ότι έχουν δεχτεί απαραίτητα κάποιου είδους κακομεταχείριση από τις οικογένειές τους. Μπορεί να είναι απλά εξαντλημένοι και μόνο στην ιδέα ενός ακόμα ταξιδιού κι αυτόν τον χρόνο, μιας και ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν κάθε χρονιά από τότε που έφυγαν από το σπίτι. Οι συναισθηματικές επιπτώσεις του να μην πας μπορεί να αφήσουν το αποτύπωμά τους σε όλο το χρόνο αλλά και στις γιορτές που θα έρθουν.

Κι έτσι, καταλήγουμε να φτάνουμε με τα χίλια ζόρια σπίτι, έχοντας περάσει από αεροδρόμια, την κίνηση των γιορτών, με παιδιά και δώρα. Γιατί; Γιατί είμαστε αυτοί που φύγαμε από το σπίτι. Φύγαμε. Αυτή η λέξη αιωρούνταν πάνω από το κεφάλι μου για χρόνια.

Δεν είχε καμία σημασία που είχα φύγει για να πάω στο πανεπιστήμιο ή που τελικά έμεινα σ’ αυτή την πόλη για δουλειά. Δεν είχε καμία σημασία ότι ήμουν μόλις δύο ώρες μακριά από την πόλη όπου μεγάλωσα, ούτε ότι υπήρχε ένα τρένο που εύκολα μπορούσε να με πάει στο νέο μου σπίτι. Το μόνο που είχε σημασία είναι ότι έφυγα. Αυτό το γεγονός που δεν έχει επιστροφή, σήμαινε ότι θα είναι αποκλειστική μου ευθύνη για πάντα αυτό το ταξίδι πίσω στο σπίτι των γονιών μου.

Το κόστος της υποχρέωσης αυτής ήταν ασήμαντο για τους δικούς μου. Όταν φεύγεις από το γραφείο μετά από πολλές ώρες δουλειάς χωρίς να πληρώνεσαι τις διακοπές σου σημαίνει ότι το ταξίδι αυτό δεν κοστίζει μόνο 25 δολάρια – ή όσο είναι τελοσπάντων η βενζίνη και τα διόδια – ή έστω τις ώρες που οδηγείς εξαντλημένος, ενώ δεν θα έπρεπε να κάνεις κάτι τέτοιο. Το να πάω σπίτι για μια – δυό μέρες τα Χριστούγεννα μπορεί και να κοστίσει 500 ή χίλια δολλάρια, εξαρτάται από τη μέρα που θα πέσουν κάθε φορά τα Χριστούγεννα και ανάλογα τη δουλειά που έκανα την περίοδο εκείνη. Αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν μετράει. έφυγα – άρα, πρέπει να επιστρέψω.

Και όταν έκανα την εμφάνισή μου, έπρεπε να είμαι σε εορταστική διάθεση! Τέσσερις 60ωρες βδομάδες στη σειρά σε μιά δουλειά στο εμπόριο να ακούω το γιορτινό άλμπουμ της Μαράια Κάρεϋ στο repeat (Χριστέ μου, και είναι μόλις 42 λεπτά) πριν κάνω ένα ταξίδι πέντε ωρών, οδηγώντας στη μισή ταχύτητα λόγω χιονοθύελλας πράγμα που οδήγησε στο να μην είμαι και σε τόσο εύθυμη διάθεση για χριστουγεννιάτικα κάλαντα; Άστα να πάνε! Καμία κατανόηση, κανένα έλεος. Τόσα πολλά για το συναίσθημα πίσω από αυτά τα κάλαντα, σκεφτόμουν.

Η επιτακτικότητα της επιστροφής στο σπίτι για τα Χριστούγεννα την έκανε ακόμα πιο εξαντλητική, στρεσογόνα και ακριβή λόγω του ότι είναι μόλις ένα μήνα μετά την ημέρα των Ευχαριστιών. Αφού τέλειωσα το πανεπιστήμιο, είχα υποθετικά τη ευκαιρία να εκμεταλλευτώ το  μέρος που πηγαίναμε για τις Ευχαριστίες: 40 λεπτά από το καινούργιο μου σπίτι, στο σπίτι της αγαπημένης μου θείας. Όσο ήμουν στο πανεπιστήμιο, υπήρχε η απαίτηση να οδηγήσω ως το σπίτι το βράδυ της Τετάρτης πριν την ημέρα των Ευχαριστιών (με διαφορά η χειρότερη κίνηση στους δρόμους συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη μέρα του χρόνου) για να πάρω τους γονείς μου και να φτάσω ξανά στο σημείο που είναι δύο ώρες απόσταση από το σημείο που βρισκόμουν λιγότερο από 12 ώρες πριν, στο σπίτι της θείας μου. Γιατί; Επειδή έπρεπε να ξυπνήσω στο σπίτι των γονιών μου την Παρασκευή το πρωί για τον καθιερωμένο χριστουγεννιάτικο στολισμό.

Συνέχισα να περνάω τις γιορτές σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οικογένειας για να διατηρήσω την γαλήνη για 15 χρόνια. Όταν το 2011 μου είπαν ότι δεν χρειάζεται να νιώθω την υποχρέωση να πάω σπίτι για Χριστούγεννα, η σχέση μου με τις γιορτές άλλαξε – άλλοτε οι αλλαγές ήταν απότομες, άλλοτε σταδιακές. Άκουγα από τους ντόπιους για τις δικές τους ιστορίες όταν αυτοί “είχαν φύγει” και τους περίμεναν να γυρίσουν, ανεξαρτήτως συνθηκών. Το να μοιραστώ τις εμπειρίες μου με άλλους με έκανε να έχω μια υγιέστερη οπτική για της προσδοκίες της οικογένειας και τις ευθύνες.

Έφτασα στο σημείο όπου πλέον ξέρω γιατί δεν πάω σπίτι για τις γιορτές. Ακόμα και όσοι δεν έχουν τόσο στενές σχέσεις με τις οικογένειές τους κουβαλάνε ένα βάρος όταν μιλάνε για την επιστροφή στο σπίτι εκείνες τις μέρες. Πιστεύω ότι ξεκινάει ακριβώς με την φράση αυτή.

Αν έχω ζήσει κάπου αλλού για περσσότερα χρόνια από ότι έχω ζήσει στο μέρος όπου μεγάλωσα, γιατί πρέπει να το αποκαλώ “σπίτι”; Την πρώτη φορά που είπα ότι πρέπει να επιστρέψω στο σπίτι μου, ενώ βρισκόμουν στο σπίτι των γονιών μου, ένας παρατηρητής θα σκεφτόταν ότι σόκαρα τόσο την μητέρα μου λες και θα έφευγα για πάντα. Δεν το είχα κάνει επίτηδες. Συνήθως ήμουν πιο προσεκτική με τις λέξεις και τις πράξεις μου στο σπίτι της για να αποφύγω την οποιαδήποτε αναστάτωση. Θα μου έπαιρνε μερικά χρόνια παραπάνω για να πω, δίχως ίχνος απολογητικότητας, την πόλη στην οποία έχω ζήσει παραπάνω από μια δεκαετία “σπίτι” μπροστά της.

Και τα άλλα μέλη της οικογένειας παίρνουν μέρος στο παιχνίδι τον τύψεων, μάλιστα οι δικές τους μπορεί να έχουν κι άλλες συνέπειες, πέρα από το να σε κάνουν να αισθανθείς άσχημα που δεν εμφανίστηκες. Αν δεν είμαστε εκεί την απαιτούμενη στιγμή, μπορεί και να χάσουμε τη σχέση μας μαζί τους με τον χρόνο – όχι από κακία, αλλά σαν συνέπεια του ότι δεν είμασταν παρόντες την στιγμή που είχε κανονιστεί.

Θείες, θείοι, ξαδέρφια κλπ συνήθως δεν κάνουν κάποια προσπάθεια να διατηρήσουν επαφή -ακόμα και με τη σημερινή ευκολία που σου δίνουν τα social media. Και κάποιοι από τους μεγαλύτερους συγγενείς μας – δικαίως – δεν έχουν την όρεξη να φτιάξουν προφίλ στο Facebook και την ευχέρεια να μας στέλνουν μηνύματα από εκεί. Επομένως, μας λένε πως οι σχέσεις μας μαζί τους και με τα παιδιά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την φυσική μας παρουσία εκείνες τις μέρες.

Αλλά ενώ κάτι τέτοιο έβγαζε νόημα 20 και 30 χρόνια παλιότερα, πλέον είναι παράλογο. Τα ακριβά υπεραστικά τηλεφωνήματα είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν, μας και σήμερα έχουν αντικατασταθεί από δωρεάν εφαρμογές, με τις οποίες μπορείς να επικοινωνήσεις βλέποντας τον άλλο. Και τα αεροπορικά εισιτήρια είναι γενικά πολύ πιο οικονομικά κατά τις μη εορταστικές περιόδους. Άρα γιατί να εμφανίζεται ως μοναδική επιλογή το “έλα σπίτι αλλιώς θα έχουμε οικογενειακό δράμα”;

Η ιδέα του να μαζεύονται όλοι την καθορισμένη μέρα και ώρα έχει τις ρίζες της σε έναν τρόπο ζωής που είναι εξαιρετικά σπάνιος. Αφήνουμε τη νοσταλγία και τις ενοχές να μας πείσουν ότι υπάρχει η σωστή μέρα και ώρα για να είσαι με την οικογένεια. Ολοένα και συχνότερα αναρωτιέμαι: Ποιός πραγματικά νοιάζεται όταν βλέπουμε ο ένας τον άλλο για όσο βλεπόμαστε; Δεν θα σήμαινε περισσότερη αγάπη να κανονίζουμε να βρισκόμαστε μέρες κατά τις οποίες δεν δυσκολευόμαστε τόσο;

Δεν θέλω να πω ούτε ότι πρέπει να σταματήσουμε να πηγαίνουμε σπίτι, ούτε ότι πρέπει να αποκοπούμε από συγγενείς που δεν κάνουν κάτι παραπάνω από το να στείλουν μια κάρτα, αλλά δεν βρίσκομαι εδώ για την παραδοσιακή πρακτική της δημιουργίας τύψεων σε όλους εμάς που έχουμε φύγει από το σπίτι. Η ενοχή αυτή δεν είναι απαραίτητη την εποχή που το να ταξιδέψει κανείς είναι εξίσου εύκολο για όλους – ίσως ευκολότερο για τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας που δεν έχουν δουλειές που να είναι εύκολο να πάρουν άδειες και παιδιά.

Ίσως οι άνθρωποι που συνδέονται μαζί σου μόνο για να σου δημιουργούν ενοχές, δεν μπορούν να σε στηρίξουν στη ζωή, τις επιλογές και την ευτυχία σου γενικότερα, δεν είναι και τόσο σημαντικοί για σένα. Μπορεί να πρέπει να περνάμε τις διακοπές μας με τους ανθρώπους αυτούς που κάνουν χώρο για εμάς στη ζωή τους είτε τους βολεύει είτε όχι, ανεξάρτητα από την απόσταση μεταξύ μας.

Αυτή τη χρονιά θα είμαι με την οικογένεια που έχω επιλέξει, όχι με αυτή που με μεγάλωσε. Αλήθεια, δεν είναι η πρώτη χρονιά που περνάω μακριά από την πόλη όπου μεγάλωσα, αλλά επιτέλους αισθάνομαι ότι όλα γίνονται με τους δικούς μου όρους. Δεν θα βρεθώ με ανθρώπους που δεν έχουν πουθενά να πάνε σε μια ομαδική προσπάθεια να μην αισθανθούν μόνοι. Έχω κάνει μια ξεκάθαρη επιλογή να περάσω χρόνο με τους αγαπημένους μου εδώ.

Ανυπομονώ για τις φετινές διακοπές περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες στην ενήλικη ζωή μου. Έχω διαμορφώσει μια κοινότητα με ανθρώπους που με εκτιμάνε – και δεν μπορώ να φανταστώ κάποιο άλλο μέρος στο οποίο θα προτιμούσα να βρίσκομαι.

* Το άρθρο της Katie Klabusich δημοσιεύτηκε στο theestablishment.co