Σταθμός Βενιζέλου: Ο 13ος σταθμός…

 

Τη Παρασκευή 6/11 συζητιούνται στο Συμβούλιο της Επικρατείας οι προσφυγές 4 σωματείων, 3 φορέων και πολλών κατοίκων της Θεσσαλονίκης ενάντια στην Υπουργική Απόφαση της Λ. Μενδώνη να ξεριζώσει μια ολόκληρη γειτονιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης από τη θέση στην οποία έχει επιβιώσει τόσους αιώνες, μέχρι την αποκάλυψή της κατά τις εργασίες κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου το 2012.

Από τότε, όμως, έχουν αλλάξει πολλά…

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ στο 2012, να προσπαθούμε να αποδείξουμε την αξία του ευρήματος. Η σημασία της καρδιάς της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, με τον μαρμαρόστρωτο δρόμο, τα καταστήματα, τη λιθόστρωτη πλατεία, το σταυροδρόμι και το τετράπυλο, έχει αναδειχθεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Ακόμη και το Υπουργείο Πολιτισμού, που ούτε ένα δελτίο τύπου δεν είχε βγάλει το 2012 για τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο, τώρα αναγκάζεται να παραδεχτεί δημόσια τη σημασία του.

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ στο 2013, όταν η Αττικό Μετρό εκβίαζε μια ολόκληρη πόλη με το δίλημμα “ή μετρό ή αρχαία”. Το έργο του Μετρό έχει προχωρήσει πολύ, η Θεσσαλονίκη έχει 12 σταθμούς που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν την δοκιμαστική τους λειτουργία στο τέλος του 2020, τερματίζοντας ένα μεγάλο μέρος της ταλαιπωρίας για τους πολίτες που αγωνιούν.

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ στο 2014, όταν εναγωνίως αναζητούσαμε τις γνώμες των ειδικών, των στατικών, των πολιτικών μηχανικών, των εδαφοτεχνικών για να μας πουν αν υπάρχει λύση κατασκευής του Σταθμού κάτω από τις αρχαιότητες, χωρίς τη μετακίνησή τους. Τότε που εμείς οι αρχαιολόγοι, μαζί με τον Δήμαρχο Θεσαλονίκης Γ. Μπουτάρη και ένα κίνημα πολιτών της Θεσσαλονίκης προσπαθούσαμε με ελάχιστα μέσα να κάνουμε την τεχνική διερεύνηση που αρνιόταν πεισματικά να κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αττικό Μετρό. Τότε ισχυρίζονταν ότι για να μείνουν οι αρχαιότητες in situ θα έπρεπε να γκρεμιστούν 6 πολυκατοικίες και να καθυστερήσει όλο το έργο για 13 χρόνια! Κάτι που επίσης αποδείχτηκε εντελώς ψευδές.

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ στο 2015, να κατηγορούν τις αρχαιότητες ότι ευθύνονται για τις καθυστερήσεις του Μετρό, την ιδια στιγμή που ο τότε εργολάβος εγκατέλειπε το έργο και απέλυε το προσωπικό!

Από το 2017 και μετά, όχι μόνο υπάρχει εγκεκριμένη τεχνική λύση κατασκευής του Σταθμού με τις αρχαιότητες στη θέση τους, αλλά έχει αρχίσει και να εφαρμόζεται! Ήταν η κατασκευή του Σταθμού με υπόγεια εκσκαφή, λύση που εφαρμόζεται από τη δεκαετία του 1960 σε πολλά υπόγεια έργα. Το 2019 είχαν ήδη προχωρήσει οι 12 σταθμοί και είχαν ξεκινήσει κατασκευαστικές εργασίες στο Σταθμό Βενιζέλου, με βάση τις νέες μελέτες. Ήδη ήταν εφικτό να αρχίσει εντός του 2020 η δοκιμαστική λειτουργία και το 2021 η Θεσσαλονίκη να έχει 12 λειτουργούντες σταθμούς, με τον Σταθμό Βενιζέλου να κατασκευάζεται ακόμη. Και αυτός ο σχεδιασμός ανατράπηκε πλήρως, σβήστηκε μονοκοντυλιά, με μια αποστροφή του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της ΔΕΘ τον περασμένο Σεπτέμβρη.

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ, όμως, πια ούτε στο 2019. 13 μήνες μετά την αδικαιολόγητη απόφαση για την αλλαγή του σχεδιασμού της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων, τα επιχειρήματα του Ν. Ταχιάου, προέδρου της Αττικό Μετρό, για τη λύση που “θα ήταν πιο σύντομη σε χρόνο και πιο οικονομική σε κόστος” έχουν ήδη αποδειχθεί χονδροειδή ψέματα. Καταρχάς οι 12 σταθμοί, αντί να παραδοθούν το 2021, μεταφέρθηκαν για το 2023! Εκτός από την ταλαιπωρία των Θεσσαλονικέων και την απώλεια εσόδων από τα εισιτήρια, υπάρχει κι άλλη απώλεια: ο εργολάβος εισπράττει αποζημιώσεις για το σύνολο των καθυστερήσεων που έχουν προκληθεί: 20 εκ. σε 13 μήνες. Ας συγκρίνουμε αυτό το ποσό με τα 32 εκ. ευρώ που κοστίζει η κατασκευή του Σταθμού με κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων και το colpo grosso γίνεται εμφανές…

Υπάρχει και κάτι ακόμη, όμως, που δεν είναι και τόσο εμφανές. Είναι κοινό μυστικό πως αν αποσπαστούν από κει οι αρχαιότητες, μπορεί να μην τις ξαναδούμε ποτέ, ή να τις δούμε να εκτίθενται στο… στρατόπεδο Παύλου Μελά, όπως ήταν ο σχεδιασμός της (τότε ΓΓ και νυν Υπουργού) Λ. Μενδώνη όπως και του τότε δημοτικού συμβούλου και νυν Δημάρχου Θεσσαλονίκης Κ. Ζέρβα από το 2013! Πεντακόσια μέτρα από τον Σταθμό Βενιζέλου, στον Σταθμό της Αγίας Σοφίας είχε βρεθεί η συνέχεια του ίδιου μαρμαρόστρωτου δρόμου. Αποσπάστηκε το καλοκαίρι του 2012, με την υπόσχεση ότι θα επιστρέψει εντός του ίδιου σταθμού. Λίγο καιρό μετά, η Αττικό Μετρό ανακάλυψε ότι τελικά δε χωράει και… δε θα επιστρέψει ποτέ.

Αντίστοιχο παράδειγμα και αντιπαράδειγμα υπάρχει και από το Μετρό της Αθήνας: Από το Σταθμό Συνάγματος αποσπάστηκε τμήμα λουτρικού συγκροτήματος, ταφικός περίβολος και άλλα ευρήματα με σκοπό να επιστρέψουν για εκτεθούν μέσα στον σταθμό. Όταν όμως ο σταθμός είχε κατασκευαστεί, διαπιστώθηκε ότι δε χωράνε να μπουν από τις εισόδους, και μεταφέρθηκαν στην πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου. Αντιθέτως, ο Σταθμός “Μοναστηράκι” επανασχεδιάστηκε προκειμένου να διατηρηθεί κατά χώραν η εγκιβωτισμένη κοίτη του Ηριδανού ποταμού με τις αρχαιότητες εκατέρωθεν αυτής ορατές και επισκέψιμες εντός του σταθμού. Το σημείο κατασκευάστηκε με τη μέθοδο της υπόγειας εκσκαφής, ακριβώς όπως η μέθοδος που προτείνεται τώρα για το Σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης. Τη λύση που αρνείται σήμερα η Αττικό Μετρό ως… “μη εφικτή”!

Η μάχη στο Συμβούλιο της Επικρατείας δεν είναι μόνο για την υπεράσπιση των αρχαιοτήτων και του ίδιου του τεχνικού έργου. Είναι για την υπεράσπιση της αξιοπρέπειας όλων μας από εκείνες και εκείνους που όταν βρίσκονται σε θέση ευθύνης θεωρούν υποχρέωσή τους να υπηρετούν τους εργολάβους και όχι το δημόσιο συμφέρον, θεωρούν υποχρέωσή τους να διαστρέφουν την πραγματικότητα και να μεταχειρίζονται κάθε είδους ψεύδη για να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Κι αυτή τη μάχη θα την κερδίσουμε.

* Η Δέσποινα Κουτσούμπα είναι αρχαιολόγος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων  

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr