Βατερλώ ή συμφωνία; To Eurogroup αποφασίζει αν θέλει λύση στο ελληνικό ζήτημα

Του Αδάμ Γιαννίκου

Διακόσια χρόνια μετά τη μάχη του Βατερλώ, οι Ευρωπαίοι συνέρχονται σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών, αναζητώντας για άλλη μια φορά λύση στα προβλήματά τους που δεν θα αφήνει πίσω της στάχτες. Στο σημερινό Eurogroup η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στο σχέδιό της και οι πιστωτές συνειδητοποιούν πως ο χρόνος τελειώνει και για αυτούς.

Οι πρώτες αψιμαχίες ξεκίνησαν από νωρίς σήμερα στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. «Θα αγωνιστούμε μέχρι το τέλος για να βρούμε μια συμφωνία με την Ελλάδα», δήλωσε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη από το Παρίσι ο Μισέλ Σαπέν, προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα ήταν καταστροφή για τη χώρα.

Γαλλία, η φωνή της συμφιλίωσης

Αργότερα το απόγευμα, προσερχόμενος στο Eurogroup, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών θα δηλώσει ότι οι διαφορές μπορούν να ξεπεραστούν: «Θέλω να διαλύσω αυτήν την ιδέα ότι υπάρχουν γιγαντιαία διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών», είπε, έχοντας να ανησυχεί περισσότερο για τη φορολογική μεταρρύθμιση και το πολιτικό κόστος του Macron 49-3 (εφαρμογή του άρθρου 49-3 του γαλλικού Συντάγματος, που επέτρεψε στην κυβέρνηση Βαλς να περάσει πριν από πέντε μήνες μεταρρυθμιστικό νόμο-πλαίσιο του υπουργού Οικονομίας, Εμμανουέλ Μακρόν, από το υπουργικό συμβούλιο, παρακάμπτοντας τη Βουλή).

Χαρακτηριστικό ήταν το σημερινό σχόλιο του Bloomberg για τις δηλώσεις Σαπέν (“Schaeuble Said to Keep Quiet on Greece as Sapin Touts Compromise”, 19/6), που εκτιμά ότι σηματοδοτεί την επιστροφή της Γαλλίας στον παραδοσιακό της ρόλο ως την ευρωπαϊκή φωνή της συμφιλίωσης, μετά από μήνες προσκόλλησης στο πλευρό της Γερμανίας απέναντι στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα.

Όμως, τo στίγμα της ημέρας έδωσε το πρωτοσέλιδο του Guardian, όπου δεσπόζει ένας προβληματισμένος Αλέξης Τσίπρας με φόντο την ελληνική σημαία και τίτλο: «Ελλάδα: δεν μπορεί να πληρώσει, δεν θα πληρώσει». Η βρετανική εφημερίδα κάνει λόγο για ελπίδες που μειώνονται όσο περνάνε οι μέρες και παραθέτει μερικά απ’ τα νούμερα της ελληνικής κρίσης: «25% πτώση του ΑΕΠ, 28% μείωση των δημόσιων επενδύσεων, 28,5% μείωση στην κατανάλωση τροφίμων, 61% μείωση των μέσων συντάξεων, 45% το ποσοστό των συνταξιούχων που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, 26% ανεργία (50% στους νέους)».

Είναι το χρέος, ηλίθιοι

Ανατολικότερα, στο Βερολίνο, τα βλέμματα στράφηκαν στη συνεδρίαση της Bundestag για την επικείμενη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25-26/6. Αν και το ελληνικό ζήτημα δεν βρίσκεται στην επίσημη ατζέντα της συνόδου, η Άγκελα Μέρκελ έκανε εκτενή αναφορά σ’ αυτό, χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε μια φορά τη λέξη «Grexit», όπως σημειώνει σχετικό ρεπορτάζ της Deutsche Welle.

Χρησιμοποιώντας ήπιους τόνους, η Γερμανίδα καγκελάριος επέμεινε ότι ακόμη και τώρα μία συμφωνία είναι εφικτή, επαναλαμβάνοντας το γνωστό πλέον «όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος».

Τη φράση αυτή η Μέρκελ είχε απευθύνει μιλώντας στο συνέδριο των οικογενειακών επιχειρήσεων στο Βερολίνο, ενώπιον ενός παραδοσιακά συντηρητικού ακροατηρίου την περασμένη Παρασκευή, 12/6, αλλά και κατά την άφιξή της στη σύνοδο κορυφής ΕΕ – χωρών της Λ. Αμερικής την περασμένη Τετάρτη στις Βρυξέλλες, όπου κυριάρχησε η τριμερής συνάντηση με Τσίπρα και Ολάντ και φάνηκε πως επανέρχεται το καλό κλίμα μετά την απόρριψη εκατέρωθεν των σχεδίων κάθε πλευράς. Η συνέχεια -με την αποχώρηση της ελληνικής πλευράς από τις διαπραγματεύσεις την Κυριακή, αλλά και τον εκνευρισμό του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προχθές Τρίτη- έδειξε πως η ελληνική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να οδηγηθεί σε συμφωνία που και σκληρά δημοσιονομικά μέτρα θα επιβάλλει στην Αθήνα και για το θέμα του χρέους δεν θα δεσμεύεται απέναντί της.

Υπενθυμίζεται ότι την επομένη της συνάντησης, ο Μισέλ Σαπέν είχε δηλώσει σε δημοσιογράφους ότι το ζήτημα της απομείωσης του ελληνικού χρέους «δεν είναι ταμπού». Παρόμοια φράση είχε χρησιμοποιήσει στις αρχές Μαΐου και ο Γερούν Ντάισελμπλουμ απευθυνόμενος σε γαλλικό ακροατήριο μέσω της Le Monde (7/5), λέγοντας πως «η ελάφρυνση δεν είναι ταμπού», αποκλείοντας ωστόσο απομείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους.

Ο ορισμός της αλληλεγγύης

Όμως, το γαλλικό ακροατήριο είναι διαφορετικό από το γερμανικό, ιδιαίτερα όταν αυτό συμπεριλαμβάνει τους βουλευτές της δεξιάς πτέρυγας του CDU, που το τελευταίο διάστημα βρίσκεται στα όρια της πολιτικής ανταρσίας.

Στη σημερινή της ομιλία, η Άγκελα Μέρκελ δεν παρέλειψε να διευκρινίσει, απευθυνόμενη προς το εσωκομματικό της ακροατήριο, ότι οι συνέπειες για την Ευρωζώνη δεν θα είναι δραματικές, αν τελικά δεν υπάρξει συμφωνία. Κατά τ’ άλλα, η Γερμανίδα καγκελάριος έκανε λόγο για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη προς την Ελλάδα «που δεν είχε προηγούμενο» και ανέφερε ότι Ιρλανδία, Ισπανία και Πορτογαλία ολοκλήρωσαν με επιτυχία τα προγράμματά τους, τονίζοντας ότι «ακόμη και η Κύπρος βρίσκεται σε καλό δρόμο», καθώς οι χώρες αυτές «εκμεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες, μέσα από οδυνηρές μεταρρυθμίσεις».

 

 

Οι αναφορές της Μέρκελ στην Ελλάδα προκάλεσαν τα γέλια αρκετών συντηρητικών βουλευτών (στο 23ο λεπτό του βίντεο), που δεν κρύβουν τη δυσαρέσκειά τους για τις πρωτοβουλίες της καγκελαρίου όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις Ελλάδας-θεσμών. Επιπλέον, η πιστή στο Bundesfinanzministerium κοινοβουλευτική ομάδα του CDU βλέπει τον άσπονδο κυβερνητικό εταίρο, Σίγκμαρ Γκάμπριελ να έχει αναλάβει το ρόλο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και το SPD να διεκδικεί ρόλο ρυθμιστη της επόμενης μέρας.

Μιλώντας σήμερα στο εβδομαδιαίο Wirtschaftswoche, o αντικαγκελάριος υποστήριξε ότι η Γερμανία θα πρέπει να βοηθήσει την Ελλάδα ακόμα και μετά από ένα Grexit, επαναδιατυπώνοντας με σοσιαλδημοκρατικό προσωπείο βασικές ιδέες του 73χρονου Σόιμπλε (χωρίς να έχει φορτωθεί το πολιτικό κόστος των διασώσεων του 2010-12).

«Δεν μπορούμε να αφήσουμε μια χώρα καταμεσής στην Ευρώπη να εξαθλιωθεί τελείως», είπε ο Γκάμπριελ απ’ τη μία, αλλά, απ’ την άλλη πλειοδότησε πως: «Αν περάσει ο εκβιασμός της Ελλάδας προς την Ευρώπη, αυτό θα έστελνε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην εθνικιστική δεξιά της Ευρώπης. Θα αποδείκνυε ότι αρκεί να εκβιάσω την Ευρώπη, για να προωθήσω τα εθνικά μου συμφέροντα».

Αν και τα βέλη προορίζονταν για την κυβέρνηση Τσίπρα, ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας περιέγραψε πολύ πυκνά τη διαχρονική στάση του γερμανικού κατεστημένου μέσα στην νομισματική ένωση. Έχοντας, πλέον, ως κύρια αντιπολίτευση το Die Linke, το μήνυμα του Γκάμπριελ ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την πεποίθηση ότι τα μηνύματα του SPD λειτουργούν λιγότερο ως απειλή προς την Ελλάδα και περισσότερο ως ανάχωμα για πιθανές διαρροές του μεγάλου συνασπισμού προς τους Γερμανούς ευρωσκεπτικιστές, όπου επιχειρείται να καταταχθεί κατά τα ήθη της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας και η ευρωπαϊκή Αριστερά στο σύνολό της.

Υπενθυμίζεται ότι πριν από πέντε μέρες ο αρχηγός του SPD έκανε λόγο στη Bild για «γελοία διαπραγμάτευση» και διατύπωσε το ανεπανάληπτο «δεν θα αφήσουμε τους Γερμανούς εργάτες και τις οικογένειές τους να πληρώσουν για τις υπερβολικές προεκλογικές υποσχέσεις μιας εν μέρει κομμουνιστικής κυβέρνησης».

Στο Βερολίνο, η μοναδική πολιτική δύναμη που ενστερνίζεται τα επιχειρήματα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ είναι το Die Linke. Απέναντι στη Μέρκελ σήμερα, στάθηκε ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, εκφράζοντας πάγιες απόψεις της γερμανικής Αριστεράς για τα αίτια της κρίσης και τις προοπτικές εξόδους από αυτήν. «Το μεγαλύτερο λάθος ήταν που δεν αφήσαμε τις ελληνικές τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Θα μπορούσαμε τότε να είχαμε αποζημιώσει τους καταθέτες και οι τραπεζίτες θα είχαν ατυχήσει», δήλωσε o Γκρέγκορ Γκίζι και επανέλαβε ότι «σ’ αυτό το σημείο χρειαζόμαστε για την Ελλάδα ένα σχέδιο ανοικοδόμησης».

Το ιστορικό στέλεχος της γερμανικής Αριστεράς κατηγόρησε τη Μέρκελ ότι θέτει σε κίνδυνο το ευρώ και «μαζί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», ενώ υπερασπίστηκε την κυβέρνηση Τσίπρα, τονίζοντας ότι παρόλο που παρέλαβε «χάος» κατάφερε να αποπληρώσει επτά δισ. ευρώ χρέους μέσα σε πέντε μήνες. Ο Γκίζι τόνισε πως για το δράμα του χρέους φταίει η τρόικα, κατηγορώντας τη γερμανική κυβέρνηση πως είναι αυτή που κρύβεται πίσω από το αντιθεσμικό μόρφωμα. Υπερασπίστηκε δε την ελληνική κυβέρνηση, λέγοντας με αρκετή δόση ειρωνείας ότι η Αθήνα «είναι διατεθειμένη για εξοικονόμηση – όχι όμως εκεί όπου θα το θέλατε», σε μία συνεδρίαση που είχε ένταση και σημαδεύτηκε από την κίνηση των βουλευτών του Die Linke να σηκώσουν πλακάτ με μήνυμα «Αλληλεγγύη στην Ελλάδα».

Παίρνοντας θέσεις μάχης

Πλακάτ κατά της λιτότητας υψώθηκαν και στο Λουξεμβούργο, κατά τη στιγμή της προσέλευσης των συμμετεχόντων στο συνεδριακό κέντρο Kirchberg, που από την 1η Μαΐου έχει μετονομαστεί σε European Convention Center, ώστε να τονιστεί η πανευρωπαϊκή του εμβέλεια. Το σύνθημα που φώναζαν οι λιγοστοί συγκεντρωμένοι διαδηλωτές, όπως μετέδιδαν χρήστες του twitter, ήταν «Βαρουφάκη, κράτα γερά!»

Προσερχόμενος στο Eurogroup ο Γιάνης Βαρουφάκης επέμεινε στο σχέδιο που έχει καταθέσει η Αθήνα: «Σήμερα θα παρουσιάσουμε τις ιδέες της ελληνικής κυβέρνησης. Σκοπός είναι να αντικατασταθεί η κοστοβόρα ασυμφωνία με ουσιαστική συναίνεση». Χθες από το Παρίσι, ανέφερε ότι δεν περιμένει συμφωνία στο Eurogroup, τονίζοντας ότι αυτή θα πρέπει να συνομολογηθεί σε «επίπεδο πολιτικών ηγετών». «Αύριο θα θέσουμε τις βάσεις για αυτό που θεωρούμε πολιτικό και ηθικό μας καθήκον και αυτό είναι η επίτευξη συμφωνίας πολύ, πολύ γρήγορα με τους εταίρους μας και τους θεσμούς», είπε ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, βγαίνοντας από τη συνάντηση που είχε με τον γενικό γραμματέα του ΟΟΣΑ, Άνχελ Γκουρία, όπου συζήτησαν τη μεταρρυθμιστική ατζέντα της Αθήνας.

Ευπρόσδεκτες χαρακτήρισε τις όποιες νέες εναλλακτικές προτάσεις της Αθήνας, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, προσερχόμενος κι αυτός στον στίβο μάχης του Eurogroup, όπου αυτή τη φορά δεν επαναλήφθηκε η επικοινωνιακή προβοκάτσια της Ρίγας. «Δεν θέλουμε συμφωνία, αν δεν είναι αξιόπιστη συμφωνία», υποστήριξε ο πρόεδρος του Eurogroup, ο οποίος εμφανίστηκε χωρίς κορώνες. Πιάνοντας το κρίσιμο ζήτημα της διευθέτησης του χρέους που η Αθήνα διεκδικεί να συμπεριληφθεί στην όποια συμφωνία, ο Ολλανδός αξιωματούχος δήλωσε ότι η υπόσχεση του Νοεμβρίου του 2012 για ελάφρυνση του χρέους υπό όρους ισχύει, συμπληρώνοντας, ομως, ότι αυτοί οι δύο όροι (πρωτογενές πλεόνασμα και ολοκλήρωση του προγράμματος) δεν έχουν ακόμα εκπληρωθεί.

Πιστωτικό Βατερλώ στα βιβλία

Οι αφίξεις και οι πρώτες προειδοποιητικές βολές στο Λουξεμβούργο έγιναν στο απόηχο των πρωινών δηλώσεων της Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία έθεσε καταληκτική ημερομηνία την 30η Ιουνίου (όπως και ο Σόιμπλε πριν από έναν μήνα στο G7 της Δρέσδης), ξεκαθαρίζοντας ότι σε περίπτωση που δεν αποπληρωθούν οι μαζεμένες δόσεις 1,6 δισ. ευρώ του Ιουνίου αυτό θα θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός. Η δήλωση της Λαγκάρντ, που είναι πρώτη είδηση στο Bloomberg, γίνεται τρεις μέρες μετά την ανακοίνωση της Standard & Poor’s ότι δεν θα αξιολογήσει ως πιστωτικό γεγονός τη μη καταβολή της δόσης των 6,7 δισ. ευρώ που οφείλει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου.

Με το χαρτί της χρεοκοπίας, μπήκε στη μάχη και ο Κλάους Ρέγκλινγκ: «Αν η Ελλάδα δεν πληρώσει το ΔΝΤ, θα μιλάμε επίσημα για χρεωκοπία», δήλωσε ο επικεφαλής του ΕSM. Προσερχόμενος στη ετήσια συνεδρίαση του ESM στο Λουξεμβούργο, ο Επίτροπος Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, Πιερ Μοσκοβισί εμφανίστηκε διαλλακτικότερος, κάνοντας λόγο για «μια συνάντηση που θα ανοίξει το δρόμο για μια συμφωνία, αν δεν μπορούμε να τη βρούμε σήμερα».

Με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να αρκείται στη δήλωση πως ελπίζει να δει την πρόταση της Ελλάδας και να απαντά στο ενδεχόμενο ελληνικής χρεοκοπίας με τη φράση «Δεν μπορεί να μιλά κανείς για τα πάντα δημοσίως», η δήλωση της ημέρας ανήκει αναμφίβολα στον Πιερ Μοσκοβισί: «Σήμερα είναι μια σημαντική ημερομηνία και δεν έχω καμία όρεξη να επιστρέψουμε στην εποχή του Βατερλό, όταν οι Ευρωπαίοι παρατάχθηκαν απέναντι σε ένα μόνο κράτος».

Αναφερόμενος σ’ αυτό το ένα μόνο κράτος -που δεν είναι η Γαλλία του 1815, αλλά η Ελλάδα του 2015- ένας παλαίμαχος της Ευρώπης εμφανίστηκε απαισιόδοξος για την πορεία της Γηραιάς Ηπείρου, χαρακτηρίζοντας απολύτως ανεπιθύμητη την οποιαδήποτε συζήτηση για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Μιλώντας στο ΑΠΕ, ο 96χρονος Χέλμουτ Σμιτ, δήλωσε ότι η ασυνέπεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν εκδηλώνεται μόνο απέναντι στην Ελλάδα, για την οποία εκτίμησε ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να πληρώσει το τεράστιο χρέος της. Ο πρώην καγκελάριος της Δ. Γερμανίας (1974-1982) ζήτησε διαγραφή μεγάλου μέρους του ελληνικού χρέους, καθώς, όπως είπε χαρακτηριστικά: «στην πραγματικότητα πολλά από τα δισεκατομμύρια ευρώ της βοήθειας προς την Ελλάδα βρίσκονται στα βιβλία μόνο».

Στο σημερινό Eurogroup, οι δύο πλευρές αναμένεται να συνεχίσουν την τακτική ελιγμών αποφυγής παρά μια κατά μέτωπον σύγκρουση. Απέναντι στην grand batterie του Βόφλγκανγκ Σόιμπλε -που βλέπει τις αποδόσεις των γερμανικών bunds στα χαμηλότερα επίπεδα από την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων-, ένα και μόνο κανόνι της Ελλάδας στο τέλος του μήνα αρκεί για να φέρει την Ευρωζώνη στα «αχαρτογράφητα νερά» για τα οποία έκανε λόγο τις προάλλες ο Μάριο Ντράγκι και, που στη γλώσσα των κοινών θνητών, λέγεται διάλυση. Όπως θα έλεγε κάποιος διάσημος στρατηγός πριν από δύο αιώνες «ποτέ μη διακόπτεις τον εχθρό σου όταν κάνει ένα λάθος».