Ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ένας από τους μεγαλύτερους «μαΐστορες» του κλαρίνου, θα βρίσκεται, μαζί με τον Αντώνη Κυρίτση, από τις 27 Φεβρουαρίου έως και τις 3 Μαρτίου στο Half Note Jazz Club. Έχοντας μια ζωή στερεοτυπικά ηπειρώτικη –ξενιτεύτηκε για είκοσι χρόνια–, ο Πετρολούκας κατάφερε να διαδώσει την ηπειρώτικη πεντατονία στα πέρατα της Γης και να συγκινεί ανθρώπους από διαφορετικές ηπείρους, συνηθισμένους σε εντελώς διαφορετικά ηχοχρώματα.
Συνέντευξη στους Παναγιώτη Φρούντζο, Κωνσταντίνο Καϊμάκη
Θα θέλατε να ξετυλίξετε το νήμα της ζωής σας;
Γεννήθηκα το 1934 στο Δελβινάκι, ένα χωριό κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Το 1940 και μετά ζήσαμε τον πόλεμο και την κατοχή. Δύσκολα χρόνια – τα παιδιά της δικής μου ηλικίας δεν ήπιαμε γάλα ή πίναμε σπάνια. Από τα 9-10 χρόνια μου ξεκίνησα να μαθαίνω κλαρίνο. Αν και αρχικά ο πατέρας μου δεν ήθελε να ασχοληθώ με το κλαρίνο –και γι’ αυτό με έστειλε στα Γιάννενα για να δουλέψω σε ένα συνεργείο–, κάποια στιγμή το πήρε απόφαση και έτσι πήγα να μαθητεύσω στο πλευρό του Φίλιππου Ρούντα και κανά χρόνο μετά βγήκα στη δουλειά. Αυτά ήταν τα παιδικά μου χρόνια. Φτωχός τόπος η Ήπειρος, γι’ αυτό έναν καιρό οι περισσότεροι άνθρωποί της ταξίδεψαν έξω για να θρέψουν τις οικογένειές τους. Αλλά όπου και να βρεθήκαμε, πάντα κρατούσαμε τις αρχές που μας μάθαιναν οι γονείς μας: να είμαστε ειλικρινείς, να αποφεύγουμε το ψέμα, να μην ακολουθούμε τον «εύκολο δρόμο». Όλα αυτά που έμαθα από τον πατέρα μου τα δίδαξα στα παιδιά μου και εκείνα στα δικά τους παιδιά.
Κάποια στιγμή παίρνετε κι εσείς το δρόμο της ξενιτιάς.
Ναι, αφού έκανα στην Ελλάδα κάποιους δίσκους, έφυγα για την Αμερική. Κι εκεί συνέχισα τους δίσκους και να εμφανίζομαι σε κέντρα. Έφυγα για λίγο κι έμεινα είκοσι ολόκληρα χρόνια.
Η Ήπειρος έχει ένα ιδιόμορφο μουσικό ιδίωμα, που δεν το συναντάς σε άλλον τόπο της Ελλάδας, αλλά και του κόσμου. Κι όμως, η μουσική σας συγκινεί ανθρώπους από τα πέρατα του κόσμου, που δείχνουν να την καταλαβαίνουν.
Όταν πήγα στην Αμερική, θαύμασαν αυτήν τη μουσική μεγάλοι καλλιτέχνες. Όταν πέρασα από το «immigration», μου είπαν ότι έπρεπε να γραφτώ στο σωματείο των μουσικών. Πράγματι το έκανα, και κάθε εβδομάδα το σωματείο είχε συνέλευση και μαζεύονταν χίλια διακόσια άτομα συνθέτες, μουσικοί, στιχουργοί, που ήταν οι καλύτεροι στον κόσμο. Έβαζε ο πρόεδρος κάτω τον χάρτη κι έλεγε: «Βρισκόμαστε στη Βουλγαρία, τη Σερβία, τη Γιουγκοσλαβία…». Έπαιρνε όλες τις χώρες του κόσμου με τη σειρά. «Υπάρχει κανένας από αυτές τις χώρες να ακούσουμε τη μουσική της χώρας του;» Μια μέρα λέει «Greece» και σηκώνεται ένα παιδί με μπουζούκι και παίζει το «Πώς θα ’θελα να έχω κι ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά…». Τότε σηκώνομαι και τους λέω πως ο πρόεδρος ζήτησε να ακούσει παραδοσιακή μουσική και πως αυτό που μόλις άκουσαν ήταν σύγχρονο τραγούδι. Με προτροπή του προέδρου μου φέρνουν ένα κλαρίνο και αυτός με ρώτησε τι θα παίξω για να μπορέσουν να με ακολουθήσουν ο ίδιος, που έπαιζε πιάνο, ένας πολύ καλός Αμερικανός κιθαρίστας και ένας ντράμερ από το FYROM. Του είπα ότι δεν θα μπορέσουν να με ακολουθήσουν, γιατί στην Ήπειρο έχουμε παράξενους και μυστήριους ρυθμούς και όλα τα χρώματα της μουσικής που υπάρχουν στον κόσμο. Αφού έπαιξα σκοπούς του τόπου μου, στην αίθουσα –όπου βρίσκονταν, μεταξύ άλλων, ο Μπένι Γκούντμαν και ο Λούις Άρμστρονγκ– έγινε πανζουρλισμός. Τότε με πλησιάζει ένας συνθέτης και με ρωτάει αν είμαι σίγουρος πως οι μελωδίες που έπαιξα είναι από την Ήπειρο. Αφού του απάντησα καταφατικά, του έπαιξα ένα ηπειρώτικο και αυτός σημείωνε στο πεντάγραμμο. Και με βάση τη μελωδία που του έπαιξα, έγραψε αργότερα το «That’s the Way I Like It».
Όμορφα χρόνια, αλλά αυτά πέρασαν. Επιστρέφοντας στο παρόν, θα ήθελα να σας ρωτήσω αναφορικά με το ποιους θεωρείτε υπεύθυνους για τη σημερινή δυσχερή κατάσταση που βρίσκεται ο λαός στην Ελλάδα.
Όλοι οι Έλληνες είμαστε υπεύθυνοι. Εμείς οι ίδιοι φταίμε…
Πού κάναμε λάθη;
Τα λάθη ξεκίνησαν από την εποχή που χάσαμε τη Σμύρνη. Από τότε μέχρι σήμερα ποιος μπορεί να πει και να το υποστηρίξει πως δεν κάνουμε το ένα λάθος μετά το άλλο; Βέβαια, αν γυρίσουμε πίσω βλέπουμε ότι μερικά από τα λάθη μας μας οδηγούσαν κάπου που φαινόταν στο βάθος ένα ξέφωτο. Σήμερα δεν μπορώ να πω αν βλέπω ή όχι το ξέφωτο. Οπότε προτιμώ να λέω πως δεν έχω την ικανότητα να αντιληφθώ τι μας περιμένει στο τέλος της ανηφόρας, για να μην πω ότι μας περιμένει η άκρη του γκρεμού. Ζούμε το μοιρολόι της κρίσης. Τις παλιές εποχές, οι Ηπειρώτες ευεργέτες έφτιαξαν την Αθήνα. Σήμερα, δυστυχώς δεν υπάρχουν ευεργέτες, δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που να ακολουθούν τις πατροπαράδοτες αρχές τους. Κρίμα στην προσπάθεια αυτών των ανθρώπων, προσπάθεια που έκαναν για να γίνουμε ένα κράτος σοβαρό και σωστό. Και οι σημερινοί τα έκαναν θάλασσα. Και πρέπει να υπάρξει τιμωρία, όπως άλλωστε τιμωρήθηκαν κι εκείνοι που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη μικρασιατική καταστροφή. Τι να πεις όμως; Όταν πάμε να φέρουμε το Σύνταγμα στα μέτρα μας, όλα να τα περιμένουμε. Γι’ αυτό καθένας βουλευτής για να κυκλοφορήσει, πρέπει να έχει δέκα αστυνομικούς γύρω του. Δεν τους προστατεύουν οι αστυνομικοί από την αγάπη του κόσμου.
Αυτή την εβδομάδα θα σας δούμε στο Half Note Jazz Club. Τι να περιμένουμε;
Από πέρυσι ξεκίνησα να εμφανίζομαι στο Half Note και ζήσαμε μοναδικές στιγμές. Ήταν τριακόσια άτομα μέσα στο κλαμπ και άλλα τριακόσια έξω από αυτό να χορεύουν. Με τον Αντώνη Κυρίτση, πιστεύω, και πάλι θα φτιάξουμε μια ωραία ατμόσφαιρα ηπειρώτικου γλεντιού.
Ο Πετρολούκας Χαλκιάς με το συγκρότημά του και τον Αντώνη Κυρίτση εμφανίζονται στο Half Note Jazz Club από τις 27 Φεβρουαρίου έως και τις 3 Μαρτίου.
