Athens Pride 2016: 12 χρόνια περηφάνιας ανεξαρτήτως ερωτικού προσανατολισμού

Του Θοδωρή Αντωνόπουλου 

Έγινε κιόλας 12 χρονών – με τη σύγχρονη, βέβαια, μορφή του, καθότι τα αθηναϊκά Pride events ιστορούνται από τα ’90s ως ένα θεσμοποιημένο, πολυθεματικό φεστιβάλ, συν τις διάφορες προφεστιβαλικές εκδηλώσεις με κεντρικό άξονα τη «μάζωξη»-πάρτι στην πλατεία Κλαυθμώνος και την παρέλαση-διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας το δεύτερο (πλέον) Σάββατο του Ιουνίου. Μια δωδεκαετία περηφάνιας με ολοένα μαζικότερη συμμετοχή, απήχηση και προβολή που μπορεί να μην εξάλειψε μια σειρά από αρνητικές διακρίσεις, προκαταλήψεις, νοοτροπίες και στερεότυπα που ακόμα ενδημούν στην ελληνική κοινωνία, συμβάλλει όμως αποφασιστικά –και απελευθερωτικά– τόσο στο «coming out», την ορατότητα και τη διεκδίκηση δικαιωμάτων όσο και στη σύσφιξη των δεσμών ανάμεσα στα μέλη της LGBT κοινότητας, των φίλων της καθώς και των πολιτικά ή/και κινηματικά αλληλέγγυων. Καθιερώθηκε, επίσης, ως ένα από τα κορυφαία μαζικά events της πρωτεύουσας, ενώ Pride γίνονται πια και σε Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Πάτρα. Οπότε δύσκολα αμφισβητεί κανείς την πολλή και σημαντική δουλειά που έχει γίνει ως τώρα, όσες –δίκαιες ή άδικες, «εκ δεξιών» ή «εξ αριστερών»– ενστάσεις μπορεί να έχει είτε για τον χαρακτήρα, την ποιότητα και το περιεχόμενο της εκδήλωσης, είτε για τυχόν πρόσωπα, ενέργειες ή επιλογές των οργανωτών: Τέτοια ζητήματα έχουν απασχολήσει πολλά Pride διεθνώς, πόσο μάλλον το «δικό μας» που, ηλικιακά, ακόμα διανύει την… προεφηβεία – και είναι η όσο το δυνατόν ευρύτερη συμμετοχή, ο εξαντλητικός διάλογος και οι διαφανείς διαδικασίες που εγγυώνται τη δημιουργική μακροημέρευση ενός θεσμού που στα «καθ’ ημάς» τουλάχιστον λειτουργεί ακόμα, μην ξεχνάμε, σε εθελοντική καταρχάς βάση. Σε κάθε περίπτωση, το Athens Pride «ανήκει» σε όλους-ες όσοι-ες το τιμούν και το στηρίζουν ενεργά, ανεξάρτητα από ερωτικό προσανατολισμό, κοινωνική θέση, εθνικότητα, φυλή ή φύλο – το τελευταίο έχει κιόλας φέτος την τιμητική του! «Γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι, άντρας δεν γεννιέσαι, γίνεσαι», διακηρύσσει το κεντρικό σύνθημα του 12ου Athens Pride, προβάλλοντας ως κύριο αίτημα, ύστερα από τη θέσπιση, πέρσι, του Συμφώνου Συμβίωσης, τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, μια ρύθμιση που, παρότι περιλαμβανόταν στις προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης, έμεινε εν τέλει έξω από το νομοσχέδιο για το Σύμφωνο, με την υπόσχεση ότι θα διευθετηθεί το συντομότερο (οι τελευταίες πληροφορίες λένε ότι ενδέχεται να τεθεί προς διαβούλευση πριν από τις θερινές διακοπές της Βουλής, ενώ τον Απρίλιο κυβερνητικά στελέχη συναντήθηκαν με Μαλτέζους εταίρους τους κι εκπροσώπους του Συμβουλίου της Ευρώπης για διαβουλεύσεις, δεδομένου ότι η σχετική νομοθεσία της μικρής νησιωτικής δημοκρατίας θεωρείται πρότυπη). Συνεπώς, με τον τρόπο αυτό η φετινή διοργάνωση θέλει, λέει, να προβάλει και να υποστηρίξει την τρανς κοινότητα, που σίγουρα είναι από τις λιγότερο προνομιούχες και πιο ευάλωτες (ενδεχομένως και να κατευνάσει τις διενέξεις με κομμάτι της): «Κάποια κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, επιβάλλουν όρους προκειμένου να επιτρέψουν σε ένα τρανς άτομο να προχωρήσει σε αυτήν τη μετατροπή εγγράφων. Η αναγκαστική στείρωση, το διαζύγιο, η υποχρεωτική διάγνωση της ψυχικής υγείας ή κάποιο συγκεκριμένο όριο ηλικίας είναι κάποια από τα προαπαιτούμενα που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, οδηγώντας σε αποκλεισμούς των τρανς ατόμων από υγεία, παιδεία, εργασία και κοινωνική ζωή… Η LGBT δικαιωματική ατζέντα περιλαμβάνει, βέβαια, κι άλλα σημαντικά ζητήματα, όπως ο γάμος, το hate speech, όπου διακρίνονται τελευταία κάποιοι «άγιοι πατέρες», η ρατσιστική βία και το bullying, συν ότι το Σύμφωνο χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις – υπήρξαν κιόλας επικρίσεις επειδή αυτά απουσίαζαν από το δελτίο Τύπου και το σποτάκι του φετινού Pride, προφανώς πάντως όχι από αδιαφορία, αλλά επειδή τέθηκαν άλλες προτεραιότητες. Η έκφραση του φύλου μας και ο αυτοπροσδιορισμός μας είναι αποτέλεσμα εκπαίδευσης και μίμησης αυτοματοποιημένων συμπεριφορών, συνηθειών και συναισθημάτων που προκύπτουν από αυτήν τη βίαιη διαδικασία, η οποία από βρέφη μάς προσανατολίζει στο κανονιστικό έμφυλο δίπολο: cis straight άντρας / cis straight γυναίκα. Η κατάληξη και η αρχή του έμφυλου αυτοπροσδιορισμού ενός cis ή τρανς ατόμου μπορεί να είναι το “είμαι”, όμως η επεξεργασία του σίγουρα περιλαμβάνει και το “γίνομαι”… Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματος, του έμφυλου αυτοπροσδιορισμού χωρίς ιατρικές προϋποθέσεις και της τρανς γονεϊκότητας πρέπει να είναι αυτονόητο» αναφέρει το δελτίο Τύπου «μνημονεύοντας» Σιμόν ντε Μποβουάρ και Τζούντιθ Μπάτλερ και διεκδικώντας «να μην καταγραφόμαστε στα επίσημα έγγραφα ως το φύλο που μας αποδόθηκε κατά τη γέννηση αλλά ως αυτό με το οποίο ταυτιζόμαστε, μοιάζουμε, νιώθουμε, γίναμε, είμαστε». Αμφισβητεί, επομένως, τόσο το βιολογικό όσο και –κυρίως– το κοινωνικό φύλο που, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και δίχως πρόθεση ισοπέδωσης των όποιων έμφυλων διαφορών, είναι πράγματι προϊόν κοινωνικής κατασκευής, με ρόλους υπαγορευμένους εκ γενετής: «Το βιολογικό φύλο είναι μια πολιτική κατηγορία που θεμελιώνει την ετεροσεξουαλικότητα, προβάλλει το ρηξικέλευθο επιχείρημα ότι η υποτιθέμενη συνοχή μεταξύ βιολογικού φύλου, κοινωνικού φύλου και σεξουαλικότητας δεν οφείλεται παρά στην επαναλαμβανόμενη στυλιστική επιτέλεση συγκεκριμένων πράξεων μέσα στον χρόνο, πράξεων που αποκτούν το νόημά τους σε ένα πλαίσιο ετεροκανονικότητας» σημειώνει σχετικά η συγγραφέας της Αναταραχής Φύλου, Τζούντιθ Μπάτλερ, που είχε πρόσφατα επισκεφθεί την Αθήνα και μιλήσει στο Μέγαρο. 

   Το καταρχάς ζητούμενο, βέβαια, δεν είναι οι σαφώς ενδιαφέρουσες φιλοσοφικές συζητήσεις που μπορεί να κάνει κανείς σχετικά και που έχουν μακρά ιστορία (ας θυμηθούμε μόνο την έντονη θεολογική διαμάχη για το φύλο των αγγέλων τον Μεσαίωνα!), αλλά το πώς μπορεί πρακτικά να γίνει δικαιότερη και ανθρωπινότερη η καθημερινότητα όσων ανδρών ή γυναικών υιοθετούν μια έμφυλη ταυτότητα διαφορετική από την προφανή – άνθρωποι που όχι μόνο στοχοποιούνται περισσότερο κοινωνικά αλλά επιπλέον αντιμετωπίζουν όχι σπάνια ρατσισμό, απαξίωση και διακρίσεις ακόμα και μέσα στην ευρύτερη LGBT κοινότητα, παρότι από τα δυναμικότερα κομμάτια της και «μπροστάρηδες-ισσες» της εξέγερσης του Stonewall (Νέα Υόρκη, Ιούνιος 1969), η οποία «γέννησε» το σύγχρονο LGBT κίνημα και καθιέρωσε τον εορτασμό των Pride – κι αν εκείνοι είχαν τη Σίλβια Ριβέρα, εμείς εδώ είχαμε παλιότερα την Πάολα! Καιρός, οπότε, να ιδωθούν μερικά πράγματα με γνώμονα τις δικές τους πραγματικές ανάγκες, αγωνίες, ελπίδες και διεκδικήσεις, πέρα από τη lifestyle μυθοποίηση ή την «τυφλή» θυματοποίηση. Η LGBT δικαιωματική ατζέντα περιλαμβάνει, βέβαια, κι άλλα σημαντικά ζητήματα, όπως ο γάμος, το hate speech, όπου διακρίνονται τελευταία κάποιοι «άγιοι πατέρες», η ρατσιστική βία (που τα στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων την εμφανίζουν αυξημένη) και το bullying, συν ότι το Σύμφωνο χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις – υπήρξαν κιόλας επικρίσεις επειδή αυτά απουσίαζαν από το δελτίο Τύπου και το σποτάκι του φετινού Pride, προφανώς πάντως όχι από αδιαφορία, αλλά επειδή τέθηκαν άλλες προτεραιότητες. Τη γενικότερη εικόνα της κοινότητας τώρα στην Ελλάδα, εν έτει 2016, μάλλον αισιόδοξη τη λες, τηρουμένων των αναλογιών, κι ας δοκιμάζεται κι εκείνη από την κρίση, κι ας εμφανίζει καμιά φορά το οργανωμένο κομμάτι της –όπως, εξάλλου, συμβαίνει ενίοτε και σε άλλους οργανωμένους «χώρους»– συμπτώματα ιδρυματισμού ή overdose πολιτικής ορθότητας. Ό,τι και να λέμε, ωστόσο, η πρώτη θεσμική «νίκη» (το Σύμφωνο Συμβίωσης) είναι γεγονός, η LGBT προβληματική έχει μπει για τα καλά στον δημόσιο λόγο, υπάρχουν περισσότερες εκδηλώσεις και θεματικές ομάδες από ποτέ (ακόμα και για LGBT ΑμεΑ ή ηλικιωμένους όπως οι Proud Seniors), μέχρι Μουσείο Queer Arts (AMOQA) διαθέτουμε πια στην πρωτεύουσα. Τα queer events της πόλης (ακτιβισμός, σινεμά, θέατρο, καλές τέχνες, ψυχαγωγία) πολλαπλασιάζονται, ενώ και η αυτοκριτική δεν είναι πια «ταμπού»: Αρκετή συζήτηση γίνεται π.χ. τελευταία για τον ρατσιστικό, κακοποιητικό λόγο που αναπαράγουν «ενδοκοινοτικά» αρκετοί χρήστες ιστοσελίδων και smartphone εφαρμογών για γνωριμίες, ένα φαινόμενο παλιό, που όμως μια χαρά επιβιώνει σε μια εποχή κατά τεκμήριο πιο προχωρημένη και δυνάμει απελευθερωτική, όπως η ψηφιακή. Κατά τα άλλα, η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η συντροφικότητα, η υπευθυνότητα, το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και σε μια αγάπη ισότιμη με τις άλλες παραμένουν ζητούμενα τόσο για την κοινότητα όσο και ευρύτερα, καθώς, κατ’ ευχήν κι ελπίδα, οδεύουμε προς την «τελειωτέρα κοινωνία» του ποιητή. Και το Athens Pride, με όλες του τις μεγάλες αλλά και τις «μικρές» στιγμές, παραμένει ένα γενναίο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση, ειδικά όσο επιδιώκει κι αυτό, με τη σειρά του, να ανανεώνεται, να εξελίσσεται και να διεκδικεί το «παραπέρα». Πηγή:

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr