Ευρωπαϊκή… ποια; – Πώς η Μεγάλη Βρετανία γίνεται μικρή

Μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος

ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον  ανακοίνωσε την παραίτησή του από την πρωθυπουργία και την ηγεσία των Συντηρητικών τον ερχόμενο Οκτώβριο. Όπως ανέφερε ο Κάμερον, δεν είναι σωστό να είναι ο ίδιος «καπετάνιος του πλοίου», όταν οι βρετανοί πολίτες έλαβαν μία σαφή απόφαση να ακολουθήσει η χώρα έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν που ο ίδιος υποστήριξε. Ο Κάμερον ξεκαθάρισε ότι μέχρι τον Οκτώβριο θα εκλεγεί νέος πρωθυπουργός από το συνέδριο των Συντηρητικών, και θα είναι εκείνος που θα κάνει τις διαπραγματεύσεις και θα κινήσει τη διαδικασία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο βρετανός πρωθυπουργός σημείωσε ότι αν και η αποχώρηση από την ΕΕ δεν ήταν ο δρόμος που ο ίδιος πρότεινε, «έχω πει στο παρελθόν ότι η Βρετανία μπορεί να επιβιώσει έξω από την ΕΕ».

Σύνοδος Κορυφής των «27» χωρίς τη Βρετανία την Τετάρτη

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, συγκάλεσε Σύνοδο Κορυφής των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς τη Μεγάλη Βρετανία, για την Τετάρτη, με κεντρικό θέμα το Brexit.

Στη σύνοδο αναμένεται να γίνει η πρώτη επίσημη συζήτηση για τους όρους με τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την ένωση.

Ο κ. Κάμερον θα βρεθεί στις Βρυξέλλες την Τρίτη, πρώτη ημέρα της συνόδου, οπότε και θα ενημερώσει τους υπόλοιπους 27 ηγέτες για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος και την απόφαση της χώρας του να αποχωρήσει από την Ε.Ε..

Ο Βρετανός πρωθυπουργός θα επιστρέψει στη συνέχεια στο Λονδίνο και οι 27 ηγέτες των χωρών που παραμένουν στην Ε.Ε. θα συζητήσουν πώς ακριβώς θα δρομολογηθεί τεχνικά το Brexit.

Δημοψήφισμα για απόσχιση ζητούν Σκωτία και Β. Ιρλανδία

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο μεταξύ προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Σκωτίας και της Β. Ιρλανδίας, οι οποίες ψήφισαν υπέρ της παραμονής. Η πρωθυπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στάρτζον δήλωσε πως επιθυμεί να διασφαλίσει τη θέση της Σκωτίας στην ΕΕ, θέτοντας στο τραπέζι ένα δεύτερο δημοψήφισμα για ανεξαρτητοποίηση της από την Βρετανία. Δήλωσε χαρακτηριστικά: «η προοπτική της αποχώρησης της Σκωτίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ενάντια στη βούληση των Σκωτσέζων, όπως καταγράφηκε στο δημοψήφισμα».

Την ίδια στιγμή ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Βόρειας Ιρλανδίας Μάρτιν ΜακΓκίνες, δήλωσε πως αποτελεί «δημοκρατική επιταγή» η βρετανική κυβέρνηση να προκηρύξει δημοψήφισμα για την παραμονή ή την αποχώρηση της Βόρειας Ιρλανδίας από το Ηνωμένο Βασίλειο και την ένωσή της με την Δημοκρατία της Ιρλανδίας». «Τώρα βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά, κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι θα συμβεί. Οι συνέπειες για όλους μας στη νήσο της Ιρλανδίας είναι απόλυτα βαριές. Αυτό μπορεί να έχει πολύ βαθιές συνέπειες για την οικονομία μας» πρόσθεσε.

Στο κόλπο της απόσχισης Γάλλοι, Ολλανδοί και Ιταλοί ακροδεξιοί

Το Brexit έδωσε φυσικά την ευκαιρία σε ακροδεξιούς και αντιευρωπαϊστές σε χώρες της ΕΕ να ζητήσουν επίσης δημοψήφισμα και για τους ίδιους. Την αρχή έκανε ο ολλανδός ακροδεξιός ηγέτης του «Κόμματος για την Ελευθερία» Γκέερτ Βίλντερς λέγοντας πως η Ολλανδία θα πρέπει να διοργανώσει το δικό της δημοψήφισμα για το εάν θα παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή θα την εγκαταλείψει. Υπενθυμίζεται ότι το ακροδεξιό, αντιευρωπαϊκό και αντιμεταναστευτικό κόμμα προηγείται στις δημοσκοπήσεις στην Ολλανδία, μία από τις έξι ιδρυτικές χώρες της ΕΟΚ, η οποία μετασχηματίστηκε αργότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στη Γαλλία η Μαριόν Λεπεν, ανιψιά της επικεφαλής του γαλλικού ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, Μαρίν Λε Πεν, προχώρησε σε ανάρτηση στον προσωπικό της λογαριασμό στο Twitter, δηλώνοντας την ικανοποίηση της για το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος. «Από το Brexit στο Frexit: Έχει φτάσει ο καιρός να εισάγουμε τη δημοκρατία στη χώρα μας. Οι Γάλλοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν», έγραψε χαρακτηριστικά η βουλευτής του Εθνικού Μετώπου, ενώ και η ίδια η Μαρίν Λεπέν ζήτησε δημοψήφισμα για την παραμονή ή την αποχώρηση της Γαλλίας από την ΕΕ χαιρετίζοντας το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος. «Νίκη της ελευθερίας! Όπως ζητώ εδώ και χρόνια, είναι τώρα απαραίτητο να διεξαχθεί δημοψήφισμα στη Γαλλία και στις χώρες της ΕΕ», έγραψε χαρακτηριστικά στο twitter της. 

Στην Ιταλία πάλι, η Λέγκα του Βορρά ανακοίνωσε πως θα συλλέξει υπογραφές πολιτών για δημοψήφισμα κατά της παραμονής της Ιταλίας στην ΕΕ, πράγμα το οποίο πάντως δεν μπορεί να συμβεί σύμφωνα με παρατηρητές καθώς η ιταλική νομοθεσία απαγορεύει δημοψήφισμα για διεθνείς συνθήκες.

Σαστισμένη η Ευρώπη καλεί τους Βρετανούς να επισπεύσουν την αποχώρηση

Σαστισμένη εν τω μεταξύ η ΕΕ από τα αποτελέσματα κι ενώ φαίνεται ότι ώρα με την ώρα αποδέχεται το γεγονός ότι το Ην. Βασίλειο δεν θα αποτελεί στο μέλλον μέρος της, καλεί μέσω πολιτικών και αξιωματούχων της, το Λονδίνο να επισπεύσει τις διαδικασίες της αποχώρησης. Στο πλαίσιο αυτό, ευρωπαίοι αξιωματούχοι, καλούν ο ένας μετά τον άλλον τους βρετανούς να προχωρήσουν όσο το δυνατόν συντομότερα τις απαιτούμενες διαδικασίες ώστε να αποχωρήσουν από την Ένωση. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ χαρακτήρισε το Ην. Βασίλειο «τρίτη χώρα» και πρόσθεσε ότι «είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις σε γρήγορο ρυθμό σχετικά με τους όρους της απόσυρσης του Ην. Βασιλείου από την ΕΕ». «Σε μια ελεύθερη και δημοκρατική διαδικασία, οι βρετανοί πολίτες έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να φύγουν από την ΕΕ. Λυπούμαστε για την απόφαση αυτή αλλά την σεβόμαστε», συμπλήρωσε ο Γιούνκερ.

Σε κοινή τους δήλωση οι τέσσερις πρόεδροι της Ε.Ε., δηλαδή οι Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, Μάρτιν Σουλτς, Ντόναλντ Τουσκ και Μαρκ Ρούτε, επισημαίνουν παράλληλα ότι «πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, αλλά είμαστε ενωμένοι στην απάντησή μας. Θα σταθούμε ισχυροί ώστε να διατηρήσουμε τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, την ειρήνη και την ευημερία των πολιτών της. Η Ένωση των 27 κράτων-μελών θα συνεχιστεί» και προσθέτουν: «είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις τάχιστα με το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της αποχώρησης του από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι αυτή η διαδικασία να ολοκληρωθεί, το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή του. Σύμφωνα με τις Συνθήκες που το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επικυρώσει, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να ισχύει μέχρι την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς από την πλευρά του δήλωσε το πρωί της Παρασκευής ότι «η Μ. Βρετανία στέκεται μετά την απόφαση για Brexit ενώπιον μιας δύσκολης οικονομικής αποστολής». Σύμφωνα με τον Σουλτς «η χώρα βρίσκεται ενώπιον μιας φάσης ανασφάλειας. Τώρα πρέπει η ΕΕ να αναλύσει την κατάσταση με νηφαλιότητα». 

Ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ από την πλευρά του εμφανίστηκε ιδιαίτερα σκληρός τονίζοντας ότι «έξοδος σημαίνει έξοδος». «Σεβόμαστε την απόφαση των Βρετανών ψηφοφόρων και λυπούμαστε για αυτήν. Προκαλεί μεγάλη ζημιά και στις δύο πλευρές. Επρόκειτο για βρετανική, όχι ευρωπαϊκή ψήφο. Η συνεργασία εντός της Ευρώπης είναι ζήτημα αυτοπεποίθησης της ηπείρου. Θέλουμε μια καλύτερη και εξυπνότερη Ευρώπη. Πρέπει να πείσουμε τους ανθρώπους και να φέρουμε την Ευρώπη πίσω σε εκείνους. Οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο θα πρέπει να ολοκληρωθούν το αργότερο εντός δύο ετών. Έξοδος σημαίνει έξοδος» επεσήμανε ο Βέμπερ.

Αντιδράσεις από Παρίσι, Βερολίνο, Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον

Την ίδια στιγμή ο γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ κάλεσε τη Βρετανία να ξεκινήσει το ταχύτερο δυνατό την διαδικασία εξόδου από την ΕΕ. Στο ίδιο κλίμα και ο βέλγος πρωθυπουργός, ο οποίος είπε ότι «η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία θα χρειαστεί να κινήσει το συντομότερο δυνατό τη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 50 των ευρωπαϊκών συνθηκών προκειμένου να περιορίσει όσο γίνεται το κλίμα αβεβαιότητας. Στη συνέχεια θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις που θα διαρκέσουν δύο χρόνια όπου θα πρέπει να καθοριστούν οι προϋποθέσεις μιας νέας συνεργασίας με τη Μ. Bρετανία. Θα είμαι πολύ προσεκτικός σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση των βελγικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων. Δεν χρειάζεται να είμαστε εκδικητικοί, αλλά η επιλογή τους θα έχει συνέπειες».

Και ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν-Μαρκ Ερό εκτίμησε πάντως ότι είναι «επείγον» να ξεκινήσει η διαδικασία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να αποφευχθεί μια περίοδος «επιζήμιας» αβεβαιότητας για όλα τα μέρη. Όπως είπε «αυτό που είναι επείγον σήμερα είναι να σεβαστούμε την ψήφο του βρετανικού λαού». «Το λέω αυτό γιατί ορισμένοι πιστεύουν πως είναι το χάος. Όχι, δεν είναι το χάος επειδή η ευρωπαϊκή συνθήκη προβλέπει στο άρθρο 50 τους όρους της αποχώρησης», πρόσθεσε και συμπλήρωσε ότι πρέπει να «ξεκινήσει η εφαρμογή αυτού του άρθρου προς όφελος της συνοχής και της σταθερότητας της Ευρώπης και της Βρετανίας». Ανέφερε ακόμη ότι «δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, κάθε περίοδος αβεβαιότητας θα ήταν επιζήμια».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ δήλωσε εν τω μεταξύ ότι σήμερα είναι «μια θλιβερή ημέρα για την Ευρώπη και την Βρετανία». «Τα νέα σήμερα το πρωί από τη Βρετανία είναι πράγματι απογοητευτικά. Μοιάζει να είναι μια θλιβερή ημέρα για την Ευρώπη και τη Βρετανία», έγραψε χαρακτηριστικά στο twitter του, ενώ ο γάλλος ομόλογός του Ζαν-Μαρκ Ερό κάλεσε την Ευρώπη «να αντιδράσει για να ξαναβρεί την εμπιστοσύνη των λαών». «Σοβαρή και δραματική» εξέλιξη κυρίως για τη Βρετανία αποκάλεσε την απόφαση για έξοδο και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Ωστόσο, τόνισε πως η ΕΕ είναι «προετοιμασμένη» για το αρνητικό αυτό σενάριο.

Υπάρχει σαφής διαδικασία για την αποχώρηση από την ΕΕ, και αυτή θα εφαρμοστεί για τη Βρετανία μετά την απόφαση του βρετανικού δημοψηφίσματος, τόνισε και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε γραπτή του δήλωση. «Σεβόμαστε το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος», ανέφερε ο Σόιμπλε και πρόσθεσε: «ήλπιζα για διαφορετικό αποτέλεσμα. Τώρα πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά και να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση. Για τον λόγο αυτό, είμαι σε στενή επαφή σήμερα με τους ομολόγους μου στην G7, Η διαδικασία της ΕΕ για μία αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σαφώς καθορισμένη και θα εφαρμοστεί. Η Ευρώπη θα σταθεί τώρα ενωμένη».

«Να θυμόμαστε ότι η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήταν αρχικά μια ιδέα ειρήνης», ζήτησε από την πλευρά της η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκελ, η οποία εξέφρασε τη λύπη της για την απόφαση των Βρετανών. Μίλησε για «σημείο καμπής» στην Ευρώπη, αλλά τόνισε ότι οι μελλοντικές συνέπειες της σημερινής εξέλιξης θα εξαρτηθούν από τους χειρισμούς των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών της ΕΕ. «Δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να υπεκφύγουμε. Η σημερινή μέρα αποτελεί καμπή για την Ευρώπη, για την ευρωπαϊκή διαδικασία ενοποίησης», δήλωσε η Μέρκελ και τόνισε ότι «το τι θα σημάνουν οι συνέπειες αυτής της υποβάθμισης τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες, μήνες και χρόνια, εξαρτάται από το εάν εμείς, τα άλλα 27 κράτη μέλη της ΕΕ είμαστε τώρα πρόθυμοι και ικανοί να μην βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα από το δημοψήφισμα, αλλά να λάβουμε από κοινού τις σωστές αποφάσεις έπειτα από διαβουλεύσεις, με ηρεμία και σύνεση». Η καγκελάριος αναγνώρισε ότι συχνά οι άνθρωποι εκφράζουν θεμελιώδεις ανησυχίες σχετικά με την ευρωπαϊκή ενοποίηση και τόνισε ότι «πρέπει να καταστήσουμε σαφές σε αυτούς τους ανθρώπους πώς η Ευρώπη βελτιώνει συγκεκριμένα τη ζωή τους» και ότι η Ευρώπη αποτελεί εγγύηση ειρήνης, ευημερίας και δημοκρατίας. Οι προκλήσεις του σημερινού κόσμου είναι πολύ μεγάλες για να μπορούν να τις αντιμετωπίσουν μεμονωμένα κράτη, πρόσθεσε, για να επαναλάβει την πάγια θέση της ότι μόνο από κοινού μπορεί η Ευρώπη να διαφυλάξει τα συμφέροντά της στον σημερινό παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Από τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ ήρθε και η πρώτη αντίδραση των ΗΠΑ για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που θέτει εκτός ΕΕ το Ην. Βασίλειο. Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προτιμούσαν η Βρετανία να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά σέβονται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που ανέδειξε νικητή το στρατόπεδο του Brexit. Σε ομιλία του στο Λονδίνο δήλωσε ότι «πρέπει να πω ότι προσδοκούσαμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα» και πρόσθεσε: «οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μια μακρά φιλία με το Ην. Βασίλειο και αυτός ο πολύ ιδιαίτερος δεσμός θα διαρκέσει».

Έκτακτη Σύνοδος και επικοινωνία Μέρκελ – Ολάντ – Ρέντσι

Μετά την απόφαση των Βρετανών για απόσχιση της χώρας του από την ενωμένη Ευρώπη, οι υπουργοί Εξωτερικών των έξι ιδρυτικών χωρών της ΕΕ αποφάσισαν να συνέλθουν το Σάββατο στο Βερολίνο για να εξετάσουν τις συνέπειες του Brexit, όπως ανακοίνωσε το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών. «Ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ θα υποδεχθεί το Σάββατο 25 Ιουνίου τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Ιταλίας, του Βελγίου και του Λουξερμβούργου για συνομιλίες και ανταλλαγή απόψεων για την ευρωπαϊκή πολιτική», αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση.

Στο μεταξύ, τηλεφωνική επικοινωνία με την γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ είχε ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του βρετανικού δημοψηφίσματος. Ο γάλλος πρόεδρος παράλληλα, είχε συγκαλέσει από το πρωί συνάντηση για τις συνέπειες της εξόδου, στην οποία συμμετείχαν ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ Πιερ Μοσκοβισί και οι υπουργοί Οικονομικών Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μισέλ Σαπέν, Ζαν Μαρκ Ερό και Αρλέμ Ντεζίρ αντίστοιχα. 

Τηλεφωνική επικοινωνία με τους Ολάντ και Μέρκελ είχε και ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι. Κατά της τηλεφωνικές αυτές συνομιλίες, ανέφεραν συνεργάτες του Ρέντσι, έγινε αναφορά στο πώς θα πρέπει να κινηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit.

Πώς αποχωρεί ένα κράτος από την ΕΕ

Μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και προκειμένου το Ην. Βασίλειο να αποχωρήσει από την Ένωση θα πρέπει να ζητήσει την ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της ΕΕ για τη διαδικασία αποχώρησης ενός κράτους. Το άρθρο προβλέπει ότι:

1. Κάθε κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει να αποχωρήσει από την Ένωση σύμφωνα με τις συνταγματικές του προβλέψεις.

2.Το κράτος μέλος που αποφασίζει να αποχωρήσει οφείλει να γνωστοποιήσει την πρόθεσή του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Με βάση τις οδηγίες που θα δοθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ένωση θα διαπραγματευθεί και να συνομολογήσει συμφωνία με το κράτος, καθορίζοντας τις διευθετήσεις για την αποχώρησή του, λαμβάνοντας υπόψιν το πλαίσιο της μελλοντικής του σχέσης με την Ένωση. Η συμφωνία αυτή πρέπει να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης σύμφωνα με το άρθρο 218(3) της συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει να συνομολογηθεί για λογαριασμό της Ένωσης από το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία, μετά τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

3. Η εφαρμογή των Συνθηκών θα τερματισθεί για το εν λόγω κράτος από την ημερομηνία ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης ή, ελλείψει αυτού, δύο χρόνια μετά την γνωστοποίηση που αναφέρεται στην παράγραφο 2, εκτός και αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, ομόφωνα αποφασίσει να παρατείνει αυτήν την περίοδο.

4. Για τους λόγους των παραγράφων 2 και 3, το μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή του Συμβουλίου που εκπροσωπεί το αποχωρόν κράτος μέλος δεν θα συμμετάσχει στις συνομιλίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή του Συμβουλίου ή στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν. Ειδική πλειοψηφία πρέπει να ορισθεί σύμφωνα με το Άρθρο 238(3) της συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

5. Εάν το κράτος που αποχωρεί από την Ένωση ζητήσει να επανέλθει, το αίτημά του θα πρέπει να τεθεί υπό τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 49.