Μια ματιά στο… μέλλον

του Γιώργου Ευαγγέλου

ΕΤΟΣ 2115 
Ιστορία Γ΄ Λυκείου
Κεφάλαιο: οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 21ο αιώνα.
(Απόσπασμα)

[…] Η δυσαρέσκεια γινόταν όλο και εντονότερη, καθώς τα μεσαία και τα φτωχά στρώματα έβλεπαν τα δικαιώματα τους να θυσιάζονται στο βωμό των συμφερόντων των ξένων δανειστών και του εγχώριου κατεστημένου. Ταυτόχρονα, το χρέος του δανεισμού διογκωνόταν ολοένα και περισσότερο. Ο κόσμος ένιωθε ότι οι φτωχοί γίνονταν φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Τον Ιανουάριο του 2015 και παρά το κλίμα φόβου που καλλιέργησαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η φιλομνημονιακή κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου έχασε με μεγάλη διαφορά τις εκλογές και την εξουσία ανέλαβε το αριστερό κόμμα με επικεφαλής τον Α. Τσίπρα, σχηματίζοντας κυβέρνηση με το δεξιό κόμμα του Π. Καμμένου. Η ανάγκη για εξεύρεση λύσης στα ακανθώδη ζητήματα οδήγησε τα δύο κόμματα στο να παραμερίσουν τις όποιες διαφορές τους, στο σημείο που αυτό ήταν δυνατό. Η κυβέρνηση έσπευσε να επαναφέρει στις διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαίους εταίρους έννοιες, όπως λαϊκή κυριαρχία, δημοκρατία, και ανάπτυξη του κράτους με μέτρα δικαιότερα, καταγγέλλοντας τους επαχθείς όρους των προηγούμενων συμφωνιών, οι οποίοι οδήγησαν την κοινωνία σε φτωχοποίηση και τα οικονομικά του κράτους σε αδιέξοδο. Το δόγμα «δανεισμός με κάθε κόστος» άρχισε να αμφισβητείται. Οι δανειστές και ευρωπαίοι πολιτικοί, σε αντίποινα, επιδόθηκαν σε μια έντονη εκστρατεία ταπείνωσης αφενός της νέας κυβέρνησης, αφετέρου των Ελλήνων, και έκαναν τη στάση τους σκληρότερη στις νέες διαπραγματεύσεις, απορρίπτοντας σχεδόν κάθε πρόταση για ισοδύναμα -αν και ταυτόχρονα σκληρά- μέτρα από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, ακόμα και αν αυτά οδηγούσαν την ελληνική κοινωνία σε ανάπτυξη. Λάθη και από τις δύο πλευρές στις συζητήσεις προκάλεσαν αμοιβαία καχυποψία.[…] Η προσπάθεια από την πλευρά της κυβέρνησης για έναν δικαιότερο συμβιβασμό διήρκησε περίπου πέντε μήνες χωρίς αποτέλεσμα, ενώ το κλίμα ανασφάλειας στην κοινωνία έγινε εντονότερο. Οι παρεμβάσεις των ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά ζητήματα των κρατών έδιναν την εντύπωση ότι υπήρχε έλλειμμα δημοκρατίας στην ευρωπαϊκή ένωση και ταυτόχρονα ότι αμφισβητούνται οι δημοκρατικές διαδικασίες και οι αποφάσεις των πολιτών. […] 
Οι εκβιασμοί έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στις 25 Ιουνίου 2015, όταν ετέθη στην ελληνική κυβέρνηση τελεσίγραφο, με το οποίο της ζητούσαν να δεχθεί τους απεχθέστατους όρους του νέου σχεδίου, το οποίο δε διέφερε από τα σχέδια-συμφωνίες των προηγούμενων ετών και, σε περίπτωση αποδοχής του, θα αποτελούσε την «ταφόπλακα» της ελληνικής οικονομίας και ταυτόχρονα της κοινωνίας. Ο πρωθυπουργός με διάγγελμά στις 26 Ιουνίου προκήρυξε δημοψήφισμα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο λαό να αποφασίσει ο ίδιος για το μέλλον του.

Σύσσωμα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δίνοντας την εντύπωση ότι εκπροσωπούν μεγαλοεπιχειρηματίες, βιομήχανους, εφοπλιστές, εμπλεκόμενους πολιτικούς, τη διεφθαρμένη μερίδα συνδικαλιστών, καλλιτέχνες και πανεπιστημιακούς, πολλοί από τους οποίους πλούτιζαν τα προηγούμενα χρόνια εις βάρος των άλλων μέσα σε έναν «πλαστό τρόπο ζωής» και τους ίδιους τους καναλάρχες, επιδόθηκαν σε μια -άνευ προηγουμένου- προπαγάνδα και εκστρατεία κινδυνολογίας, προσπαθώντας να υποτιμήσουν τη νοημοσύνη του ελληνικού λαού. Βαρύγδουποι τίτλοι συνόδευαν την ειδησεογραφία της εκάστοτε ημέρας και επέβαλαν στον κόσμο τον πανικό, ωθώντας τον -εμμέσως πλην σαφώς- να βγάλει τα χρήματά του από τις τράπεζες. Και ενώ το ερώτημα αφορούσε την αποδοχή ή όχι του σχεδίου-πρόταση των δανειστών, τηλεοπτικοί, ραδιοφωνικοί σταθμοί και εφημερίδες και σελίδες στο διαδίκτυο, ερμήνευαν αυθαιρέτως το δημοψήφισμα με το δικό τους τρόπο, επαναλαμβάνοντας συνεχώς -και παρά τις διαψεύσεις της κυβέρνησης- πως το ερώτημα είναι «ναι» ή όχι» στο ευρώ και στην ευρωπαϊκή ένωση, τονίζοντας τις τρομακτικές επιπτώσεις που θα επέρχονταν από έναν ενδεχόμενο «όχι». Αλλοιώθηκαν ακόμα και έννοιες και αξίες στο βωμό των συμφερόντων. Έτσι, προτεραιότητα είχε το χρήμα και όχι ο άνθρωπος. Έκαναν λόγο για σωτηρία του κράτους αδιαφορώντας όμως για τους πολίτες, οι οποίοι αποτελούν και συγκροτούν το κράτος. Από πολλούς χαρακτηρίστηκε το δημοψήφισμα ως χειραγώγηση και παγίδα των πολιτών, ώστε η κυβέρνηση να αποποιηθεί των ευθυνών της, από άλλους ως «πραξικόπημα», και άλλοι, παρ όλο που δεν αναγνώριζαν καθόλου τη λογική του, διατυμπάνιζαν ότι ο κόσμος θα έπρεπε να ψηφίσει «ναι» στους όρους του προγράμματος των δανειστών. Στις εφημερίδες και στα βίντεο χρησιμοποιήθηκαν επεξεργασμένες εικόνες δυστυχισμένων ανθρώπων από άλλες χώρες, ανθρώπων που υπήρξαν θύματα σεισμών, εικόνες ηλικιωμένων που ταλαιπωρούνται έξω από τις τράπεζες, με τέτοιο τρόπο, ώστε να φανεί ότι η ελληνική κοινωνία τάχα μαστιζόταν ήδη από τις επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου «όχι». Ψεύτικες δημοσκοπήσεις υπέρ του ναι παρουσιάζονταν καθημερινά, ενώ δόθηκε ελάχιστος χρόνος προβολής στη μεγάλη συγκέντρωση υπέρ του όχι, που έλαβε χώρα στην πλατεία συντάγματος στις 29 Ιουνίου 2015. Αντίθετα, η συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε την επομένη, υπέρ του σχεδίου των δανειστών και με το σύνθημα «μένουμε Ευρώπη», προβλήθηκε ζωντανά και επικροτήθηκε από όλα τα κανάλια. 

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: 
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα δεδομένα των πηγών της εποχής (τηλεοπτικές εκπομπές, συνεντεύξεις πολιτικών, βίντεο, πρωτοσέλιδα, δημοσκοπήσεις), να εξηγήσετε τη μορφή που έλαβε η προπαγάνδα των περισσότερων μέσων μαζικής ενημέρωσης λίγο πριν από το δημοψήφισμα του 2015 και τους λόγους για τους οποίους επιδόθηκαν αυτά στον αγώνα υπέρ της αποδοχής του σχεδίου, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25/06/2015.
(μονάδες 25)

 

Τι θα γράψει τελικά για εμάς η ιστορία:
Ενδεχόμενο Α΄
Το δημοψήφισμα διεξήχθη εν μέσω φωνασκιών αλλά χωρίς προβλήματα. Το «όχι» του ελληνικού λαού δυσαρέστησε τους εκπροσώπους των δανειστών, πολιτικούς και «θεσμικούς» παράγοντες της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, οι περισσότεροι από αυτούς αρνήθηκαν να κάνουν δηλώσεις, ενώ ορισμένοι έκαναν λόγο για τις συνέπειες που έπρεπε να αναλάβουν οι Έλληνες. Η ίδια δυσαρέσκεια επικράτησε και στη χώρα από την αντιπολίτευση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Έλληνες πολιτικοί της αντιπολίτευσης μίλησαν για «μαύρες μέρες» που έρχονταν για τη χώρα, ενώ η κυβέρνηση μίλησε για νίκη της δημοκρατίας, για ισχυρό μήνυμα προς την Ευρώπη των λαών η οποία θα έπρεπε να βασίζεται στα ιδανικά του ανθρωπισμού, του σεβασμού και της ισότιμης αντιμετώπισης κάθε κράτους-μέλους. Ο πρωθυπουργός δήλωσε πως οι ξένοι «οφείλουν να σεβαστούν την απόφαση του κόσμου» και πως μια δίκαιη συμφωνία με τους εταίρους, θα ήταν πλέον εφικτή ύστερα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Τις επόμενες ημέρες οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν κανονικά. Η σκληρή στάση από μέρος των εταίρων δεν απουσίασε, όμως το ηχηρό μήνυμα του ελληνικού λαού τράνταξε τη λογική της αναλγησίας και δίχασε αυτή τη φορά όχι τον ίδιο, όπως κάποιοι θα περίμεναν και συνέχισαν να επιδιώκουν –χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρχε ακόμα το φαινόμενο στην ήπια μορφή του-, αλλά τους ίδιους τους υπευθύνους αυτής της βαθιάς κρίσης. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι άρχισαν να αλληλοκατηγορούνται για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ευρωπαϊκή οικογένεια, ενώ επισήμαναν την ανάγκη για αλλαγή της πολιτικής απέναντι στα λιγότερα ισχυρά κράτη, ώστε να διασφαλισθεί η συνέχεια του ευρωπαϊκού νομίσματος και της ευρωπαϊκής κοινότητας. Σημείωσαν πως η Ευρώπη όφειλε να είναι ενωμένη ακόμα και αν αυτό σήμαινε αλλαγή της σκληρής πολιτικής. Πολλοί από αυτούς καταδίκασαν τις πολιτικές προηγούμενων ετών και δήλωσαν διατεθειμένοι να συνεχίσουν τις προσπάθειες ώστε να βρεθεί μια βιώσιμη λύση για την ελληνική οικονομία. Τόνισαν – και παρά τις όποιες συνηθισμένες διαφωνίες- πως οι αποφάσεις ενός λαού πρέπει να είναι σεβαστές και τις επόμενες ημέρες οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν εν μέσω διαφωνιών μέσα όμως σε ένα εντελώς διαφορετικό κλίμα…

ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ Β΄
Το δημοψήφισμα διεξήχθη εν μέσω φωνασκιών αλλά χωρίς προβλήματα. Ο φόβος επικράτησε στους πολίτες και η προπαγάνδα των προηγούμενων ημερών είχε επιτελέσει το ρόλο της με επιτυχία. Το «ναι» νίκησε στις κάλπες και η κυβέρνηση, σεβόμενη την απόφαση του κόσμου, παραιτήθηκε και προκηρύχθηκαν εκλογές. Η καγκελάριος της Γερμανίας και άλλοι ευρωπαίοι πολιτικοί, δήλωσαν ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα, δηλώνοντας πως σέβονται την απόφαση του ελληνικού λαού που αποδέχτηκαν το σχέδιο των δανειστών. Η μέχρι τότε αντιπολίτευση της χώρας, χαιρέτησε την απόφαση των πολιτών και δήλωσε διατεθειμένη μετά τις εκλογές να αναλάβει υπεύθυνα τα καθήκοντά της, συνεργαζόμενη με όλες εκείνες της δυνάμεις που επιθυμούν τη συνέχιση ενός προγράμματος διάσωσης που ο ίδιος ο κόσμος επέλεξε. Λίγους μήνες αργότερα τα μέτρα έγιναν αποδεκτά. Η νέα κυβέρνηση έδειχνε αποφασισμένη να κάνει ό, τι ακριβώς προέβλεπε το σχέδιο των δανειστών. […]Τα αμέσως επόμενα χρόνια, συνεχίστηκε ακριβώς η ίδια κατάσταση που επικρατούσε και πριν από το 2015. Οι ελληνικές μικρές επιχειρήσεις συνέχισαν να κλείνουν η μία μετά την άλλη μη μπορώντας να ανταποκριθούν στους δυσβάσταχτους φόρους, ενώ ο τομέας της παιδείας και της υγείας υποβαθμίστηκαν εντελώς. Ο κόσμος ήταν απογοητευμένος, όμως, η κυβέρνηση συνεχώς τόνιζε πως ήταν δική του επιλογή η αποδοχή των μέτρων που πρότειναν οι ξένοι δανειστές. […]Τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια έκαναν λόγο για ευημερία στη χώρα- και πράγματι ευημερούσε μία μόνο κοινωνική τάξη-, όμως το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς μεγάλωνε ολοένα και περισσότερο. Νέοι επιστήμονες έφυγαν από τη χώρα προκειμένου να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Η μεσαία τάξη εξαφανίστηκε και όσοι έβρισκαν εργασία, αποτελούσαν φθηνό εργατικό δυναμικό βραχύχρονης απασχόλησης. Για πολλά χρόνια ο ελληνικός λαός…

ΤΟ ΤΙ ΘΑ ΓΡΑΨΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ, ΘΑ ΤΟ ΑΠΟΦΑΣΙΣΟΥΜΕ