Midnight Εxpress: Το μεταμεσονύχτιο σινεμά ξαναζεί στην Αθήνα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ταχτσίδης

Μόλις έφτασα και o πρώτος άνθρωπος που συναντάω είναι ο Άκης Καπράνος, κριτικός κινηματογράφου, μουσικός και εμπνευστής του Midnight Express. 

Στην ίδια παρέα και ο Άγγελος, τον οποίο είχα γνωρίσει δύο Σάββατα πριν, στην προβολή του “Carnival of souls” (1962). Βλέπετε, η μαγεία του Midnight Express δεν έχει να κάνει μόνο με τις προβολές ταινιών εντός της κινηματογραφικής αίθουσα τα Σαββατόβραδα. Ο “συντονισμός” του κόσμου έξω από το Ααβόρα είναι μέρος της μυσταγωγίας. Μετά την δεύτερη-τρίτη φορά, στις προβολές του Midnight Express, το ανεπαίσθητο κούνημα του κεφαλιού ελάχιστες μοίρες προς τα κάτω, συνοδευόμενο με μία υποψία χαμόγελου μεταξύ των θεατών, είναι κοινό γνώρισμα μεταξύ της κοινότητας που διαρκώς μεταβάλλεται και μεγαλώνει. Όλοι είναι εκεί για έναν κοινό σκοπό… μια συνομολογία πίστεως στο σινεμά.

Αυτό κατάφερε ο Άκης Καπράνος, μετουσιώνοντας το όραμά του σε πράξη. Από τις δειλές θερινές προβολές ταινιών -όπως το ιστορικό “Η νύχτα των ζωντανών νεκρών” του Τζ. Ρομέρο- πέρυσι στο θερινό Ριβιέρα στα Εξάρχεια, μέχρι την φετινή μεγάλη προσέλευση θεατών στο Ααβόρα, κάθε Σάββατο, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, με την πολύτιμη συμβολή της ιδιοκτήτριας/ιέριας των δύο κινηματογράφων, της Πέγκυς Ρίγγα.

Λίγες μέρες μετά την προβολή, παίρνω τηλέφωνο τον Καπράνο. Θέλω να τα πούμε και να γράψω κάτι για την εμπειρία του Midnight Express. (Βασικά λατρεύω να τον ακούω να μιλάει για σινεμά και γι’ αυτό θα εκμεταλλευόμουν κάθε ευκαιρία. Αλλά αυτό ας μείνει μεταξύ μας και εντός παρενθέσεως). Το σημαντικότερο είναι ότι πρέπει να ακουστεί η ιστορία ενός ανθρώπου που βάζοντας λεφτά από την τσέπη του, οραματίστηκε την αναβίωση της μεταμεσονύχτιας προβολής ταινιών (πολλές από αυτές παίζονται για πρώτη φορά σε ελληνική αίθουσα) και επικοινώνησε με τους κατόχους των δικαιωμάτων των ταινιών, ώστε να αποκτήσει μια κόπια για μία και μόνο προβολή… στην Αθήνα. Όλο αυτό, για να μας προσφέρει κάτι περισσότερο από σινεμά. Όχι για τη “βιντατζιά” και την απόδραση από μια τραχιά και δύσκολη εποχή, αλλά για έναν ταξιδιάρικο επαναπροσδιορισμό του εαυτού μας μέσα από φιλμικά βιώματα. 

«Το Midnight Express έχει ήδη “γράψει” κάποια χιλιόμετρα πλέον. Τι σημαίνει για σένα όλο αυτό και πως πάει μέχρι στιγμής;», ρωτάω τον Άκη Καπράνο.

Η απάντηση, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας. «Δεν το περίμενα να πάει τόσο καλά να σου πω την αλήθεια», λέει κοφτά, με την χαρακτηριστική, εκνευριστική ταπεινότητα που τον διακρίνει. «Όλο αυτό ξεκίνησε από μια προσωπική ανάγκη να κάνω κάτι και να νιώσω καλά με τον εαυτό μου. Σκέφτηκα απλά τι θα με έκανε να νιώσω καλύτερα εκείνη την περίοδο. H απάντηση ήταν ότι δεν έχω δει ποτέ το Christin ή το Evil Dead στη μεγάλη οθόνη. Τι χρειάζεται για να το κάνω αυτό; Τόσο απλά, οι ταινίες που θα ήθελα να δω στη μεγάλη οθόνη. Πες ότι πλήρωσα ένα ακριβό εισιτήριο. Ορμώμενος λοιπόν από τις πρώτες περυσινές μεταμεσονύχτιες προβολές στο θερινό “Ριβιέρα”, είπα ας δοκιμάσουμε να του δώσουμε ένα χαρακτήρα πιο συγκεκριμένο. Κοίταξα τον προϋπολογισμό μου, είδα πόσα λεφτά μπορώ να διαθέσω και άρχισα τις επαφές με τους κατόχους των δικαιωμάτων και τις εταιρείες. Αυτό είναι πάντα ένα μπλέξιμο καθώς τα δικαιώματα δε μένουν πάντα σε κάποιον συγκεκριμένο. Αφού εντοπίσω τον δικαιούχο, μετά αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις. Μπορεί ο άλλος να σου ζητήσει ένα χιλιάρικο. Του εξηγείς την κατάσταση, ότι δεν επιχορηγείσαι, κάτι που τους φαίνεται παράξενο, καθώς συνήθως τέτοιες δράσεις κάνουν οι ταινιοθήκες και όχι κάποιος τρελός ιδιώτης».

H συζήτησή με τον Καπράνο άρχισε στη συνέχεια να περιστρέφεται γύρω από το πόσο η «νοσταλγία», είναι παράγοντας της επιτυχίας του Midnight Express.

«Όταν τα πράγματα πάνε καλά και «παίζουν» λεφτά, το εμπόριο “πουλάει” το μέλλον. Το ίδιο συνέβαινε και στο σινεμά της δεκαετίας του 80. Όταν η τσέπη όμως είναι άδεια γυρνάς πίσω και αναπολείς αυτό που σου λείπει. Ναι, ο κόσμος έρχεται και γι’ αυτό το λόγο στο Midnight Express. Οι πιτσιρικάδες μάλιστα έρχονται για να βιώσουν σινεματικά ένα παρελθόν που δεν έζησαν. Είναι το αντίστροφο από αυτό που έλεγε ο φίλος μου, ο συγχωρεμένος ο Νίκος Τριανταφυλλίδης: Νοσταλγώ το μέλλον. Αυτοί νοσταλγούν το παρελθόν που δεν έζησαν… και εκεί είναι που ενωνόμαστε σε αυτή την κοινότητα. Ακόμα και εγώ που είμαι τώρα 42, νοσταλγώ ένα παρελθόν του οποίου δεν είχα τη συνειδητότητα τη στιγμή που το βίωνα. Μπορώ να επιστρέψω σε αυτό, όντας αυτός που είμαι τώρα».

«Πες μου λίγο, πως αντιδράει ο κόσμος;», τον ρωτάω

«Θα σου πω ένα συγκεκριμένο περιστατικό. Στην προβολή τουCarnival of Souls ένα ζευγάρι μεγάλης σχετικά ηλικίας ήρθε και με βρήκε μετά το τέλος της ταινίας και μου εξήγησαν, συγκινημένοι, πως γνωρίστηκαν σε μια μεταμεσονύχτια προβολή, και ήθελαν να ξαναζήσουν την εμπειρία. Τι άλλο να πούμε; Το feedback γενικά που εισπράττω μετά τη προβολή των ταινιών είναι σχεδόν θεραπευτικό. Γι’ αυτό και θα το συνεχίσω και του χρόνου. Η νέα σεζόν θα ξεκινήσει 24 Νοεμβρίου πολύ δυναμικά καθώς θα προβληθούν και αρκετές ταινίες της δεκαετίας του 80. Θα γίνουν ωραία πράγματα τη νέα χρονιά. Και το καλοκαίρι φυσικά θα υπάρχουν προβολές στο Ριβιέρα, αλλά πιο αραιά».

Τη συζήτηση ακολουθεί ένα ακατάληπτο δικό μου παραλήρημα ενθουσιασμού, όταν ο Καπράνος μου ανακοινώνει πως ένα από τα λίγα έργα που θα προβληθούν το καλοκαίρι θα είναι και το (λατρεμένο) Invasion of the body snatchers. Ευτυχώς με “επαναφέρει” γρήγορα και συζητάμε για το πόσο απελευθερωτικό είναι να γυρνάμε, μέσω των ταινιών, πίσω σε μια εποχή αθωότητας. «Συνειδητοποίησα πολλά πράγματα δημιουργώντας το Midnight Express. Στην αρχή, την φαινομενική ανομοιογένεια του κόσμου. Και μετά, το που ενωνόμαστε όλοι εμείς εκεί μέσα. Τελικά είναι τα σημεία εκείνα όπου ενωνόμαστε που κάνουν τη διαφορά. Αν θες, το διακύβευμα περί διαφορετικότητας, απλά μας χωρίζει σε στρατόπεδα. Είναι δηλαδή μια διαδικασία που ωθείται ψυχοπαθολογικά, με σκοπό τη σύγκρουση, το «διαίρει και βασίλευε» που λέγαμε. Πιο προσωπικά: Δεν είναι καν ορατή για μένα η (παντελώς αδιάφορη άλλωστε) «διαφορετικότητα» στο χρώμα του δέρματος, ή στη σεξουαλικότητα, από τη στιγμή που ενωνόμαστε στην αγάπη ενός πράγματος που μας ξεπερνά. Στην ομοιότητα ενωνόμαστε. Σε αυτό που θεωρούμε όλοι μας απελευθερωτικό… αυτό είναι το Midnight Express».