"Όσο έχετε δόντια, να μασάτε, να δαγκώνετε"

O Μ. Kαραγάτσης στο “Χαμένο Νησί” σκιαγραφεί ένα φανταστικό και υπερβατικό παραμύθι με θέμα τον έρωτα, τα ανθρώπινα πάθη, τη ζωή των ναυτικών, τις κοινωνικές διακρίσεις και τα βάσανα της καθημερινής ζωής. Μέσα από τα μάτια ενός ναυαγισμένου άνδρα που η θάλασσα τον ξερνάει σε ένα φτωχό ελληνικό νησί, ξεδιπλώνεται μία παράξενη ιστορία, ένα απολαυστικό ανάγνωσμα που κρατάει τον αναγνώστη σε εγρήγορση μέχρι την τελευταία σελίδα. 

Η γριά Χουχού που ζει απομονωμένη σε μία βρώμικη καλύβα δίπλα στο νεκροταφείο είναι η κεντρική φιγούρα μέσα από την οποία ξετυλίγεται το νήμα της υπόθεσης. Οι κατάρες της πάνω στην θλιβερή και μίζερη ζωή των ανθρώπων, που φοβούνται να γλυκαθούν, να βρουν τα κέντρα της ύπαρξης τους, να αφεθούν στις απολαύσεις του σώματος και της ψυχής αντηχούν ακόμα μαζί με τον αέρα και τη θάλασσα που χτυπάνε αλύπητα το νησί τους χειμωνιάτικους μήνες. 

Η αρμονική σύζευξη του φανταστικού με το ρεαλιστικό δίνει στο βιβλίο τούτο του Καραγάτση μια ιδιότυπη γοητεία. ……

Λίγα λόγια για τον Καραγάτση

Ο Μ. Καραγάτσης (23 Ιουνίου 1908 − 14 Σεπτεμβρίου 1960) ήταν Έλληνας πεζογράφος, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της «Γενιάς του ’30». Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Ροδόπουλος. Το ψευδώνυμο Καραγάτσης προήλθε από το δέντρο πτελέα ή καραγάτσι στο εξοχικό της οικογένειάς του στη Ραψάνη της Θεσσαλίας, όπου περνούσε τα περισσότερα εφηβικά καλοκαίρια του. Εκεί συνήθιζε να διαβάζει καθισμένος κάτω από ένα καραγάτσι που βρισκόταν στον περίβολο της εκκλησίας του χωριού. Το «Μ.» του ψευδωνύμου του προήλθε ίσως από το ρώσικο όνομα «Μίτια» (ρωσική εκδοχή του Δημήτρης), με το οποίο τον αποκαλούσαν φίλοι και συμφοιτητές του, λόγω της μεγάλης του αγάπης για τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και ιδιαίτερα για το έργο Αδερφοί Καραμάζοφ. Το γεγονός ότι υπέγραφε τα έργα του ως «Μ. Καραγάτσης» είχε ως αποτέλεσμα να ερμηνεύεται το «Μ» και ως Μιχάλης, λόγω των ηρώων του, Μιχάλη Καραμάνου (στον Γιούγκερμαν) και Μιχάλη Ρούση (στον Μεγάλο ύπνο), που θεωρούνται περσόνες του συγγραφέα.

Ένα μικρό απόσπασμα από τα λόγια της γριάς Χουχούς:

“Έχετε δόντια, είπε. Όσο έχετε δόντια, να μασάτε, να δαγκώνετε. Και να μη λογιάζετε. Μη λογιάζετε κανένα. Η ζωή είναι γεμάτη γλύκα και χαρά. Τρύγα το μέλι όπου το βρεις. Ρούφα το ώσπου να κολλήσει η κερύθρα στις κουφάλες των δοντιών σου. Και από κει, φτύσε τον άχρηστο πολτό και γέλα και ζήσε με τη θύμηση. Και περιγέλα το Χάρο. Ο Θεός την έπλασε εύκολη τη ζωή. Οι άνθρωποι την έκαναν δύσκολη. Οι άνθρωποι που θέλουν να μοχτούν μέσα στην πίκρα για να βρουν τη γλύκα την ανεύρετη. Αυτοί που τρων το πολύ ψωμί με ίδρω, που ντύνονται τα ρούχα τα βαριά με ανατριχιάσματα, που τους πλακώνει το σκοτάδι των καλοχτισμένων σπιτιών, που τους κουφαλιάζει το σαράκι της ανομολόγητης λαύρας”.

Η εσωτερική “περιπέτεια” του κεντρικού ήρωα: 

“Τι κέρδισα; Τι χάρηκα; Τριγύρισα τις θάλασσες της γης, έσκισα πέλαγα και ωκεανούς, είδα χώρες και ακρογιάλια, παράλαξα νησιά, αντίκρισα ουρανούς και αστέρια στις μακριές αγρύπνιες της γέφυρας, μίλησα με ανθρώπους στους σταθμούς των λιμανιών, έσφιξα γυναίκες στην αγκαλιά μου, που μου ζήτησαν ένα κομμάτι χρυσάφι για να στενάξουν όταν στέναζα. Μα τι κέρδισα; Τι χάρηκα; Όλα αυτά, και θάλασσες και χώρες και άνθρωποι και ουρανοί, πέρασαν μπροστά στις νεκρωμένες μου αισθήσεις σαν εικόνες ξέμακρες, αδιάφορες, που δεν άφησαν τίποτα εντός μου, αφού εντός μου, δεν υπήρχε τίποτα. Τριγύρισα χρόνια τριανταοκτώ τον άδειο εαυτό μου στον έρημο τον κόσμο, ξένος και απόκοσμος, άχρωμος και ουδέτερος, μηδέν, τίποτα. Μου ξέφυγε η πικρή γεύση της θάλασσας, το αψύ άρωμα της στεριάς, το νόημα των ουρανών, το πάθος των ανθρώπων”.