"Άρσεναλ-Οπλοστάσιο" – Από τα αριστουργήματα του σοβιετικού κινηματογράφου

Η NEW STAR θα προβάλλει από 25 Ιουνίου στους κινηματογράφους το αριστούργημα του Αλεξάντρ Ντοβζένκο, «Άρσεναλ-Οπλοστάσιο». Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, το σενάριο πλέκεται γύρω από την εξέγερση των μπολσεβίκων εργατών, που οχυρώθηκαν στο οπλοστάσιο του Κιέβου, το Γενάρη του 1918, ενάντια στους Ουκρανούς εθνικιστές, που κατείχαν τότε την εξουσία.

Όμως οι σκηνές πλανώνται στο χώρο και το χρόνο, απεικονίζοντας τις τραγικές συνέπειες του πολέμου στη χώρα, την πείνα και τη δυστυχία, το θάνατο στα χαρακώματα, την εξέγερση που βράζει, μέχρι την τελική σκηνή που ο ήρωας στέκεται με γυμνό το στήθος μπροστά στα τουφέκια των εθνικιστών. Όμως οι σφαίρες τους δεν μπορούν να τον αγγίξουν και η ταινία απογειώνεται στο χώρο του μύθου!

Το «Αρσεναλ-Οπλοστάσιο» αποτελεί το 2ο μέρος της τριλογίας του Ντοβζένκο μαζί με το«Ζβενιγκόρα»(προβάλλεται ήδη στην Αλκυονίδα) και τη «Γη».

Η επική διάσταση της γραφής αγγίζει τα όρια του μύθου: ο «θάνατος» του Τιμόχ μας θυμίζει το θρυλικό τέλος ενός άλλου μυθικού ήρωα της Ουκρανίας, του Ολέσκα Ντοβμπούχ (1719-1745) που ξεσήκωσε τους χωρικούς των Καρπαθίων κι όταν τον έστησαν στο απόσπασμα οι σφαίρες πηδούσαν πάνω απ’ το κορμί του! Ο Ντοβζένκο λέει ότι «το Αρσενάλ δεν είναι μια ιστορία, αλλά ένα ποίημα» κι έχει απόλυτα δίκιο.

Ο σκηνοθέτης αρνείται τη χρονική σειρά ενός πολιτικού ντοκουμέντου κι απελευθερώνει τη δράση από τις κατηγορίες του χώρου και του χρόνου: η εικόνα γίνεται λυρική μεταφορά, οι μεσότιτλοι ποιητικό ρήμα, η ροή των εικόνων μουσική (με αποκορύφωμα τη σκηνή του εκτροχιασμού, που παραλληλίζεται μ’ ένα ακορντεόν). Οι μεσότιτλοι παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη δομή της ταινίας, σε μια εποχή που οι περισσότεροι σκηνοθέτες του βωβού θέλουν ν’ απαλλαγούν από αυτούς. Το Αρσενάλ ήταν ένα από τα τελευταία μεγάλα αριστουργήματα του σοβιετικού κινηματογράφου, που η λυρική κι επική έπαρση του ξεπερνά σ’ αρκετά σημεία την ξακουστή Γη του ίδιου σκηνοθέτη. Δυστυχώς όμως δεν έγινε εξίσου γνωστό στην Ευρώπη ενώ πρόκειται ίσως για την πιο όμορφη ταινία του Ντοβζένκο.