O Ολυμπιακός στην αρένα με τους φασίστες

O ρόλος των φανατικών Ουκρανών οπαδών στον πόλεμο, το μίσος για τους ξένους και ο φασισμός που έγινε μόδα. Η κλήρωση του Ολυμπιακού με την Ντιναμό Κιέβου επαναφέρει στο προσκήνιο την μετάλλαξη των ultras σε παραστρατιωτικούς.

O εμφύλιος στην Ουκρανία δεν έχει πια τη δημοσιότητα των προηγούμενων χρόνων, όμως συνεχίζει να αφαιρεί ζωές και να ξεσπιτώνει ανθρώπους. Οι μάχες που ακολούθησαν τα γεγονότα της πλατείας Μεϊντάν το 2014, η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και ο πόλεμος στο Ντονμπάς άλλαξαν εντελώς τις ισορροπίες και στις εξέδρες των μεγαλύτερων γηπέδων της χώρας. Τα νεοναζιστικά στοιχεία κέρδισαν πολύ περισσότερο έδαφος και οι χούλιγκανς αποφάσισαν να συστρατευθούν απέναντι στους κοινούς εχθρούς: Τη Ρωσία, τους ρωσόφωνους της χώρας τους, τους ξένους. Η ακροδεξιά έγινε μόδα και οι νοσταλγοί του Χίτλερ άφησαν τις σημαίες των ομάδων για να πιάσουν τις σβάστικες. Εκτός αν ο αντίπαλος είναι από το εξωτερικό. Όπως για παράδειγμα ο Ολυμπιακός, που θα αντιμετωπίσει την ομάδα του Κιέβου στους «32» του Europa League.

 

Κατά των ξένων

O τελικός του Champions League της περσινής σεζόν έγινε στο Ολυμπιακό Στάδιο της ουκρανικής πρωτεύουσας, με τη Ρεάλ Μαδρίτης να κατακτά τον 13ο τίτλο της. Λίγες εβδομάδες πριν τη διεξαγωγή του, στο ντέρμπι της χώρας ανάμεσα στη Ντιναμό και την Σαχτάρ, οπαδοί της πρώτης εμφανίστηκαν με στολές Κου Κλουξ Κλαν, σημαίες του αμερικανικού νότου και σβάστικες, προκαλώντας τον έντονο προβληματισμό της UEFA. Mέσω των social media προέτρεπαν τους οπαδούς της ομάδας να ντυθούν στα λευκά και σήκωσαν πανό που έγραφε «100% λευκοί». 

«Ήμουν στο Κίεβο τον Μάιο για τον τελικό του Champions League. Ολόκληρη η πόλη ήταν γεμάτη ακροδεξιά σύμβολα στους τοίχους, γεμάτη νεοναζιστικά γκράφιτι. Σου προκαλούσε δέος», λέει στο Κουτί της Πανδώρας ο Ρόμπερτ, Άγγλος δημοσιογράφος, περιγράφοντας το πώς οι συμβολισμοί που προκαλούν φρίκη έχουν γίνει πια κανονικότητα. «Οι οπαδοί του Άγιαξ δέχθηκαν βίαιη επίθεση στο Κίεβο. Σε πολλούς άλλους ξένους οπαδούς συνέβησαν παρόμοια περιστατικά», προσθέτει. Δύο μεμονωμένοι οπαδοί του ΠΑΟΚ το διαπίστωσαν από πρώτο χέρι. Το καλοκαίρι του 2017 βρέθηκαν στην Ουκρανία για την αναμέτρηση της ομάδας τους με την Ολίμπικ Ντόνετσκ, όταν δέχθηκαν ξαφνικά επίθεση στους δρόμους του Κιέβου. Το βίντεο που διέρρευσε από κάμερα ασφαλείας καταστήματος έδειχνε τα στοχευμένα χτυπήματα. Αμέσως έγινε γνωστό ότι δράστες ήταν οπαδοί της Ντιναμό, οι οποίοι θέλησαν να χτυπήσουν τους Θεσσαλονικείς θεωρώντας τους «ρωσόφιλους», λόγω της παρουσίας του Ιβάν Σαββίδη στην ομάδα τους. «1942 Σταρτ, 2018 Ντιναμό Κιέβου. Εσείς οι ίδιοι δεν σέβεστε την ιστορία σας», έγραφε χαρακτηριστικά στα ουκρανικά το πανό των οπαδών της ΑΕΚ στο περσινό ματς με την Ντιναμό στο ΟΑΚΑ, πάνω από ένα που -στα αγγλικά αυτή τη φορά- ξεκαθάριζε: «πετάξτε τους Ναζί εκτός ποδοσφαίρου». Το πανό αναφερόταν στο θρυλικό «παιχνίδι του θανάτου» κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Τη νίκη της Σταρτ, ομάδας των πρώην επαγγελματιών ποδοσφαιριστών της Ντιναμό και της Λοκομοτίβ Κιέβου, απέναντι στην Φλάκελφ, την ομάδα των Γερμανών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα βασανιστήρια, στρατόπεδα συγκέντρωσης και θάνατο για τους ποδοσφαιριστές. 

«Σε γενικές γραμμές, τα περισσότερα ultra groups στο ουκρανικό ποδόσφαιρο έχουν ακροδεξιές τάσεις», λέει ξεκάθαρα ο  Μάνουελ Βεθ, υποψήφιος διδάκτορας στο Kings London του Λονδίνου και ερευνητής σε θέματα που αφορούν το ποδόσφαιρο και την πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη, τονίζοντας πως οι White Boys της Ντιναμό και οι Μπάντερσταντ της Καρπάτι είναι περισσότερο ταυτισμένοι με ακροδεξιούς σχηματισμούς. Τον Οκτώβριο του 2015, στο ματς με την Τσέλσι, μαύροι οπαδοί της Ντιναμό που βρέθηκαν στο γήπεδο δέχθηκαν επίθεση από ένα μεγάλο κομμάτι της εξέδρας. Οι Άγγλοι ταξιδιώτες είχαν καταγγείλει επίθεση και εναντίον τους. Ο Βολοντομίρ Σπιλτσένκο, επικεφαλής του σταδίου, πρότεινε έναν διαχωρισμό βγαλμένο από άλλες εποχές, ζητώντας οι μαύροι θεατές να τοποθετούνται σε ξεχωριστή θύρα.  Το 2014 η UEFA είχε τιμωρήσει την Ντιναμό με πρόστιμο 150.000 και προσωρινό κλείσιμο συγκεκριμένων θυρών, λόγω ρατσιστικής επίθεσης σε παίκτες της Έβερτον, ενώ το 2013 είχαν δεχθεί ξανά επίθεση Άγγλοι οπαδοί, που είχαν ταξιδέψει για να υποστηρίξουν την εθνική. Μεταξύ τους, ωστόσο, οι Ουκρανοί χούλιγκανς τα έχουν βρει μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου το 2014.

Οπαδοί 15 ομάδων της πρώτης κατηγορίας και 23 ομάδων χαμηλότερων κατηγοριών συμφώνησαν να σταματήσουν τις συγκρούσεις, για να τον κοινό τους σκοπό. «Τα τελευταία χρόνια δεν υπήρχαν επεισόδια μεταξύ των Ultras ουκρανικών ομάδων, επειδή όλα τα οπαδικά γκρουπ κατέληξαν σε ειρήνη, ως σημάδι ότι πρέπει να είναι ενωμένοι απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα στην ανατολική Ουκρανία. Πολλοί οπαδοί διαφορετικών ομάδων υπηρετούν στις ίδιες στρατιωτικές μονάδες και όπως αποφάσισαν, δεν έχει νόημα να μάχονται μεταξύ τους σε άλλα κομμάτια της χώρας όταν δεν υπάρχει πόλεμος», λέει στο Κουτί της Πανδώρας ο Μπόνταν, Ουκρανός δημοσιογράφος. Ο Ρόμπερτ επιβεβαιώνει: «Υπάρχει μια συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στους Ουκρανούς χούλιγκαν μετά τη μάχη του Ντόνμπας. Μάχονται μαζί στο Τάγμα Αζόβ». Ωστόσο, στέκεται σε ένα περιστατικό που έγινε τελευταία δείχνοντας ότι τα οπαδικά μίση δεν έχουν εκλείψει εντελώς: «Στο ματς της Σαχτάρ με τη Λιόν, το οποίο μεταφέρθηκε από το Χάρκοβο στο Κίεβο κατόπιν εντολής της UEFA, υπήρχε ένα τεράστιο πανό που έλεγε “Η Σαχτάρ δεν είναι καλοδεχούμενη εδώ”».  Ρόμπερτ προσθέτει ότι τα επεισόδια έχουν μεταφερθεί εκτός γηπέδου, με τις σκηνές μάχης ανάμεσα σε ομάδες χούλιγκαν με γυμνά χέρια στα δάση να είναι χαρακτηριστικές.

Στρατολόγηση από τις κερκίδες

Ο «Δεξιός Tομέας», ο οποίος ονειρεύεται μια χώρα «καθαρή» από Ρώσους ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2013 ως παραστρατιωτική σύμπραξη εθνικιστικών οργανώσεων και τον Μάρτιο του 2014 έγινε επίσημο πολιτικό κόμμα. Ο Άντρι Ταρασένκο, εκ των ηγετών του, δήλωνε πως στόχος του είναι να «χτίσει ένα εθνικιστικό κράτος, που θα ξεκινήσει μια εθνικιστική επανάσταση». H επίλεκτη ομάδα ακροδεξιών έγινε φόβος και τρόμος για τους ρωσόφιλους της Ανατολικής Ουκρανίας, ενώ το 2014 είχαν καταγγελθεί από την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας απειλές και ξυλοδαρμοί και προς Έλληνες ομογενείς.

Από την πρώτη στιγμή η στρατολόγηση νεαρών οπαδών στον «Δεξιό Τομέα» έγινε προτεραιότητα, βλέποντας τον τρόπο που βγήκαν στην πρώτη γραμμή κατά τη διάρκεια του κινήματος που ξεκίνησε από την πλατεία Μεϊντάν. Άλλωστε, έμοιαζαν ιδανικοί για το σκοπό: Η τάση που επικρατεί στο βίαιο κομμάτι της κερκίδας θέλει τους οπαδούς έτοιμους για μάχη. Η εικόνα των μεθυσμένων και αγύμναστων αποτελεί γι’ αυτούς ντροπή. Δεν πίνουν, δεν καπνίζουν, προπονούνται στις πολεμικές τέχνες και κάνουν τα πάντα για να είναι έτοιμοι όταν θα έρθει η ώρα της σύγκρουσης. Το BBC έγραψε πως ο «Δεξιός Τομέας» μπορεί να μην έχει κάποιον φανερό ηγέτη και χρηματοδότη, αλλά έχει ξεκάθαρο αντιρωσικό στόχο και μαζί του έχουν ταχθεί κι άλλες ακροδεξιές ομάδες. Όλες τους απαρτίζονται κατά σημαντικό μέρος από φασίστες Ουκρανούς χούλιγκανς. Οι αναφορές που θέλουν οπαδούς να βρίσκονται από την αρχή αναμειγμένοι στα πολιτικά γεγονότα είναι πολλές, τονίζοντας πως στις διαδηλώσεις προστάτευαν τον κόσμο από την αστυνομία. Η Διεθνής Αμνηστία καταδίκασε τον τρόπο δράσης των παραστρατιωτικών ομάδων, συγκρίνοντας τις τακτικές τους με αυτές του ISIS και τονίζοντας ότι δρουν σε πλήρη συνεννόηση με τις αρχές. 

Η σχέση με την ακροδεξιά συχνά ξεπερνά τα όρια των κερκίδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τη νίκη της Ντιναμό επί της Σαχτάρ στον τελικό του Κυπέλλου το 2014, οι οπαδοί ζήτησαν από τους παίκτες να μην ανταλλάξουν τις εμφανίσεις τους με τους αντίπαλους, αλλά να τις κρατήσουν και να τις δώσουν σε στρατιώτες από το Κίεβο που πολεμούσαν στην Κριμαία. Η επιθυμία του έγινε πράξη. Το διαβόητο φασιστικό Τάγμα Αζόβ χρηματοδοτήθηκε ανοιχτά από τον ιδιοκτήτη της Ντίπρο, Ιχόρ Χολομόισκι και συγκέντρωσε επίσης σκληροπυρηνικούς των κερκίδων. «Τώρα όλοι οι οπαδοί είμαστε ενωμένοι λόγω της κατάστασης. Εμείς που είμαστε στη Δύση κάνουμε ό,τι μπορούμε για να υποστηρίξουμε το Τάγμα Αζόβ πριν πολεμήσουμε μαζί τους στην Ανατολή», έλεγε χαρακτηριστικά Ουκρανός οπαδός σε Άγγλους δημοσιογράφους, ενώ μέλος των White Boys της Ντιναμό παραδεχόταν ότι πολλοί συνοδοιπόροι τους στις κερκίδες κατατάχθηκαν στο Αζόβ, σε αναζήτηση ενός λευκούς έθνους. Το Αζόβ μετεξελίχθηκε το 2016 στο κόμμα «Εθνικό Σώμα» και τον Μάρτιο του 2017 υπέγραψε συμφωνία ενοποίησης με το Σβόμποντα που παραδοσιακά εκπροσωπούσε την άκρα δεξιά και τον «Δεξιό Τομέα». Μια νέα, στρατηγική συμμαχία όλων των εθνικιστικών ομάδων που αναδύθηκαν από την κρίση της Κριμαίας είχε μόλις δημιουργηθεί και οι οπαδοί είχαν ενεργό ρόλο. 

Το παιχνίδι της Ουκρανίας ανάμεσα στην Ντιναμό Κιέβου και τον Ολυμπιακό είναι προγραμματισμένο για τις 21 Φεβρουαρίου και είναι δεδομένο ότι θα υπάρξει προβληματισμός για τις μετακινήσεις οπαδών. Πέρυσι, στην αναμέτρηση με την ΑΕΚ, τα μέτρα ασφαλείας ήταν Δρακόντεια, αλλά οι Ουκρανοί χούλιγκανς είχαν καταφέρει να προσεγγίσουν ένα πούλμαν που μετέφερε οπαδούς από την Ελλάδα και να πετάξουν πέτρες και μπουκάλια, σπάζοντας τζάμια. Στην Ελλάδα είχαν συγκρουστεί σε καφετέρια της Αθήνας με Ρώσους, ενώ η αναρχική συλλογικότητα Ρουβίκωνας είχε βγάλει ανακοίνωση, τονίζοντας ότι «η παρουσία των οργανωμένων οπαδών της Ντιναμό αποτελεί πρόκληση για όλον τον αντιφασιστικό κόσμο…».