Οι ταινίες της εβδομάδας: Ξεχωρίζει η «Μεγάλη Απόδραση»

Η μεγάλη απόδραση (The great freedom) (***1/2)

Ερωτικό δράμα αυστριακής παραγωγής 2021 (116’)

Σκηνοθεσία: Σεμπάστιαν Μάιζε Πρωταγωνιστούν: Φραντς Ρογκόφσκι, Γκέοργκ Φρίντριχ, Αντον Φον Λούκε, Τόμας Πρεν

Στη μεταπολεμική Γερμανία ο Χανς μπαινοβγαίνει στη φυλακή όχι για κάποιο έγκλημα που έκανε αλλά επειδή είναι ομοφυλόφιλος. Την πρώτη φορά που καταδικάστηκε ήταν στη ναζιστική Γερμανία όπου πέρασε μέρος της ζωής του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αλλά κατάφερε να επιβιώσει. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, ο Χανς ακόμη ψάχνει να βρει δικαίωση και γαλήνη.

Ένα σπαραχτικό έργο για την επιβίωση και τη λαχτάρα για ελευθερία, γυρισμένο με αποδραματοποιημένη γραφή και ένα ευρηματικό αφηγηματικό στυλ που καθηλώνει. Δεν πρόκειται για ένα τυπικό δράμα φυλακής αλλά για την προσπάθεια να αποτυπωθεί στην ολότητα της η τραγωδία ενός άντρα που το μόνο έγκλημα του είναι πως βρίσκει ικανοποίηση στην αγκαλιά άλλων αντρών.

Ο Σεμπάστιαν Μάιζε αναρωτιέται πόσο σκληρή μπορεί να είναι η νομοθεσία κάποιων υποτιθέμενων προηγμένων κρατών για να φέρεται με αμείλικτο τρόπο κατά ορισμένων πολιτών της. Κι αν στην περίπτωση του Τρίτου Ράιχ η ναζιστική ιδεολογία είναι το άλλοθι για την εξόντωση εκείνων που δεν συνάδουν με τα πρότυπά της, άραγε ποια είναι η δικαιολογία για να συνεχίζεται η τιμωρία του ανήμπορου Χανς και σε δημοκρατικές κοινωνίες ακόμη και μετά το τέλος του ναζισμού; Η «Μεγάλη απόδραση» η δεύτερη μόλις ταινία του Σεμπάστιαν Μάιζε («Still life», 2011) που κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο «Ένα κάποιο βλέμμα» του Φεστιβάλ Καννών το 2021, ξεκινά με μια συγκλονιστική σεκάνς. Σαν από απόσπασμα ταινίας του Φασμπίντερ παρακολουθούμε από ερασιτεχνική εικόνα τις ερωτικές περιπτύξεις ανδρών σε δημόσια τουαλέτα της Γερμανίας. Βρισκόμαστε στο 1968 κι όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια, τα βίντεο αυτά προέρχονται από κρυμμένες κάμερες της αστυνομίας και χρησιμοποιούνται ως τεκμήρια για να οδηγούνται οι πρωταγωνιστές τους στη φυλακή. Ο Χανς είναι ένας από αυτούς κι ως υπότροπος καταλήγει να φάει 24 μήνες φυλάκιση χωρίς αναστολή. Εκεί θα βρει έναν παλιό του γνώριμο, τον Βίκτορ, δολοφόνο και έμπορο ναρκωτικών.

Η γνωριμία τους ξεκινά αμέσως μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Βίκτορ αναγκάζεται παρά τις έντονες αντιδράσεις του να μοιραστεί το κελί του με τον νεοφερμένο Χανς. Αυτό που στην αρχή μοιάζει με μίσος («αν τολμήσεις αδερφάρα να με αγγίξεις σε σκότωσα» είναι η πρώτη κουβέντα του Βίκτορ στον τρομαγμένο Χανς) σταδιακά εξελίσσεται σε αλληλοσεβασμό και καταλήγει σε μια πραγματική φιλία που κρατά για χρόνια. Το κρίσιμο σημείο για να αναθεωρηθεί μια σχέση σαν αυτή εντοπίζεται όταν βλέπει ο Βίκτορ στο χέρι του Χανς τον χαρακωμένο αριθμό από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Μάιζε μοιράζει την ιστορία του πρωταγωνιστή του σε τρία διαφορετικά έτη. Το 1945, το 1957 και το 1968 είναι σαν βγαλμένα από τόσο διαφορετικές εποχές αλλά η ζωή για τον Χανς μοιάζει ίδια κι απαράλαχτη. Μπαινοβγαίνοντας στη φυλακή όλα αυτά τα χρόνια, μαθαίνει τα κόλπα και βρίσκει τρόπους όχι απλώς για να επιβιώνει αλλά και να απολαμβάνει το ελάχιστο κομμάτι ελεύθερης ζωής που του αναλογεί. Στη φυλακή ο Χανς βρίσκει τον πραγματικό εαυτό του κι αυτή είναι μια τρομακτική συνειδητοποίηση. Παύει να είναι ο άβουλος, δειλός ανθρωπάκος και αποκτά πολιτική συνείδηση. Αρχίζει να ονειρεύεται και να ερωτεύεται ξανά. Τα κενά στο αυστηρό πρωτόκολλο ασφαλείας της φυλακής του αφήνουν παραθυράκια ελπίδας και του επιτρέπουν να ονειρεύεται. Στη «Μεγάλη απόδραση» η μνήμη, ατομική και συλλογική, ζωντανεύει σε ένα έργο πικρό, λυτρωτικό και συγχρόνως αναστοχαστικό.

Η μελοδραματική του διάσταση δεν ενδιαφέρει τόσο τον Μάιζε αν και δεν μπορεί να αποφύγει την συγκινητική του χροιά. Πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο άλλωστε αφού η συγκλονιστική διαδρομή του Χανς γίνεται το όχημα για να αναδειχτούν σκοτεινές, εφιαλτικές σελίδες του γερμανικού παρελθόντος. Δίχως φλυαρίες ή εύκολες συγκινήσεις η αφηγηματική φόρμα κρατά ψύχραιμη τη ματιά της και δίνει αιχμηρή μορφή στην κριτική της για ένα άδικο κόσμο που καταδικάζει αθώες ψυχές, πατώντας σε απομεινάρια του παρελθόντος: η περίφημη παράγραφος 175 του γερμανικού ποινικού κώδικα που θεωρούσε την ομοφυλοφιλία ποινικό αδίκημα γράφτηκε τον 19^ο αιώνα και ήταν σε ισχύ μέχρι τα τέλη του 21^ου αιώνα. Τρομερές ερμηνείες από τους δύο πρωταγωνιστές. Ο σπουδαίος Φραντς Ρογκόφσκι, μόνιμος σχεδόν πρωταγωνιστής των φιλμ του Κρίστιαν Πέτζολντ υποδύεται με εσωτερική ένταση τον Χανς ενώ ο Γκέοργκ Φρίντριχ στο ρόλο του Βίκτορ κυριολεκτικά μεγαλουργεί.

Το σκαρί (Luzzu) (***)

Δράμα μαλτέζικης παραγωγής 2021 (94’)

Σκηνοθεσία: Αλεξ Καμιλέρι Πρωταγωνιστούν: Τζέσμαρκ Σικλούνα, Μικέλα Φαρούτζια, Νταβίντ Σικλούνα

Φτωχός νεαρός ψαράς και πατέρας ενός μωρού προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με τα οικονομικά προβλήματα της καθημερινότητας αλλά το γέρικο σκαρί της οικογενειακής βάρκας του αρχίζει να κάνει νερά.

Το φιλμ-έκπληξη της Μάλτας που ήταν στις προτάσεις της μικρής χώρας για το ξενόγλωσσο  Όσκαρ, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα μοντέρνου νεορεαλισμού που πατάει στις στέρεες κοινωνικές και πολιτικές αρχές του καλλιτεχνικού ρεύματος που γεννήθηκε στην Ιταλία στα 40ς. Λιτό σινεμά που επικεντρώνεται στο διαρκή αγώνα του ατόμου να αλλάξει την προκαθορισμένη μοίρα του με εφόδια την καθαρότητα του βλέμματος και ένα ανίκητο πείσμα για επιβίωση. Τρομερή η ερμηνεία του Τζέσμαρκ Σικλούνα, αληθινού ψαρά από την Μάλτα που ουσιαστικά υποδύεται τον εαυτό του, τιμήθηκε στο περασμένο φεστιβάλ του Σάντανς.

Μια χαρούμενη οικογένεια 2 (Happy Family 2) (**)

Animation βρετανογερμανικής συμπαραγωγής 2021 (105’)

Σκηνοθεσία: Χόλγκερ Τάπε Στα ελληνικά ακούγονται: Φοίβος Ριμένας, Έλενα Δελακούρα, Στεφανία Φιλιάδη, Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Αφροδίτη Αντωνάκη, Σοφία Παναηλίδου, Γιάννης Υφαντής, Χρήστος Πλαΐνης, Χίλντα Ηλιοπούλου, Άγγελος Λιάγκος

Νεαρή κυνηγός τεράτων παγιδεύει την Μπάμπα Γιάγκα και τον Ρέινφιλντ με συνέπεια τα μέλη της οικογένειας Γουίσμπον να μεταμορφωθούν και πάλι στα τρομακτικά alter ego τους προκειμένου να σώσουν τους αγαπημένους τους.

Η συνέχεια της πετυχημένης εμπορικά ταινίας κινουμένων σχεδίων «Μία Χαρούμενη Οικογένεια» έχει περισσότερη τεχνική αρτιότητα και αρκετή σινεφιλική δράση που σχολιάζει με γούστο τις… τρομακτικές οικογενειακές παραδόσεις (ο μπαμπάς Φρανκεστάιν, η βρικολακίνα μαμά, η έφηβη Μούμια και ο μικρός Λυκάνθρωπος) αλλά φλερτάρει και με άλλες αξίες του σινεμά του φανταστικού όπως μαρτυρά και το επεισόδιο με τον Κινγκ Κονγκ. Αν ήταν και το χιούμορ κάπως πιο ψαγμένο όλα θα ήταν καλύτερα.

Moonfall: Η Σκοτεινή Πλευρά του Φεγγαριού (Moonfall) (-)

Επιστημονικής φαντασίας αμερικανικής παραγωγής 2022 (120)

Σκηνοθεσία: Ρόλαντ Έμεριχ Πρωταγωνιστούν: Χάλι Μπέρι, Πάτρικ Γουίλσον, Τζον Μπράντλεϊ, Μάικλ Πένια

Ύστερα από ένα ανεξήγητο φαινόμενο που βγάζει την Σελήνη από την τροχιά της και την οδηγεί σε ανεξέλεγκτη πορεία που θα έχει οδυνηρές συνέπειες για τη Γη μια πρώην αστροναύτης της NASA, ένας παλιός συνάδελφος της κι ένας συνωμοσιολόγoς αναλαμβάνουν να δώσουν τη λύση.

Έμπειρος στα σενάρια καταστροφής διαστημικής προέλευσης ο Ρόλαντ Έμεριχ («Ημέρα ανεξαρτησίας») βασίζεται σε ένα δυνατό αν και ετερόκλητο καστ – δύσκολα μοιάζουν να κολλάνε στο ίδιο κάδρο οι Μπέρι, Γουίλσον και Πένια- για να κάνει το «Moonfall» το sci-fi της εποχής που έρχεται να δέσει με το συγγενές εσχατολογικό χιτ του Netflix «Don’t look up». Δεν ξέρουμε αν τελικά τα κατάφερε καθώς δεν προγραμματίστηκε  δημοσιογραφική προβολή λόγω τεχνικών προβλημάτων.