«Τέχνη και Αναπηρία» στον Πολυχώρο Vault

Ομιλητές

–Παναγιώτης Νικολαΐδης, Ψυχολόγος – κλινικός νευροψυχολόγος, εκπρόσωπος της ΕΛΕΠΑΠ (Ελληνική Εταιρία Προστασίας & Αποκαταστάσεως Αναπήρων Προσώπων)

–Παναγιώτης Πιτσινιάγκας, Motivational Speaker, εκπρόσωπος της Σ.Κ.Ε.Π. (Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους)

–Βασίλης Οικονόμου από τη θεατρική Ομάδα ΘΕΑΜΑ (Επαγγελματική θεατρική συμπεριληπτική ομάδα)

–Άννα Βεκιάρη από την χορευτική ομάδα ΕΞΙΣ (ομάδα σύγχρονου χορού για χορευτές με και χωρίς αναπηρία)

–Αννίτα Καπουσίζη από την ομάδα ARTimeleia (ανεξάρτητη μικτή θεατρική ομάδα που αποτελείται από ανάπηρους και περιπατητικούς ηθοποιούς)

–Πάνος Ζουρνατζίδης (ηθοποιός)

ΕΛΕΠΑΠ (https://www.elepap.gr/el/ )

Η ΕΛΕΠΑΠ, Ελληνική Εταιρία Προστασίας και Αποκαταστάσεως Αναπήρων Προσώπων, είναι το πρώτο φιλανθρωπικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο στην Ελλάδα, το οποίο για 82 ολόκληρα χρόνια, έχει προσφέρει υπηρεσίες αποκατάστασης σε περισσότερα από 100.000 παιδιά με κινητική αναπηρία και νευροαναπτυξιακά προβλήματα, από τη γέννηση έως και την ενηλικίωσή τους,

μέσα από τα έξι Κέντρα της, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Χανιά, Βόλο και Αγρίνιο.

Σ.Κ.Ε.Π. (https://www.skep.gr/ )

Ο Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους, έχοντας ως όραμα μια συμπεριληπτική κοινωνία όπου όλοι θα αισθάνονται αποδεκτοί και χρήσιμοι, εστιάζει το σκοπό του στην κοινωνική ένταξη των ανθρώπων με αναπηρία και γενικότερα των κοινωνικά ευάλωτων και περιθωριοποιημένων ομάδων. Με αφετηρία το σχολείο και κατάληξη την τοπική κοινωνία, ο Σ.Κ.Ε.Π. επικεντρώνεται στην αλλαγή στάσης και νοοτροπίας, μέσω Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Εξοικείωσης με την Διαφορετικότητα.

Η ομάδα ΘΕΑΜΑ ( http://www.distheater.gr/index.php?lang=el )

Το ΘΕΑΜΑ (Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία) αποτελεί την πρώτη επαγγελματική συμπεριληπτική θεατρική ομάδα (ανάπηρων και μη ανάπηρων ηθοποιών) στη χώρα μας. Τα μέλη της αποτελούν μέλη του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, είναι επαγγελματίες ηθοποιοί. Η συμπερίληψη, η συνεκπαιδευση και η συναντίληψη αποτελούν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της θεατρικής ομάδας ΘΕΑΜΑ.

Η Ομάδα Έξις ( https://www.facebook.com/ExisDanceCompany/ )

Η ομάδα Έξις είναι μία ομάδα σύγχρονου χορού για χορευτές με και χωρίς αναπηρία. Δημιουργήθηκε το 2015 με σκοπό να ενσωματώσει τα άτομα με αναπηρία στην τέχνη του χορού. Στόχοι της είναι – η έκφραση μέσα από το χορό και την κίνηση, – το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, – η εκπαίδευση της τεχνικής του χορού στους χορευτές με αναπηρία στην Ελλάδα και- η εξοικείωση με το διαφορετικό σώμα με σκοπό τη συν-δημιουργία . Με τη διοργάνωση σεμιναρίων και τη δημιουργία καλλιτεχνικών project – παραστάσεων λειτουργεί ως άξονας κοινωνικής επίγνωσης και ως φορέας ισότιμης ένταξης των ατόμων με αναπηρία στην τέχνη του χορού.

Η Ομάδα ARTimeleia ( https://artimeleia.com/ )

Οι άνθρωποι με αναπηρίες που απαρτίζουν την ομάδα αντιμετωπίζουν νευρομυϊκές παθήσεις και ανεβάζουνε επαγγελματικές παραστάσεις, διότι εκπαιδεύονται και συνεκπαιδεύονται με μη ανάπηρους σε όλο το κομμάτι της υποκριτικής. Η έρευνα αποτελεί τη βάση μιας μελέτης που συνδυάζει τη νευρολογική ανάλυση με τις βασικές αρχές της υποκριτικής με στόχο την κατάλληλη εκπαίδευση των ανθρώπων με νευρολογικές παθήσεις πάνω στο θέατρο και την υποκριτική.

H παράσταση

Πρόκειται για την πραγματική ιστορία του Τζον Μέρρικ γνωστού και ως Ανθρώπου Ελέφαντα, ενός τραγικά παραμορφωμένου άντρα που έζησε στο Βικτωριανό Λονδίνο το 1880. Η ζωή του υπήρξε πηγή έμπνευση για τις τέχνες και τα γράμματα.

Το έργο τιμήθηκε με τα Βραβεία Tony, Drama Desk, Obie Awards και New York Drama Critics’ Circle ως το Καλύτερο Έργο της χρονιάς το 1979. Από τότε συνεχώς παρουσιάζεται στις θεατρικές σκηνές ανά τον κόσμο, μιας κι ο ρόλος του Τζον Μέρρικ θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες υποκριτικές προκλήσεις, με μερικούς πολύ σπουδαίους ηθοποιούς να έχουν αναμετρηθεί κατά καιρούς μαζί του (David Schofield, David Bowie, Mark Hamill, Bradley Cooper κ.α). Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε το 1980 από το θέατρο Έρευνας του Δημήτρη Ποταμίτη και αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές και εισπρακτικές επιτυχίες του πάντα πρωτοποριακού καλλιτέχνη.

O Άνθρωπος Ελέφαντας (The Elephant Man) παρουσιάστηκε στην τηλεόραση σε σκηνοθεσία Jack Hofsiss με τους Philip Anglim, Glenn Close, κ.α (υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα και 4 βραβεία Emmy), και στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία David Lynch, με τους John Hurt, Anthony Hopkins, Anne Bancroft, κ.α, όπου απέσπασε οκτώ Υποψηφιότητες για Όσκαρ (Kαλύτερου Ά Ανδρικού Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Καλύτερης Ταινίας, Σεναρίου, Κουστουμιών, Σκηνικών, Μουσικής και Μοντάζ). Η ταινία καθιέρωσε τον David Lynch ως grand auteur, αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα του Anthony Hopkins και ανέδειξε το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του John Hurt.

Λίγα λόγια για το έργο

Πρόκειται για την ιστορία ενός άνδρα, του Τζον Μέρρικ, στη Βικτοριανή Αγγλία του 19ου αιώνα που είχε μια άνευ προηγουμένου φυσική παραμόρφωση. Όταν ο καταξιωμένος γιατρός Τριβς τον παίρνει υπό την προστασία του, για να τον απαλλάξει από έναν κόσμο καιροσκόπων και εκμετάλλευσης, εκπλήσσεται από το λαμπρό μυαλό, την ακλόνητη πίστη του και τη δίψα του για αποδοχή, αγάπη και έρωτα. Πόσο όμως ο Τζον Μέρρικ έχει αληθινά απομακρυνθεί από τα Freek Shows και από έναν κόσμο τεράτων;

Τι ήταν τα Freak Shows;

Τα Freak Shows ξεκίνησαν στην Αγγλία το 1550. Αργότερα επεκτάθηκαν και σε άλλες χώρες φτάνοντας μέχρι την Αμερική, «διασκεδάζοντας» τους περίεργους πελάτες που συνέρρεαν σ’ αυτές τις καθαρά εμπορικές πετυχημένες επιχειρήσεις! Τα Freak Shows κράτησαν σχεδόν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα και έκρυβαν την πιο σκληρή και αποτρόπαιη πραγματικότητα. Άνθρωποι με γενετικές ασθένειες και παραμορφώσεις γίνονταν αντικείμενα εκμετάλλευσης από αδίστακτους τυχοδιώκτες, οι οποίοι κερδοσκοπούσαν από την διαφορετικότητα αυτών των ανθρώπων. Τους κολλούσαν την ταμπέλα «τέρατα» και τους έβγαζαν στη «showbiz» για να δει ο κόσμος από κοντά τις γενετικές ανωμαλίες και τους κληρονομικούς εκφυλισμούς που μπορεί να είχε κάποιος άνθρωπος. Οι επιτήδειοι «θιασάρχες», εκμεταλλευόμενοι την περιέργεια του κόσμου, περιδιάβαιναν την υφήλιο με περιπλανώμενους θιάσους, τα διαβόητα freak shows, περιφέροντας με καμάρι τη ζοφερή τους πραμάτεια, για να ξεδιψάσουν την ακόρεστη δίψα του φιλοπερίεργου κοινού για θεάματα έξω από τα συνηθισμένα.

Κείμενο του Κοραή Δαμάτη για την παράσταση, Άνθρωπος Ελέφαντας

Όψη στον καθρέφτη

Άνθρωπος δύσμορφος ίσον άνθρωπος απωθητικός, αποκρουστικός, άσχημος.

Αποκλίνουσα όψη, ίσον τρομαχτική όψη.

Ή, γελοία όψη. Γκροτέσκα.

Πολύ μακριά απ’ τη δική μας μορφή, απ’ τη μορφή αγαπημένων μας.

Πολύ μακριά απ’ αυτό που μάς μάθανε να θεωρούμε φυσιολογικό.

Άρα, ένα λάθος. Μια κατάρα που δεν είναι δικιά μας. Οργή Θεού.

Μια θεϊκή τιμωρία ίσως. Μια πυκνή σκοτεινιά που μας τρομάζει.

Οπότε, στο φόβο, στον τρόμο και την αποστροφή που μας προκαλεί αυτό που θεωρούμε δύσμορφο, άσχημο, και λάθος, μία είναι η λύση: η βίαιη εξαφάνισή του.

Η παντελής εξάλειψή του από το βλέμμα μας, το χώρο μας και τη ζωή μας.

Και σε μια πιο θαρρετή και δυναμική απόφασή μας, καλά θα ήταν,

η εξαφάνισή του από προσώπου γης.

Στο πυρ το εξώτερον οι αποκλίνοντες.

Στις θρησκευτικές κολάσεις οι θέσεις των δύσμορφων.

Μαζί με τα τέρατα του Ιερώνυμου Μπος.

Στην κόλαση του Μιχαήλ Άγγελου και στο χάρτη του Μποτιτσέλι,

στην τερατώδη αγωνία του Αγίου Αντωνίου και στις ξυλογραφίες της Αποκάλυψης του Ιωάννη του Ντύρερ.

Και μετά από τις κάθε είδους τερατογενέσεις ανά τους αιώνες και την σκληρή, ως επί το πλείστον, αντιμετώπισή τους, μετά τους δύσμορφους γελωτοποιούς του Μεσαίωνα, μετά από τον δύστυχο κωδωνοκρούστη της Νοτρ Νταμ, φτάνουμε στον 17ο αιώνα όπου η επιστήμη αρχίζει να υιοθετεί το δύσμορφο «ως αισθητικά απωθητικό μεν, αλλά διανοητικά ερεθιστικό δε».

Ο θίασος των ανθρώπων, μετά την απομάκρυνση του Τζων Μέρρικ απ’ τους δρόμους και τα πανηγύρια και την μόνιμη διαμονή του στο νοσοκομείο του Λονδίνου, αποφασίζει να κρύψει την απέχθειά του, να σταματήσει τους διωγμούς, τις κάθε είδους βαναυσότητες, το ξύλο και τη χλεύη, και να επιδείξει καλοσύνη και μεγαλοψυχία. Και μετά ακολούθησε κι ο θίασος των πρωταγωνιστών της υψηλής κοινωνίας, που αποφάσισε κι αυτός να κρύψει πίσω από συμβατικά χαμόγελα τον πουριτανισμό του, τον άκρατο συντηρητισμό του, το φόβο και την απέχθεια που του προκαλεί το διαφορετικό, και να αντιμετωπίσει τη φρίκη φορώντας ευγενικές μάσκες επισκεπτόμενος κατά συρροή το τουριστικό αξιοθέατο, δωρίζοντας πολύτιμα δώρα στη παραμορφωμένη μασκώτ του Λονδρέζικου νοσοκομείου, μήπως και πείσει για την ανωτερότητα του ανθρωπισμού του.

Ένα πρωινό άνοιξης, ο Τζων Μέρρικ, την ώρα που ξυπνάνε τα πουλιά, αποφάσισε ότι κουράστηκε, ότι δεν ήθελε άλλο να ζήσει, και τό ‘σκασε… αφήνοντάς μας από τότε να κοιταζόμαστε ακόμα στον καθρέφτη του, αναρωτώμενοι αν πρέπει να μας τρομάζει πιο πολύ η δυσμορφία μιας όψης ή η ασχήμια του μυαλού μας;

Κοραής Δαμάτης

Συντελεστές: 

Συγγραφέας: Bernard Pomerance

Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη

Δραματουργική επεξεργασία-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης

Σκηνικά – Κοστούμια: Κοραής Δαμάτης

Μάσκες: Ελένη Σουμή

Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης

Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα

Σχεδιασμός φωτισμών: Κοραής Δαμάτης

Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης

Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Τσούτση

Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Λήδα Μεϊντάνη

Κατασκευή μάσκας Ελέφαντα: Σωκράτης Παπαδόπουλος

Κατασκευή φωτόσπαθων: Χρήστος Σάλεμ

Κατασκευές σκηνικών: Φώτης Μουρτάς

Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Trailer: Στέφανος Κοσμίδης

Επικοινωνία παράστασης : Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή: VAULT

Διανομή

Τζων Μέρρικ (ο Άνθρωπος Ελέφαντας): Δημήτρης Καρατζιάς

Φρέντερικ Τριβς (ιατρός στο νοσοκομείο του Λονδίνου): Περικλής Μοσχολιδάκης

Κυρία Κένταλ (ηθοποιός), Σουβλίτσα: Μαρία Καβουκίδη

Ρος (μάνατζερ του Άνθρωπου Ελέφαντα) / Επίσκοπος / Γουίλ (νοσοκόμος): Στέλιος Καλαϊτζής

Καρλ Γκομ (Διευθυντής του Νοσοκομείου) / Ελεγκτής: Μιχάλης Καλιότσος

Άνδρας στο τσίρκο / Άγγλος Αστυνομικός, Σνορκ (νοσοκόμος): Αντώνης Καραθανασόπουλος

Δις Σάντουιτς / Σουβλίτσα: Σοφία Ρούβα