Να βάλουμε τέλος στη «μαύρη» λίστα των γυναικοκτονιών

Πριν λίγες ημέρες άλλη μία γυναικοκτονία σημειώθηκε στην Αθήνα, με θύμα αυτή τη φορά μία 36χρονη γυναίκα η οποία δολοφονήθηκε Κυριακή μεσημέρι στη Κυψέλη από τον σύντροφο της. Άλλη μια γυναίκα, που έχασε τη ζωή της στο όνομα του «πάθους και της αγάπης». Το μόνο όμως που οπλίζει το χέρι του γυναικοκτόνου είναι ο κανονικοποιημένος μισογυνισμός και η πατριαρχεία, όχι η αγάπη.

Ενώ λοιπόν η συζήτηση για τον όρο γυναικοκτονία είναι αρκετά παλιά, στην Ελλάδα έχει αρχίσει να μας απασχολεί μόλις τα τελευταία 3 χρόνια. Αφορά από την μία την κοινωνική διάσταση του όρου,έτσι ώστε αυτός να γίνει κτήμα της κοινωνίας και μέρος του λεξιλογίου μας, και από την άλλη το ακόμα πιο κρίσιμο θέμα της νομικής κατοχύρωσης. Όταν μιλάμε για νομική αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία και στη χώρα μας, δεν αναφερόμαστε σε ένα “νέο’’ αδίκημα , αλλά στον καθορισμό του κινήτρου της δολοφονίας, δηλαδή του μισογυνισμού ως επιβαρυντική περίσταση στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση. Η νομική αναγνώριση του όρου έτσι έχει και πρακτικό και συμβολικό χαρακτήρα, και δεν πρέπει η πολιτική μας σταθεί εκεί μόνο, καθώς χρειάζεται γενικότερη θεσμική και πολιτική θωράκιση ενάντια στην έμφυλη βία. Πάντως γνωρίζουμε πολύ καλά πως δεν τους ενοχλεί ο όρος νομικά ή σαν έννοια ,αλλά τους ενοχλεί αυτό που δείχνει η λέξη, και αυτό που μαρτυρά έμενε κρυφό για πολλά χρόνια. Ότι την σκότωσε ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα.

Και αν τα μέτρα για το έμφυλο ζήτημα είναι πανευρωπαϊκά σε πρώιμο στάδιο (ειδικά όσον αφορά στην υλοποίηση τους) η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης η οποία υπεγράφη στις 11 Μαΐου του 2011 αποτελεί σημείο σταθμό για την έμφυλη πολιτική καθώς είναι πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές κείμενο το οποίο ορίζει τις μορφές βίας κατά των γυναικών και παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την πρόληψη της, την προστασία των θυμάτων αλλά και την τιμωρία των θυτών. Στην χώρα μας η σύμβαση επικυρώθηκε το 2018 ενισχύοντας με σαφή τρόπο το θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του φαινομένου και δημιουργώντας το κατάλληλο έδαφος για την λήψη ακόμα περισσότερων μέτρων ενίσχυσης του τείχους προστασίας απέναντι στις κακοποιητικές συμπεριφορές.

Όσα τείχη προστασίας λοιπόν και αν σηκωθούν,ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες που αφορά τον τρόπο πρόσληψης του φαινομένου από την κοινωνία είναι αυτός των ΜΜΕ. Λειτουργούν ως τροφοδότης του προβλήματος αφού βρίθουν προγραμμάτων που αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα ενώ εξαιρετικά προβληματική είναι και η κάλυψη των πραγματικών περιστατικών βίας. Κυρίως παλαιότερα επικρατούσαν τίτλοι όπως «έγκλημα πάθους» που αναπόφευκτα οδήγησαν σε κανονικοποίηση αλλά ακόμα και ρομαντικοποίηση της βίας ενώ σήμερα επικρατεί μια ταξική κάλυψη του γεγονότος που αφορά είτε περιπτώσεις που διαπράχθηκαν από συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων πχ μετανάστες και συνειδητά επιλέγεται να υπερπροβληθεί αυτή τους η ιδιότητα, είτε περιπτώσεις εγκληματιών σαν τη περίπτωση του δολοφόνου της Καρολάιν, όπου υπάρχει η τάση ωραιοποίησης και ξεπλύματος του δράστη.

Άρα από τη μία πλευρά λοιπόν χρειάζονται ριζοσπαστικές αλλαγές στην πολιτική της χώρας στο έμφυλο ζήτημα, αλλαγές που ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει δεσμευτεί να κάνει, και από την άλλη χρειάζεται ένα μαζικό κίνημα στον δρόμο το όποιο θα δώσει τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός νέου κόσμου, με πολιτική ορατότητα, κοινωνική ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη, αλλά και προστασία πρακτική για τις γυναίκες που κινδυνεύουν από το χέρι της πατριαρχίας στο ίδιο τους το σπίτι. Δυστυχώς η λίστα των θυμάτων αποτελεί μια ματωμένη λίστα που συνεχώς μεγαλώνει. Δεν αρκεί λοιπόν η νομική κατοχύρωση. Χρειάζονται άμεσα και δραστικά μέτρα που θα βελτιώσουν, θα προστατέψουν και θα σώσουν τις ζωές των γυναικών που βρίσκονται σε κίνδυνο, αλλά από την άλλη χρειάζεται και ένα μακρόπνοο σχέδιο ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνίας με στόχο την εξάλειψη του πατριαρχικού μοντέλου που όλοι μας μεγαλώσαμε βυθισμένοι σε αυτό.

**Ο Κώστας Τσικουδακης είναι φοιτητής πολιτικών επιστημών και η Μαρέλ Ζαχαρέλου είναι φοιτήτρια πολιτικών επιστημών