Δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να βιώσουν ρίσκο

Ζούμε σε ένα κόσμο που μας προειδοποιεί για το κίνδυνο σε κάθε στροφή.  Η έγνοια ‘πάνω απ’ όλα η ασφάλεια’ ενισχύει το φόβο του να χάσουμε τα παιδιά μας κι έτσι κάνουμε ότι μπορούμε για να τα προστατεύσουμε. Είναι υποχρέωσή μας ούτως ή άλλως, όμως τα έχουμε απομονώσει από την υγιή ανάληψη ρίσκου κι έχει αντίθετο αποτέλεσμα. Ευρωπαίοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι αν ένα παιδί δεν έχει παίξει ποτέ έξω και δεν έχει βιώσει ποτέ την εμπειρία ενός τραυματισμένου γόνατος, εκδηλώνουν συχνά φοβίες ως ενήλικες. Τα παιδιά χρειάζεται να πέσουν μερικές φορές  για να μάθουν ότι είναι φυσιολογικό. Οι έφηβοι πρέπει να χωρίσουν με το αγόρι ή το κορίτσι τους για να εκτιμήσουν  συναισθηματική ωριμότητα που απαιτούν οι μακροχρόνιες σχέσεις.

Αν οι γονείς αφαιρέσουν το ρίσκο από την ζωή των παιδιών, πιθανόν να βιώσουμε υψηλή αλαζονεία και χαμηλή αυτοπεποίθηση στους επικείμενους ηγέτες μας.

Τα ”σώζουμε”  πολύ γρήγορα

 Η σημερινή νέα γενιά δεν έχει αναπτύξει μερικές από τις ικανότητες επιβιώσεις που είχαν παιδιά πριν από 30 χρόνια, διότι οι ενήλικες διαρκώς επεμβαίνουν στη ζωή τους  και φροντίζουν τα προβλήματά τους. Όταν εμπλεκόμαστε συνεχώς και προσφέρουμε στα παιδιά υπερβολική βοήθεια, τους αφαιρούμε την ανάγκη να εξερευνήσουν τις δυσκολίες και να λύσουν τα προβλήματα μόνα τους… Αργά ή γρήγορα, τα παιδιά συνηθίζουν στη συνεχή βοήθεια: ‘ Αν αποτύχω ή αν πέσω, ένας ενήλικας θα λύσει το πρόβλημα και θα αφαιρέσει κάθε συνέπεια από την κακή μου διαγωγή’. Όμως αυτό απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα και για αυτό καθιστά ανίκανα τα παιδιά μας να γίνουν επαρκείς και ικανοί ενήλικες.

Λέμε καλά λόγια πολύ εύκολα

Το κίνημα της αυτοεκτίμησης υπήρχε από τότε που οι Baby Boomers ήταν παιδιά αλλά ριζοβόλησε στο σχολικό σύστημα την δεκαετία του 1980. Παρακολουθήστε ένα μικρό αγώνα μπέιζμπολ και θα δείτε ότι όλοι είναι νικητές. Το γεγονός ότι όλοι λαμβάνουν τρόπαιο, πνευματικά κάνει τα παιδιά μας να αισθάνονται ξεχωριστά αλλά πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ότι αυτή η μέθοδος έχει ακούσιες συνέπειες. Τα παιδιά τελικά παρατηρούν ότι η Μαμά και ο Μπαμπάς είναι οι μόνοι που τα θεωρούν όμορφα ενώ κανείς άλλος δεν το λέει. Αρχίζουν να αμφισβητούν την αντικειμενικότητα των γονιών τους. Αισθάνονται καλά προς στιγμήν, αλλά αυτό δεν συνάδει με την πραγματικότητα. Όταν τα επαινούμε εύκολα και παραβλέπουμε αρνητικές συμπεριφορές, τα παιδιά μαθαίνουν να εξαπατούν, να υπερβάλλουν, να ψεύδονται και να αποφεύγουν τη δύσκολη πραγματικότητα. Δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν.

Αφήνουμε τις ενοχές να επηρεάσουν τις πράξεις μας

Το παιδί σας δεν χρειάζεται να σας αγαπάει κάθε λεπτό. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται την αποτυχία και την απογοήτευση, και όχι να καλοπιάνονται διαρκώς. Έτσι, πείτε τους ‘όχι’ ή ‘όχι τώρα’ και άστε τα να παλέψουν για αυτά που εκτιμούν και χρειάζονται. Ως γονείς συχνά τείνουμε να τους δίνουμε ό,τι θέλουν και όταν υπάρχουν πολλά παιδιά, εάν το ένα κάνει κάτι καλά, νιώθουμε ότι είναι άδικο να επαινέσουμε μόνο εκείνο και το άλλο όχι.  Αυτό, όμως, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της ζωής και έτσι, δεν είναι ξεκάθαρο στα παιδιά ότι η επιτυχία εξαρτάται από τις πράξεις και τα επιτεύγματα του καθενός. Ωστόσο, προσέξτε  να μην τα διδάξετε ότι ένας καλός βαθμός αμείβεται από μία βόλτα στα καταστήματα. Αν η σχέση σας βασίζεται σε υλικές ανταμοιβές, τα παιδιά δεν θα βιώσουν εσωτερική ώθηση και άνευ όρων αγάπη.

Δεν μοιραζόμαστε τα παρελθοντικά μας λάθη

Οι φυσιολογικοί έφηβοι θα ανοίξουν τα φτερά τους και θα δοκιμάσουν πράγματα μόνοι τους. Εμείς ως ενήλικες πρέπει να τους αφήσουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε να εξερευνήσουν αυτά τα νερά. Μοιραστείτε μαζί τους σχετικά λάθη που κάνατε όταν ήσασταν στην ηλικία τους με έναν τρόπο, που θα τους βοηθήσει να κάνουν τις σωστές επιλογές (αποφύγετε, ωστόσο, αρνητικά ‘παθήματα- μαθήματα’, όπως κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά κ.α.). Επιπλέον, τα παιδιά πρέπει να ετοιμάζονται να συναντήσουν σκαμπανεβάσματα στη ζωή και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Μοιραστείτε μαζί τους τα συναισθήματα μιας παρόμοιας εμπειρίας που είχατε, τα κίνητρα των πράξεών σας και το μάθημα που πήρατε. Καθώς δεν είμαστε η μόνη επιρροή προς τα παιδιά μας, οφείλουμε να είμαστε η καλύτερη.

Μπερδεύουμε την εξυπνάδα και την χαρισματικότητα με την πορεία προς την ωρίμανση

Η εξυπνάδα συχνά χρησιμοποιείται ως μέτρο ωριμότητας, με αποτέλεσμα οι γονείς να υποθέτουν ότι ένα έξυπνο παιδία είναι έτοιμο γα τον κόσμο. Αυτό όμως, δεν ισχύει. Για παράδειγμα, μερικοί επαγγελματίες αθλητές και αστέρες του Χόλιγουντ έχουν αφάνταστο ταλέντο αλλά και πάλι εμπλέκονται σε δημόσια σκάνδαλα. Απλά επειδή η χαρισματικότητα είναι παρούσα σε μια πτυχή της ζωής του παιδιού, μην υποθέσετε ότι τις διαπνέει όλες. Δεν υπάρχει μαγική ‘εποχή της ευθύνης’ ή ένας αποδεδειγμένος οδηγός σχετικά με το πότε πρέπει να δοθούν ορισμένες ελευθερίες σε ένα παιδί, αλλά ένας καλός κανόνας είναι να παρατηρείτε άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Αν αντιληφθείτε ότι κάνουν περισσότερα πράγματα από το δικό σας παιδί, μάλλον παρεμποδίζετε την ανεξαρτησία του παιδιού σας.

Δεν εφαρμόζουμε αυτά που νουθετούμε

Ως γονείς, έχουμε χρέος να είμαστε υπόδειγμα της ζωής που επιθυμούμε για το παιδί μας. Οφείλουμε να τα βοηθήσουμε να ζήσουν μια αξιόλογη ζωή και να γίνουν αξιόπιστα και υπεύθυνα για τον λόγο και τις πράξεις τους. Ως κύριοι του σπιτιού, μπορούμε να αρχίσουμε μιλώντας πάντοτε ειλικρινά- τα ψέματα αποκαλύπτονται και διαβιβρώσκουν την αξιοπιστία. Τις ηθικές επιλογές σας θα τις προσέξουν και οι άλλοι και τα παιδιά σας. Δείξτε στα παιδιά σας τι σημαίνει να προσφέρεις ανιδιοτελώς και με χαρά μέσω του εθελοντισμού και της ομαδικής συνεργασίας. Αφήστε πίσω ανθρώπους και τόπους καλύτερα από ότι τους βρήκατε και τα παιδιά σας θα το παρατηρήσουν και θα κάνουν το ίδιο.

Γιατί οι γονείς επιδίδονται σε τέτοιες συμπεριφορές (τι φοβούνται αν δεν το κάνουν); Αυτές οι συμπεριφορές προέρχονται από φόβο ή από ελλιπή κατανόηση του τι σημαίνει ισχυρή γονική μέριμνα με ορθά όρια;

Τόσο ο φόβος, όσο και η έλλειψη κατανόησης παίζουν κάποιο ρόλο εδώ, αλλά συνάδει και με το γεγονός ότι κάθε γενιά γονιών συνήθως αποζημιώνει για κάτι που έκανε η προηγούμενη γενιά. Οι ενήλικες συγκεντρώνουν την προσοχή τους στο τώρα της ζωής των παιδιών παρά στο αργότερα. Ενδιαφέρονται για την ευτυχία τους σήμερα κι όχι για την ετοιμότητά τους στο αύριο. Υποπτεύομαι πως πρόκειται για αντίδραση. Πολλοί γονείς σήμερα είχαν μαμάδες και μπαμπάδες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν μόνο για το αύριο: εξοικονόμηση χρημάτων, όχι σπατάλη και προετοιμασία για την συνταξιοδότηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί από εμάς να ‘ζούμε την στιγμή’. Το αξίζουμε. Διασκεδάζουμε το σήμερα. Για τους περισσότερους, αυτό κατέληξε σε χρέη και στην ανικανότητα να αναβάλουν την ευχαρίστησή τους. Η αλήθεια είναι ότι οι γονείς που μπορούν να συγκεντρωθούν στο αύριο και όχι μόνο στο σήμερα, έχουν καλύτερα αποτελέσματα.

Πως μπορούν οι γονείς να αποφύγουν τέτοιες αρνητικές συμπεριφορές;

Είναι σημαντικό για τους γονείς να έχουν απόλυτη συνείδηση των λέξεων και των πράξεων τους, όταν συναναστρέφονται με τα παιδιά ή με άλλους ανθρώπους, όταν τα παιδιά είναι κοντά τους. Πρέπει να τα προπονείτε περισσότερο, παρά να τα χαϊδεύετε.

Μια καλή αρχή είναι:

Μιλήστε για θέματα που θα ευχόσασταν να γνωρίζετε κατά την εφηβεία.
Επιτρέψτε τους να δοκιμάσουν πράγματα που τους πιέζουν ή πρόκειται να αποτύχουν.
Συζητήστε μελλοντικές συνέπειες, εάν δεν πειθαρχηθούν σε συγκεκριμένες αρχές.
Βοηθήστε τα να συνδυάσουν τις δυνάμεις του για αληθινά προβλήματα.
Αναθέστε τους δραστηριότητες που απαιτούν υπομονή, ώστε να μάθουν να συγκρατούνται.
Διδάξτε τους ότι η ζωή έχει να κάνει με επιλογές και συμβιβασμούς. Δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα.
Μυήστε τους σε δραστηριότητες ενηλίκων, όπως πληρωμή λογαριασμών, επιχειρηματικές συμφωνίες κ.α.
Συστήστε τους επικείμενους μέντορες από τον κοινωνικό σας κύκλο.
Βοηθήστε τα να οραματιστούν ένα ολοκληρωμένο μέλλον και κατόπιν, συζητήστε τα βήματα πραγματοποίησής του.
Επιβραβεύστε την πρόοδό τους προς την αυτονομία και την υπευθυνότητα.
 

Μαρία Ρουσοχατζάκη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας
Λογοπαθολόγος M.S., C.C.C. – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων,
www.mrous.gr
E-mail : [email protected]
Facebook : Μαρία Ρουσοχατζάκη
Youtube: Μαρία Ρουσοχατζάκη