Το Εθνικό πένθος είναι όρος που περιγράφει την ένδειξη πένθους που προέρχεται από την θλίψη και λύπη για κάποιο δυστυχές γεγονός και κηρύσσεται επισήμως από τις κυβερνήσεις κρατών. Μπορεί να προέλθει από τον θάνατο πολλών ανθρώπων έπειτα από μια φυσική καταστροφή, ένα τρομοκρατικό χτύπημα ή κάποιο άλλο δυστυχές γεγονός, όπως επίσης και από το γεγονός θανάτου ενός ιδιαίτερα σημαντικού ανθρώπου για ένα έθνος ή λαό. Χαρακτηρίζεται από πένθος που επιφέρει και μνημονικές δραστηριότητες που παρατηρούνται στην πλειοψηφία του πληθυσμού μιας χώρας.
Κατά την διάρκεια του σε ορισμένες περιπτώσεις αποφασίζεται το κλείσιμο δημοσίων υπηρεσιών και σχολείων, η ανάρτηση των σημαιών μεσίστια και άλλες συμβολικές κινήσεις. Παρόμοια εκδήλωση πένθους μικρότερης διάρκειας είναι η τήρηση ενός λεπτού σιγής σε διάφορες συναθροίσεις και συγκεντρώσεις κόσμου.
Η Ελληνική Πολιτεία έχει κηρύξει τριήμερο εθνικό πένθος 7 φορές:
- τον Ιούλιο του 1996 κηρύχθηκε τριήμερο δημόσιο πένθος μετά την αποδημία του Παρθενίου Γ΄ Αλεξανδρείας
- το καλοκαίρι του 2007 για τις εκτενείς πυρκαγιές που έπληξαν την χώρα σε πολλά μέρη της, με την Ηλεία να δέχεται την μεγαλύτερη καταστροφή και οι οποίες επέφεραν τον θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος
- τον Ιούλιο του 2018, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος έπειτα από τις ιδιαίτερα καταστροφικές πυρκαγιές της Αττικής που εκδηλώθηκαν στο Δυτικό και Ανατολικό τμήμα της και επέφεραν την απώλεια δεκάδων ανθρώπων στο δεύτερο, με περιοχή με τους περισσότερους θανάτους και πληγέντες το Μάτι
- τριήμερο εθνικό πένθος (6, 7, 8 Σεπτεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη την Πέμπτη, 2 Σεπτεμβρίου του 2021
- τριήμερο δημόσιο πένθος (27, 28, 29 Δεκεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Καρόλου Παπούλια
- τριήμερο δημόσιο πένθος(3, 4, 5 Φεβρουαρίου 2022), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Χρήστου Σαρτζετάκη
- τριήμερο εθνικό πένθος (1, 2, 3 Μαρτίου 2023) , έπειτα από την τραγωδία της σύγκρουσης των 2 τραίνων στα Τέμπη
