Οι έμποροι των εθνών φτιάχνουν πρόσφυγες

Στη ρωγμή του χρόνου βρήκαμε πολλές φορές τον ρατσισμό σφηνωμένο να έρπει. Και δοθείσης ευκαιρίας τον είδαμε να βγαίνει και να μεταμορφώνεται σαν τρανσφόρμερ του καπιταλισμού: ξενοφοβία, μισαλλοδοξία, χλεύη σιχασιάς για οποιονδήποτε. Και στη χώρα μας και σε άλλους τόπους, ξανά και ξανά. Τον ρατσισμό τον ξετρυπώνει πάντα το μπαρούτι του πολέμου, της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων, που «γαζώνει» ζωές, ξεσπιτώνει, διώχνει προς το Αλλού και δημιουργεί τον Αλλο. Τον βγάζει από τα λαγούμια ενίοτε το ξάφνιασμα για το διαφορετικό. Οπουδήποτε. Και δείχνει με το δάκτυλο το «ξένο σώμα».

Οχι σαν το κακό από τα μαύρα εσώψυχα, όχι σαν το μεταφυσικό του βίαιου τείχους που χωρίζει τους απ’ εδώ από τους απ’ εκεί. Αλλά πολύ χειροπιαστά, χωρίς «σαν». Δείχνει με το δάκτυλο κατευθείαν στην έξοδο, στα στρατόπεδα ή τα ξερονήσια που υπήρξαν για τους «άθλιους» ή και για τους ιδεολογικά αποσυνάγωγους ή για τους «εχθρούς» κάθε εποχής. Και αυτά γίνονται πάλι must στις πολιτικές προτάσεις «εθνικιστικής σωτηρίας», για να τοποθετήσουν εκεί ανθρώπους χωρίς χαρτιά, μετανάστες, πρόσφυγες , «λάθρα διαβιούντες» (και βλέπουμε… αργότερα). Το ερημονήσι της βίαιης μοναξιάς για τους διαφορετικούς είναι δίπλα, πιο κοντά, εντός στους εντόπιους της καθημερινότητας… Τώρα το λεγόμενο προσφυγικό – μεταναστευτικό ξαναπαίρνει τη θέση του σε έναν κόσμο όπου κινούν τα νήματα οι έμποροι των εθνών, οι ισχυροί που πετσοκόβουν τα σύνορα των κρατών και μοιράζουν τη γη σε τιμάρια. Και με τις πολιτικές τους εγκλωβίζουν και αυτούς που φεύγουν και αυτούς που μένουν και Οι έμποροι των εθνών φτιάχνουν πρόσφυγες

Τον ρατσισμό τον ξετρυπώνει πάντα το μπαρούτι του πολέμου, της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων, που «γαζώνει» ζωές, ξεσπιτώνει, διώχνει προς το Αλλού και δημιουργεί τον Αλλο Της Παναγιώτας Μπίτσικα αυτούς που υποδέχονται εκείνους που φεύγουν. Και προκαλούν το διαίρει και βασίλευε μεταξύ των απλών ανθρώπων που μπαίνουν κάτω από «ξένες» σημαίες, για κλειστά ή ανοιχτά σύνορα, σαν φραγμό κατατρεγμένων ή σαν κάνουλα για το ανθρώπινο ποτάμι, κατά το δοκούν οικονομικά κρατούντων, επιχειρηματικών συμφερόντων ή και κρατών.

ΑΠΟ ΤΟ 1990 ΣΤΟ ΤΩΡΑ

Καμιά έκπληξη. Μια ματιά στα «ορόσημα», όχι μακριά, τα τελευταία είκοσι χρόνια, ξαναβρίσκει την Ευρώπη και την Ελλάδα με πληθυσμούς υπό εκδίωξη, από καπιταλιστικό μπαρούτι (ξανά του πολέμου, της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων). Και οι πολιτικές στη σειρά των ετών μια από τα ίδια. Από το 1990 οι ανατροπές στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες ξερίζωσαν εκατοντάδες χιλιάδες που έφτασαν ως οικονομικοί πρόσφυγες στις χώρες της Ευρώπης και στη δική μας. Ο ερχομός τεράστιου κύματος μεταναστών από την Αλβανία –πάνω τους σύντομα έπεσε «ανάθεμα» για όλα τα δεινά του κόσμου τούτου, όπως γίνεται πάντα στον Αλλο–, οι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ με τις ευλογίες των Γερμανών και πάει λέγοντας. Στο διάβα του χρόνου Αφγανιστάν, Ιράκ, Συρία, Μέση Ανατολή, Αφρική…

Οι μεταναστευτικές ροές σήμερα είναι πολύ μικρότερες από τότε, σημείωνε πρόσφατα ο δημοσιογράφος και πρώην αν. υπουργός Πολιτισμού και Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ξυδάκης («Εθνος», 10.10.2019). Το επισήμανε θέλοντας να εκριζώσει την άποψη περί πρωτοφανέρωτου προσφυγικού κύματος. Επί αυτού του μυθεύματος, της δήθεν πρωτοφανούς προσφυγικής ροής, εδράζονται, όπως σημειώνει, προτάσεις για «αιφνίδια και χρήζουσα εκτάκτων μέτρων: σφράγιση θαλάσσιων συνόρων (καγχάζει κάθε σοβαρό παραθαλάσσιο κράτος), περιστολή της διαδικασίας παροχής ασύλου (καγχάζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων), αύξηση απελάσεων (στο Πακιστάν; εδώ καγχάζει όλη η Ευρώπη), εκκενώσεις καταλήψεων και μεταγωγή γυναικόπαιδων σε κέντρα κράτησης […]». Ομως οι Μόριες υπάρχουν και έγιναν θλιβερά αντιπρότυπα.

Τι κι αν επήλθε η μεγάλη διόγκωση του προσφυγικού ρεύματος από το 2015-16, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Οι ατελέσφορες πολιτικές της ΕΕ για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών αλλά και οι πολιτικές λιτότητας, η αποδοχή τους από την ελληνική κυβέρνηση ανακατεύτηκαν σε ένα εκρηκτικό μείγμα με τις χώρες που αρνούνταν να δεχτούν στα εδάφη τους μέρος των προσφύγων, τις αντεργατικές πολιτικές στην ΕΕ μαζί με αντικομμουνιστικά ψηφίσματα, τη διάχυση ακροδεξιών πολιτικών στην κεφαλή χωρών της Ευρώπης στον βορρά, τον Ορμπάν στα ανατολικά, τον Τραμπ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού… Η παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων είχε τιμηθεί και τότε, το 2015 στην Ελλάδα – εις μνήμην, στις 21 Μαρτίου, εκείνης της ημέρας του 1966 όταν φοιτητές δολοφονήθηκαν από το ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Τα συνδικάτα εκείνες τις μέρες προ τετραετίας χαρακτήριζαν δηλητήριο για την εργατική τάξη και το κίνημά της τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, ενώ αναδείκνυαν ως μόνο δρόμο τον κοινό αγώνα Ελλήνων και ξένων εργατών κατά της εκμετάλλευσης του κεφαλαίου. Θύμισαν μάλιστα (ΠΑΜΕ) ότι η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου «με το σύνθημα “ανακατάληψη των πόλεων”, με τις επιχειρήσεις “Ξένιος Ζευς” προχώρησε σε χιλιάδες συλλήψεις και απελάσεις μεταναστών. Δημιούργησε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως στην Αμυγδαλέζα, την Κόρινθο, τη Δράμα και αλλού όπου οι μετανάστες ζούσαν σε άθλιες συνθήκες».

Από την άλλη, η κριτική στην επόμενη κυβέρνηση ήταν γιατί «απελευθερώνει όσους μετανάστες αποτελούν ακραίες περιπτώσεις άδικης φυλάκισης. Αρνείται όμως να δώσει ταξιδιωτικά έγγραφα σε όσους θέλουν να πάνε σε άλλα κράτη της ΕΕ που είναι και οι περισσότεροι. Δεν διανοείται να συγκρουστεί με την ΕΕ, τη Σένγκεν και τον Κανονισμό του Δουβλίνου. Δεν παίρνει μέτρα να δημιουργήσει ανοιχτά κέντρα φιλοξενίας για να δεχτούν όσους απελευθερώνονται και είναι άστεγοι αλλά περιμένει τη δήθεν “αλληλεγγύη” της ΕΕ». Η επισήμανση είχε σημασία με την έννοια ότι η τακτική αυτή είναι «βούτυρο στο ψωμί των αντιδραστικών δυνάμεων για να οξύνουν τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, για να καλλιεργούν ρήγμα ανάμεσα στους ντόπιους και ξένους εργάτες […]». Χρυσαυγιτισμός, κοινωνικός αυτοματισμός, μισαλλόδοξοι ορμούσαν… ΥΠΟ ΤΗΝ ΜΠΟΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Η καπιταλιστική οικονομική κρίση από το 2008 είχε συνθλίψει οικογένειες, νοικοκυριά, μισθωτούς, ελευθεροεπαγγελματίες και τα προβλήματα επιβίωσης, η φτωχοποίηση, η ανεργία, η διάλυση κοινωνικών δομών συνέχιζαν να ανοίγουν πληγές στο σώμα της κοινωνίας. Από τότε παραμένουν δίκαια αιτήματα ανθρώπινοι και αξιοπρεπείς ανοιχτοί και δημόσιοι προσωρινοί χώροι υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών – προσφύγων, ειδική μέριμνα για παιδιά και ευάλωτες κατηγορίες προσφύγων και μεταναστών, αιτούντες άσυλο, ταξιδιωτικά έγγραφα για όσους θέλουν να πάνε σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ, αλλαγή στον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Ομως η αλλαγή πολιτικής σκυτάλης τον Ιούλιο του 2019 αποκαλύπτει και πάλι αντιφάσεις προκλητικά μεγάλες μεταξύ της ρητορικής της ΝΔ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης και της εφαρμοσμένης πολιτικής της κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και τι δεν έλεγαν για τη συριζαίικη τακτική που προσέλκυε πρόσφυγες στην Ελλάδα, για την Τασία και το λιάσιμο των μεταναστών στις πλατείες, για την τακτική των ανοιχτών δομών αντιπροτείνοντας μέτρα που κατά τις προεκλογικές δεσμεύσεις θα μείωναν τους μετανάστες από τα νησιά. Τους τα θύμισε και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Τώρα ο Κυρ. Μητσοτάκης ζητά αλληλεγγύη από βουλευτές του που δυσκολεύονται να πείσουν τους κατοίκους πολλών περιοχών της Ελλάδας ότι πρέπει χιλιάδες πρόσφυγες να έρθουν στην ενδοχώρα.

Καλεί σε στήριξη περιφερειάρχες της ΝΔ (οι δώδεκα στους δεκατρείς είναι «γαλάζιοι») που αντιδρούν, την ώρα που και αιρετοί της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης απειλούν με παραιτήσεις, όπως ο δήμαρχος της Σάμου. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρηματολογεί σε κάθε ευκαιρία, τονίζοντας ότι έκανε πιο αυστηρό τον νόμο για το άσυλο, προχωρά σε πιο σφικτή πολιτική της φύλαξης των συνόρων (επιπλέον 400 συνοριοφύλακες στον Εβρο, 500 νέοι υπάλληλοι στις υπηρεσίες ασύλου στα νησιά και στην ενδοχώρα, 800 άτομα για τη φύλαξη συνόρων στα νησιά και κέντρων). Προαναγγέλλει τη δημιουργία κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων με πρόβλεψη για 5.000 ανθρώπους έκαστο! Ομως όλα αυτά είναι επί χάρτου ή επί μακέτας και η πίεση τεράστια από τον τοπικό πληθυσμό.

Και όχι μόνο. Η πολιτική κριτική πέραν του ΣΥΡΙΖΑ έρχεται από διάφορες κατευθύνσεις. Είναι ενδεικτικό ότι το Κίνημα Αλλαγής ανέφερε ότι το πρόγραμμα που πα- «Ολο το πολιτικό σύστημα έχει καταλάβει ότι τα ακατοίκητα νησιά είναι η μοναδική επιλογή και μονόδρομος για την αντιμετώπιση του προβλήματος με τους λαθρομετανάστες» δηλώνει χωρίς αιδώ ο Κυρ. Βελόπουλος ρουσιάστηκε από την κυβέρνηση για τη διαχείριση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος «κινείται στο πλαίσιο της διαχείρισης μιας βόμβας και όχι στην εξουδετέρωσή της»! Μάλιστα το Κίνημα Αλλαγής επέλεξε με αφορμή την επίσκεψη της προέδρου του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Φώφης Γεννηματά στο ΚΥΤ Διαβατών (20.11.2019) να αναδείξει από ενημέρωση που είχε ότι «η περιοχή που φιλοξενεί ήδη παραπάνω άτομα από τη δυναμική του ΚΥΤ δέχεται αταυτοποίητους νέους πρόσφυγες ή μετανάστες που φτάνουν εκεί περνώντας τα χερσαία σύνορα του Εβρου!». Και ενώ αυτά εμφανίζονται στο πεδίο της κεντρικής σκηνής, πυκνώνουν οι αναφορές σε «εισβολή λαθρομεταναστών» και αιτήματα για ακραία μέτρα για την αντιμετώπιση του «φαινομένου» από σκληρά δεξιούς έως ακροδεξιούς κύκλους.

Η περίπτωση του Κυριάκου Βελόπουλου, επικεφαλής της Ελληνικής Λύσης, αποτελεί εντός του κοινοβουλίου τη φωνή μέρους αυτής της μισαλλόδοξης ρητορικής. Μόλις στις 20 Νοεμβρίου 2019 η Ελληνική Λύση σε ανακοίνωσή της έγραφε για τη λύση των ακατοίκητων νησιών : «Για ακόμη μία φορά η Νέα Δημοκρατία στο θέμα των λαθρομεταναστών αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να υλοποιήσει μια σωστή αντιγραφή! Αντιγράφει το πρόγραμμα της Ελληνικής Λύσης, αλλά το αντιγράφει στρεβλά! Ολο το πολιτικό σύστημα έχει καταλάβει ότι τα ακατοίκητα νησιά είναι η μοναδική επιλογή και μονόδρομος για την αντιμετώπιση του προβλήματος με τους λαθρομετανάστες […]». Πάντως είναι αξιοσημείωτο ότι υπήρξε συγκέντρωση υπογραφών με ηχηρά ονόματα προσωπικοτήτων που μιλούν για κινδύνους από την «παράνομη μετανάστευση», η οποία, όπως λένε, έχει προσλάβει διαστάσεις «πραγματικής εισβολής».

Τη διακήρυξη με τίτλο «Σταματήστε την παράνομη μετανάστευση – Σταματήστε τον εποικισμό και την αλλοίωση του πληθυσμού της χώρας» υπογράφουν μεταξύ άλλων οι: Φράγκος Φραγκούλης, στρατηγός ε.α., επίτιμος αρχηγός ΓΕΣ, Ιωάννης Κοραντής, πρέσβης ε.τ., Περικλής Νεάρχου, πρέσβης ε.τ., Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, καθηγήτρια Οικονομικών, πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Παναγιώτης Ηφαιστος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Κωνσταντίνος Γρίβας, καθηγητής Γεωπολιτικής, Σχολή Ευελπίδων, Κώστας Ρωμανός, καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Αριστέα Τόλια, καθηγήτρια Λατινικών, Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σάββας Καλεντερίδης, συνταγματάρχης ε.α. και ιδρυτής των εκδόσεων και του ιστοτόπου Ινφογνώμων, Μανώλης Κοττάκης, δημοσιογράφος, Γιώργος Χαρβαλιάς, δημοσιογράφος, Αλκιβιάδης Κεφαλάς, καθηγητής Φυσικής, Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών Δημήτρης Ταλαγάνης, ζωγράφος κ.ά.

Οι υπογράφοντες τονίζουν ότι «δεν είναι δυνατό και θεμιτό οι οποιεδήποτε ελληνικές κυβερνήσεις να παρουσιάζουν ως δήθεν μονόδρομο τη διαχειριστική πολιτική που ασκούν για την αντιμετώπιση της παράνομης μεταναστεύσεως αντί της αποτροπής και του αυστηρού ελέγχου των συνόρων ούτε επίσης να αποδέχονται, στην πράξη, τη μόνιμη παραμονή στην Ελλάδα των παράνομων μεταναστών αντί της επαναπροωθήσεως όλων όσων δεν είναι αποδεδειγμένα πρόσφυγες. Σε αντίθετη περίπτωση, θα έπρεπε οι μετανάστες αυτοί να κατανέμονται αναλογικά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες». Παράλληλα, στη διακήρυξή τους απορρίπτουν την «προπαγάνδα που συνοδεύει την ανοχή στη λαθρομετανάστευση και την πολιτική των ανοικτών συνόρων, προβάλλει έναν άνευ ορίων δικαιωματισμό».

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΞΕΝΟΥ

Πριν από δέκα χρόνια τέτοια εποχή σε άρθρο του («Βήμα», 24 Νοεμβρίου 2008) για τη μετανάστευση, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την Ευρώπη της κρίσης ο πανεπιστημιακός Γιώργος Γαλάνης, δρ Ψυχολογίας – Εγκληματολογίας, μιλούσε για την πλημμυρίδα της ανισότητας που συνεχώς επεκτείνεται σε μια «κοινωνία της αφθονίας».

Την έλεγε γενεσιουργό αιτία του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας των «ξεχασμένων» της κοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο τόνιζε ότι «οι εθνικές – μεταναστευτικές ομάδες χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά ως “άλλοθι” για τα υπάρχοντα κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά προβλήματα και θεωρούνται ο “κίνδυνος” ή “η απειλή” για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ισορροπίας […]».

Και διάλεξε μια παροιμία των Βεδουίνων για να αποτυπώσει το φαινόμενο της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού: «Είμαι εναντίον του αδερφού μου και μαζί με τον αδερφό μου, είμαστε εναντίον του ξαδέρφου μας, εγώ ο αδερφός και ο ξάδερφος είμαστε εναντίον του γείτονα και όλοι μαζί εναντίον του ξένου»… 

* Περιοδικό Hot Doc #193, Στον καιρό του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, 1/12/2019