Η Ευρώπη ως στρατόπεδο συγκέντρωσης – Η Μαρίλλη Μαστραντώνη μιλάει για το Camp Europe

Μία δουλειά που επιχειρεί να διερευνήσει την ασφυκτική λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης και την υποβολή ανθρώπων σε καθεστώς μόνιμης επιτήρησης.

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη

Γιατί επιλέξατε να χτίσετε μία παράσταση για την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση;

Με απασχολούσε η επιλεγόμενη «προσφυγική και μεταναστευτική κρίση», καθώς και η διαχείρισή της σε πολιτικό επίπεδο. Αποφάσισα λοιπόν να διερευνήσω το φαινόμενο από την οπτική, αφενός της ιστορικής προοπτικής – τις περιόδους προσφυγικών ροών και εκτοπίσεων στην Ευρώπη του 20ου αιώνα -, και αφετέρου της λειτουργίας των στρατοπέδων συγκέντρωσης – όπου συνήθως εγκλείονται οι «μετακινούμενοι» πληθυσμοί – σε κρίσιμες περιόδους, καθώς και τη μεταξύ τους σχέση.

Σε ποια στοιχεία βασίζεται το θέατρο ντοκουμέντο;

Είναι μια μετα-δραματική παραστατική φόρμα, που βασίζεται σε στοιχεία και δεδομένα της πραγματικότητας. Ενίοτε δεν χρησιμοποιούνται καν ηθοποιοί ή παρεμβάλλονται τα πραγματικά πρόσωπα που διαθέτουν βιωματική σχέση με το εκάστοτε υπό διερεύνηση ζήτημα.

Στην περίπτωση του «Camp Εurope» επεξεργαζόμαστε με τους περφόρμερ το υλικό δημιουργώντας επινοημένες εικόνες εμπνευσμένες από τον τρόπο που εμείς προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα, εισάγοντας παράλληλα οπτικοακουστικό υλικό από τις επισκέψεις μας σε σχετικούς χώρους, δεδομένα, ρεπορτάζ, ιστορικά αρχεία και μαρτυρίες, παρεμβάλλοντας έτσι τις ατομικές αφηγήσεις μέσα στο διευρυμένο πλαίσιο της επίσημης συλλογικής ιστορίας. Αυτό το υλικό χρησιμοποιείται ως βάση για τη δραματουργία της τελικής παράστασης, η οποία εμπλουτίζεται από σχετικά λογοτεχνικά κείμενα.

Πως εξελίσσεται η έρευνα σε διάφορες πόλεις και σε συνεργασία με τους αντίστοιχους τοπικούς φορείς και καλλιτέχνες;

Σε κάθε πόλη εστιάζουμε την έρευνά μας στο τοπικό πλαίσιο σε σχέση με την επιλεγμένη θεματολογίας μας. Τα αποτελέσματα της κάθε καλλιτεχνικής μας διαμονής παρουσιάζονται στο τοπικό κοινό ως εργασία σε εξέλιξη (work-in-progress), προκειμένου να δημιουργηθεί ένας χώρος διαλόγου και αλληλεπίδρασης. Το υλικό που συλλέγουμε τεκμηριώνεται σε κείμενα και οπτικοακουστικά, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί ως υλικό αναφοράς για τις επόμενες φάσεις της καλλιτεχνικής διαδικασίας. Στο «Camp Εurope», οι συγκεκριμένες πόλεις επιλέχθηκαν επί τούτου ως ενδεικτικά παραδείγματα, και ως προς το ιστορικό τους παρελθόν, αλλά και ως προς την τρέχουσα πολιτική τους κατάσταση.

Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι το θέατρο και η τέχνη μπορούν να δημιουργούν κοινωνικούς δεσμούς και προτάγματα;

Φωτίζοντας με διαφορετικό τρόπο τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα μέσα από τη «λοξή» ματιά της τέχνης, προτρέποντας το κοινό να θέσει νέα ερωτήματα και να κάνει διαφορετικούς συσχετισμούς πάνω σε γνωστά θέματα, εμπλουτίζοντας και ανατροφοδοτώντας έτσι ένα δυναμικό δημόσιο διάλογο.

Τι θα δούμε στην τελική παράσταση στο Χυτήριο;

Θα δείτε την επεξεργασμένη σύνθεση του υλικού που συλλέξαμε από τις καλλιτεχνικές διαμονές μας σε Βερολίνο, Βουδαπέστη και Σμύρνη, συμπληρωμένη με νέες σκηνές – εικόνες που παράχθηκαν στην Αθήνα.

Γιατί εστιάζετε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την “κατάσταση της εξαίρεσης”;

Δεδομένου ότι το στρατόπεδο αρχίζει να χρησιμοποιείται όταν η «κατάσταση εξαίρεσης» αρχίζει να γίνεται ο κανόνας, υπάρχει μια προφανής έκλειψη που υφίσταται η πολιτική «μολυνόμενη» από το νόμο, καθώς υποβαθμίζεται σε βιο-πολιτική. Θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η ανθρώπινη δράση είναι δυνατή εντός αυτού του χώρου μεταξύ νόμου και ζωής που αποτελεί η πολιτική, όπου οι άνθρωποι είναι σε θέση να βιώσουν τη δική τους ύπαρξη ως δυνατότητα ή δυνητικότητα, καθώς και το πόσο επικίνδυνη προοπτική για τις κοινωνίες μας είναι η ανάδειξη, και με τη δική μας ανοχή, της «κατάστασης εξαίρεσης» (δηλαδή της αναστολής της νομιμότητας με πρόσχημα τις έκτακτες συνθήκες) ως το κυρίαρχο παράδειγμα διακυβέρνησης. Τέλος, στεκόμαστε κριτικά απέναντι στο γεγονός ότι το στρατοπεδικό παρελθόν της Ευρώπης, τώρα ξανά τείνει να γίνει μια πραγματικότητα.

Ποιες είναι οι δικές μας ευθύνες απέναντι στο προσφυγικό ζήτημα; Αρκεί η δύναμη της αλληλεγγύης και η στήριξη της κοινωνίας;

Το προσφυγικό είναι ένα φλέγον θέμα, το οποίο ανακινεί ζητήματα ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά. Ο αναπτυγμένος Δυτικός Κόσμος, η Ευρώπη στην περίπτωσή μας, δεν είναι για διάφορους λόγους άμοιρος ευθυνών της κατάστασης που τώρα βιώνουμε. Πολιτικές επιλογές και ενέργειες στο πλαίσιο μιας επεκτατικής γεωπολιτικής στρατηγικής έχουν ολέθριες συνέπειες για τους πληθυσμούς που περιλαμβάνονται σ’ αυτούς τους υπολογισμούς, και οδηγούν στα γνωστά αποτελέσματα, πράγμα που μας καθιστά ως κοινωνίες υπεύθυνους και ηθικά υπόλογους απέναντί τους.

Οι λύσεις ωστόσο, δεν μπορεί παρά να είναι πολιτικές. Η κοινωνική αλληλεγγύη και η φιλανθρωπία δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν την πολιτεία.

Συντελεστές

Σύλληψη-Δραματουργία-Σκηνοθεσία: Μαρίλλη Μαστραντώνη

Σκηνικά-Σχεδιασμός Video-Φωτογραφίες: Δήμητρα Τρούσα

Κοστούμια: Μυρτώ Σαρμά

Σχεδιασμός ήχου: Αλέξης Γκίκας

Κίνηση: Χριστίνα Κατσίκη–Σαχτούρη

Performer: Βασιλική Γεωργικοπούλου, Şafak Ersözlü, Νίκος Ευσταθιάδης, Sarp Keskiner, Δημήτρης Μοσχονάς, Βάσια Πασπάλη, Τσαμπίκα Φεσάκη

Διεύθυνση παραγωγής: Κατερίνα Κώτσου

Βοηθός σκηνοθέτη: Αντιγόνη Πανταζή

Μαρίλλη Μαστραντώνη

Περφόρμερ, σκηνοθέτις, δραματουργός και Καλλιτεχνική Διευθύντρια της Εταιρείας Σύγχρονων Παραστατικών Τεχνών ΕΝΤΡΟΠΙΑ. Kαθώς και του διεθνούς multidisciplinary «Φεστιβάλ Εναλλακτικής Σκηνής (F.E.S.)».

Ως ηθοποιός έχει συμμετάσχει σε πλήθος θεατρικών και live art παραστάσεων, ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές στην Ελλάδα και το εξωτερικό (συνεργασίες με Eugenio Barba, Yoshi Oida, Jurij Alschitz, Γιάννη Μαρκόπουλο, Γιώργο Αρμένη, Νίκο Παναγιωτόπουλο κ.ά).

Info:

Χυτήριο

Ιερά Οδός 44, Κεραμεικός

Τετάρτη 9 Μαίου έως και Τρίτη 15 Μαΐου

Σελίδα Facebook: www.facebook.com/CampEuropeProject