O Αστερίξ ο Γαλάτης: Είναι πονηρός και σαν σήμερα πρωτοκυκλοφόρησε!

’Είμαστε στο 50 π.Χ . Όλη  η Γαλατία έχει κατακτηθεί από τους Ρωμαίους.Όλη;  Όχι! Διότι ένα μικρό χωριό ανυπότακτων Γαλατών αντιστέκεται στην ρωμαϊκή εισβολή ‘’

Κάπως έτσι στις 29 Οκτωβρίου του 1959 εισέβαλλε για πρώτη φορά στην ζωή μας ο Αστερίξ ο Γαλάτης.  Οι περιπέτειες του θα φιλοξενηθούν στο γνωστό γαλλικό περιοδικό κόμικς ‘’Pilote’’ μέχρι το 1974.
Πως όμως γεννήθηκε αυτός ο πονηρός κοντούλης μουστάκιας Αστερίξ  και ο -όχι παχουλός – αλλά χαμηλοστήθης, όπως θέλει να τον αποκαλούμε, φίλος του Οβελίξ, ο μενιροφόρος του χωριού;
Αυτό το ντουέτο δεν θα υπήρχε, αν δεν προϋπήρχε ένα άλλο ντουέτο : Αυτών του σεναριογράφου Ρενέ Γκοσινί και του κομίστα Άλμπερ Ουντερζό. Οι δυο τους πρωτοσυναντήθηκαν το 1951 στην World Press μια εταιρία που ειδικευόταν στην διανομή κομικς σε διάφορα γαλλικά περιοδικά και εφημερίδες. Συνεργάστηκαν σε πολλά πρότζεκτς με τα πιο γνωστά τους το Jehan Pistolet ένα νεαρό Κορσικανό πειρατή ( 1952) και το Oupah –Pah με κεντρικό ήρωα έναν ατρόμητο Ινδιάνο στον Καναδά ( 1958). 

Το 1956, έχοντας εγκαταλείψει την World press ιδρύουν την δική τους εταιρία με τα ονόματα EditFrance και Editpresse. O εκδότης του Pilote,  Φρανσουά Κλοτώ, τους προσεγγίζει θέλοντας να εισάγει στο περιοδικό του μια νέα ιστορία κομικς. Εκείνοι του προτείνουν την προσαρμογή μιας σειράς  κοινών λαϊκών μύθων με ζώα, τα οποία είχαν συλλεχθεί από διάφορους μελετητές τον Μεσαίωνα και είχαν δημοσιευτεί στα αρχαία γαλλικά σαν ενιαίο έργο με τον τίτλο ‘’ Ο Ρομάν η Αλεπού’’. 

Οι ιστορίες περιστρέφονταν γύρω από ένα χωριό ζώων και την καθημερινότητα τους. Αυτοί οι λαϊκοί μύθοι φαίνεται να προϋπήρχαν και να ήταν αρκετά γνωστοί στις περιοχές που σήμερα βρίσκονται η  Γαλλία, το Βέλγιο,η  Ολλανδία και η Γερμανία. Ας τους σκεφτούμε σαν τους δικούς μας αντίστοιχους μύθους του Αισώπου. Το Μεσαίωνα αυτό το πολυσυλλεκτικό  έργο μεταφράστηκε και διαδόθηκε σε αυτές τις χώρες με μια ειδοποιό διαφορά. Οι γνωστοί μύθοι είχαν προσαρμοστεί ώστε ο τότε αναγνώστης να μπορεί να κάνει αντιστοιχίες με την σύχγρονη κατάσταση που βίωνε. Τα κείμενα ήταν γραμμένα σε οκτασύλλαβο στίχο και περιείχαν καυστικό χιούμορ για τα ήθη και έθιμα της εποχής. Σατίριζαν τους πλούσιους, τους κληρικούς και την ψευτοηθική του τότε.
Η ιδέα του Γκοσινί- Ουρντεζό ήταν η επανέκδοση σε κόμικς αυτών των ιστοριών προσαρμοσμένα στην σύγχρονη εποχή. Κρατήστε αυτό το σημείο γιατί είναι σημαντικό! Σε όλες τις ιστορίες του Αστερίξ βλέπουμε άμεσες και έμμεσες αναφορές στην σύγχρονη εποχή της δεκαετίας του ‘60 και ‘70 όπου το κόμικς γνωρίζει μεγάλη επιτυχία.

Δυστυχώς, η ιδέα τους για τον Ρομάν την Αλεπού ναυαγεί όταν μαθαίνουν πως ένας άλλος σχεδιαστής κομικς τους έχει προλάβει και είναι έτοιμος να εκδώσει τις ιστορίες του μέσω μιας γαλλικής εφημερίδας. Το ντουέτο προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει μια νέα ιδέα και τελικά την βρίσκει αναπάντεχα σε ένα …νεκροταφείο.
Βλέποντας από το παράθυρο του διαμερίσματος του Ουρντεζό το νεκροταφείο, ο Γκοσινί προσπαθούσε απεγνωσμένα να βρει κάτι ‘’γνήσιο λαϊκό γαλλικό’’. Εκείνη την στιγμή δημιουργήθηκε’’ Ο Αστερίξ ο Γαλάτης’’.  Μεταξύ μας, ήταν η προσαρμογή της προσαρμογής του Ρομαν της Αλεπούς αλλά ποιον νοιάζεται αλήθεια;
Ο Αστερίξ ήταν κοντός, ξανθός, σβέλτος και πολυμήχανος σαν ..αλεπού..στο μυαλό! Την ίδια μέρα γεννήθηκε και από την πένα του Ουρντεζό ο Οβελίξ! Το ντουέτο ολοκληρώθηκε και τώρα έμενε να δημιουργηθεί μια ιστορία γύρω από αυτούς. 

Τα ονόματα των Γαλατών δεν είναι καθόλου τυχαία.  Ο Γκοσινί καταγόταν από οικογένεια τυπογράφων και ο Αστερίξ προέρχεται από το σύμβολο αστερίσκος (*) και ο Οβελίξ από το σύμβολο †, obele ,το οποίο συναντάμε στα μεσαιωνικά κείμενα όταν ο αντιγραφέας μοναχός ήθελε να προσθέσει δικά του σχόλια. Μια άλλη καταγωγή του ονόματος του είναι από την λέξη οβελίσκος που θα μπορούσε να είναι δηλωτικό του επαγγέλματος του ως γλύπτης μενίρ. Η κατάληξη -ιξ προέρχεται από την κατάληξη που έφεραν τα αριστοκρατικά ονόματα των Γαλατών
Το μικρό γαλατικό χωριό των ανυπότακτων  έμενε ελεύθερο από την ρωμαϊκή εισβολή χάρης τον Δρυϊδη του, Πανοραμίξ, ο οποίος κατείχε την μυστική συνταγή του μαγικού φίλτρου ή ζωμού και καθιστούσε ανίκητους τους συγχωριανούς του ενώ παράλληλα δημιουργούσε τρόμο και φόβο στους δύστυχους λεγεωνάριους των κοντινών στρατοπέδων.

Στην πρώτη του ιστορία, ο Αστερίξ βρίσκει στο δάσος έναν αιχμάλωτο Γαλάτη και τον απελευθερώνει από τους Ρωμαίους. Στην πραγματικότητα πρόκειται για κατάσκοπο του στρατοπέδου Πετιμπονουμ, τον Καλιγούλα Μίνους, ο οποίος θέλει διακαώς να μάθει το μυστικό των ανίκητων Γαλατών.  Μαθαίνει για την ύπαρξη του μαγικού φίλτρου και αιχμαλωτίζει τον Δρυϊδη Πανοραμίξ με σκοπό να του γράψει την συνταγή και κατακτήσει την Ρώμη εκθρονίζοντας τον Ιούλιο Καίσαρα.
Το σχέδιο του δεν πάει καθόλου καλά… αλλά δεν θα κάνω spoiler..

Ο αρχικός σχεδιασμός των γνωστών μας πρωταγωνιστών διαφέρει από τις σημερινές τους μορφές. Ο Αστερίξ στο ντεμπούτο του ήταν πιο κοντός, με πιο λεπτά χαρακτηριστικά και μακρύ μουστάκι ενώ ο Οβελιξ, λίγο πιο αδύνατος και με τρίχες στα χέρια. Στην πρώτη ιστορία, οι δυο τους δεν είναι το βασικό ντουέτο μια που στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας βλέπουμε κυρίως τον Πανοραμίξ και τον Αστερίξ να συνεργάζονται.

Πολλοί γνωστοί μας χαρακτήρες δεν υπάρχουν στην πρώτη ιστορία του Αστερίξ. Οι γυναίκες λάμπουν δια της απουσίας τους ως πρωταγωνίστριες. Τις βλέπουμε, ξώφαλτσα ,σε κάποια καρέ του κομικς αλλά θα πρέπει να φτάσουμε στην δέκατη περιπέτεια ‘’Ο Αστερίξ Λεγεωνάριος’’ για να εισαχθεί η πρώτη Γαλάτισσα πρωταγωνίστρια, η γλυκιά Φαλμπάλα που θα κλέψει την καρδιά του δύστυχου Οβελίξ…Ναι γνωρίζω πως η πρώτη γυναίκα πρωταγωνίστρια ήταν η Κλεοπάτρα στο ‘’Αστεριξ και Κλεοπάτρα ‘’ το 1963 ΑΛΛΑ δεν είναι Γαλάτισσα.
Η χρήση του μαγικού φίλτρου φαίνεται να γίνεται ακόμα και για καθημερινές δουλειές του χωριού αλλά στις επόμενες ιστορίες θα το δούμε να  περιορίζεται μόνο όταν το χωριό απειλείται από τους Ρωμαίους. Μια ακόμη διαφορά σε σχέση με επόμενα τεύχη του είναι πως στο τέλος της πρώτης ιστορίας ο Κακοφωνίξ παραμένει λυτός και όχι φιμωμένος. Συμμετέχει δε στο φαγοπότι κανονικά.

Ενώ ο Αστερίξ ξεχώρισε αμέσως σαν κομικς, το περιοδικό γρήγορα χρεοκόπησε και αγοράστηκε συμβολικά έναντι ενός φράγκου από τον εκδότη Ζωρζ Νταργκόντ.
Γρήγορα οι πωλήσεις των περιπετειών των ανυπότακτων Γαλατών εκτινάχθηκαν εντός και εκτός γαλλικών συνόρων. Σύντομα μεταφράστηκαν σε 11 γλώσσες ενώ οι ιστορίες επανασχεδιάστηκαν ως κινούμενα σχέδια μέσα στις δεκαετίες του ‘60 και ‘70.
Το συστατικό  που ενίσχυσε την επιτυχία του κομικς ήταν φυσικά το χιούμορ των δυο δημιουργών. Ένα χιούμορ πηγαίο και συμβατό με την εποχή του. Αυτό που παρατηρεί ένας αναγνώστης διαβάζοντας Αστερίξ είναι πως κάθε φορά ανακαλύπτει και κάτι καινούργιο. Ακόμα και τα ονόματα των ηρώων ή τα λογοπαίγνιά που κάνουν μεταξύ τους είναι προσεκτικά επιλεγμένα ώστε να ‘’γαργαλούν’’ τον αναγνώστη σε κάθε σελίδα. Πολλές φορές με την πρώτη ανάγνωση περνούν απαρατήρητα..Οι μεταφραστές μάλιστα κινήθηκαν πάνω στις ίδιες ράγες ώστε να μην μειώσουν τα αστεία των δημιουργών, προσπαθώντας να προσαρμόσουν αυτά στην γλώσσα μετάφραση τους. 

Η επανάληψη δε αυτών των αστείων εντός του κόμικς ανάπτυσσε ένα κρυφό δεσμό μεταξύ των δημιουργών και των αναγνωστών τους.. Ήταν σαν να έκλειναν το μάτι στον αναγνώστη κάθε φορά που στο καρέ εμφανιζόταν ο Κακοφωνίξ με τον Αυτοματίξ ή το πειρατικό καράβι. Όλοι μας ξέραμε τι θα επακολουθήσει.. Στην πρώτη περίπτωση ξύλο, στην δεύτερη ναυάγιο.. 

Μια ακόμα ευφυής ιδέα ήταν η χρήση αναγνωρίσιμων προσώπων από το χώρο της πολιτικής και καλλιτεχνικής ζωής σε δευτερεύοντες  ρόλους.  Ανάμεσα στις σελίδες των περιπετειών του πονηρού Γαλάτη βλέπουμε να ξεπηδούν οι καρικατούρες των Σαρλ Αζβανούρ, Μπριτζίτ Μπαρντο, των Μπιτλς ακόμα και του Σύλβιο Μπερλουσκόνι και τόσων άλλων. Η κριτική που λέγαμε για τον Ρομαν την αλεπού..

Στην Ελλάδα οι πρώτες περιπέτειες των Γαλατών εμφανίζονται μια δεκαετία αργότερα, το 1969 από τις εκδόσεις Σπανού μεταφράστηκαν οι πρώτες 8 ιστορίες. Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, το 1978, ο Ψαρόπουλος αναλαμβάνει να εκδώσει μηνιαίως και τις 24 πρώτες  ιστορίες. Στις δυο πρώτες μεταφραστής είναι ο Κώστας Ταχτσής. Από την δεκαετία του 1990 και μέχρι σήμερα οι ιστορίες εκδίδονται από τις εκδόσεις Μαμούθ ενώ έχουν κυκλοφορήσει και τεύχη σε διαλέκτους όπως τα ποντιακά, τα κρητικά και τα κυπριακά.

Δεν θέλω τώρα να σας κουράσω με ταινίες, θεματικά πάρκα και αντικείμενα και σάτζαλα-μάτζαλα.
 Δεν είναι καλύτερα να πάτε να διαβάσετε κάποια ιστορία τους;
Δεν σας άνοιξα την όρεξη;