Απρόσμενες αναγνώσεις στην Αθήνα – Oι άνθρωποι που γέμισαν την πόλη βιβλία

Τις προηγούμενες μέρες ήταν πιθανό να ακούσει κανείς αποσπάσματα του Φερνάντο Πεσσόα περιμένοντας να ανάψει το φανάρι σε κάποιο μεγάλο δρόμο ή ένα κείμενο του Μοντεσκιέ έξω από κάποια δημόσια υπηρεσία. Και αυτό γιατί η ομάδα του Κινητήρα με την καλλιτεχνική επιμέλεια της νεοσύστατης ομάδας ΓΑΒ (Αντιγόνη Γύρα, Βίκυ Αδάμου, Ιάσονας Βενετσανόπουλος) κινήθηκε για αρκετές μέρες σε δημόσιους χώρους της πόλης και δημιούργησε αναγνώσεις – εκπλήξεις που διατάραξαν την αστική καθημερινότητα. Ο λόγος, η κίνηση και το τραγούδι ενώθηκαν σε μικρές και μεγάλες διαδρομές.

Ρεπορτάζ: Ηλέκτρα Ζαργάνη

Φωτογραφία: Γιάννης Λιάκος

«Η δράση λέγεται Απρόσμενες Αναγνώσεις (Pop Up readings) και ήταν μία ιδέα τουΙάσωνα Βενετσανόπουλου. Σε πολυσύχναστους δρόμους και πλατείες, αλλά και σε μικρές και απόκρυφες γωνιές, ο στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι να ενισχυθεί η φιλαναγνωσία και η σχέση μας με το βιβλίο. Επιπλέον, οι γειτονιές της πόλης γεμίζουν με αυτόν τον τρόπο χρώμα και κίνηση. Η δράση εστιάζει στην ανάγνωση και στους σχηματισμούς των σωμάτων που δημιουργούνται γύρω από τα φανάρια και τα σιντριβάνια, αλλά και μέσα στις πλατείες. Υπάρχει η αίσθηση ότι μοιραζόμαστε αναγνώσματα με τους ανθρώπους της πόλης», λέει η Αντιγόνη Γύρα, καλλιτεχνική διευθύντρια και ιδρυτικό μέλος του Κινητήρα.

Τα κείμενα των αναγνώσεων ποικίλλουν. Τα περισσότερα αποπνέουν μία ονειρική και ρομαντική ατμόσφαιρα, μία διάθεση απόδρασης από την πόλη. «Η ιδέα μας ήταν να συγκεντρώσουμε κείμενα που αγαπάμε και προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς συγγραφείς. Λογοτεχνία, ποίηση και στοχασμούς. Κατά τη διάρκεια των δράσεων, μπορεί να ακούσει κανείς αποσπάσματα από έργα των Φρίντριχ Νίτσε, Ιταλο Καλβίνο, Θοδωρή Τσαπακίδη. Το αγαπημένο μου είναι η Συμμετρία από το «Περί Καλαισθησίας» του Μοντεσκιέ».

Δεν πρόκειται για θεατρική παράσταση ή χορογραφία, αλλά για ένα δρώμενο που συνδυάζει εικόνα και ανάγνωση, μεταφέροντας σώματα και βιβλία και αξιοποιώντας χώρους του αστικού τοπίου. Οι αντιδράσεις του κόσμου έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. «Ο Κινητήρας βγαίνει στους δρόμους για 14 ολόκληρα χρόνια. Εχουμε εντυπωσιαστεί από το πόσο έχει αλλάξει το τοπίο, οι άνθρωποι και οι κινήσεις τους μέσα στην πόλη. Πιο παλιά ήμασταν κυριολεκτικά οι τρελοί του χωριού. Ακόμα υπάρχουν κάποιοι που μας κοιτάζουν περίεργα, ειδικά μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά πλέον όλοι είναι πιο εξοικειωμένοι. Σταματάνε, μας παρατηρούν, βγάζουν φωτογραφίες, μας ρωτάνε τι είναι αυτό, μας λένε μπράβο. Υπάρχουν και αυτοί που θα πουν ότι ο κόσμος τα έχει χάσει ή ότι αυτό μας έλειπε τώρα με αυτά που ζούμε. Η πλειοψηφία όμως ευτυχώς το βλέπει με χαμόγελο και ζεστασιά».

Οι διαδρομές πραγματοποιούνται σε διαφορετικά σημεία της Αθήνας, στην πλατεία Συντάγματος, στο Μοναστηράκι, στην Ομόνοια. «Ηταν συγκεκριμένες οι περιοχές που επιλέξαμε. Κινούμαστε και στις λιγότερο ανεπτυγμένες γειτονιές, αλλά και εκεί είναι συγκινητική η ανταπόκριση του κόσμου. Η αγαπημένη μου διαδρομή είναι αυτή στην οποία κατεβαίνουμε τη Φωκίωνος Νέγρη. Τον έχω ερωτευτεί αυτόν τον δρόμο. Εχει απίστευτη ενέργεια, ειδικά μέσα στην Δημοτική Αγορά Κυψέλης, με τα όμορφα κτίρια, τα μικρά παρκάκια, τον εντυπωσιακό τρόπο με τον οποίο ρίχνουν πάνω σου το βλέμμα τους οι άνθρωποι. Ανάλογα με την περιοχή και τις ιδιαιτερότητες της, επιλέγουμε και τον τρόπο που θα οργανώσουμε τη δράση. Για παράδειγμα, στη διαδρομή που ξεκινάει από την πλατεία της Κυψέλης και φτάνει στην πλατεία Αμερικής, αποφασίσαμε στο τέλος της να μην έχουμε ανάγνωση. Προτιμήσαμε να κάνουμε έναν κύκλο της πλατείας, ένα εντυπωσιακό σήκωμα κινητικά, να πούμε ένα τραγούδι και να φύγουμε. Αυτό κεντρίζει περισσότερο τους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα».

Κάθε ανάγνωσμα έχει συμβολισμούς που δένουν με το αντίστοιχο κομμάτι της πόλης. «Διαβάζουμε Φερνάντο Πεσσόα και Κωνσταντίνο Καβάφη έξω από τις Δημόσιες Υπηρεσίες. Πιο συγκεκριμένα, κείμενα που σχετίζονται με την ηδονή και τη χαρά. Τη Συμμετρία του Μοντεσκιέ τη διαβάζουμε έξω από το Χρηματιστήριο και τα τρία ιστορικά κτίρια στο Πανεπιστήμιο. Έξω από τον ΟΑΕΔ κάνουμε μία περφόρμανς με δύο γυναίκες που φοράνε η μία τα ρούχα της άλλης και παράλληλα διαβάζουν η μία στην άλλη. Εκεί είναι εκπληκτικές οι αντιδράσεις του κόσμου, ενώ έξω από άλλες υπηρεσίες δεν θα έλεγα ότι υπάρχει πάντοτε μεγάλος ενθουσιασμός. Για αυτό λατρεύω τον δρόμο, γιατί κρύβει πολλές εκπλήξεις. Στην πλατεία Μοναστηρακίου κάνουμε μία περφόρμανς που μετακινείται συνέχεια και φτιάχνει διαρκώς γραμμές. Τα παιδιά βρίσκονται ξαφνικά ανάμεσα στους ανθρώπους που περπατάνε. Εικόνα και ψήγματα κειμένων. Αυτό είναι η ουσία αυτής της πρωτοβουλίας».

Ο Κινητήρας ξεκίνησε πριν από 22 χρόνια ως ομάδα χορού, αλλά σταδιακά έγινε μία μεγάλη οικογένεια, ένα δίκτυο καλλιτεχνών από όλο το φάσμα των παραστατικών τεχνών που σκοπεύει να φέρει τον χορό και το θέατρο κοντά στους ανθρώπους. Ολο αυτό το διάστημα, έχει πραγματοποιήσει δεκάδες δράσεις στους δρόμους της Αθήνας. «Η τέχνη πρέπει να βγαίνει έξω από τις πόρτες και να πλησιάζει το κοινό. Να μην γίνεται κεκλεισμένων των θυρών. Μόνο έτσι λειτουργεί ανακουφιστικά μέσα στην καθημερινότητα και δημιουργεί κοινωνικό έρεισμα. Νοιώθω πλέον ότι κυκλοφορώ σε μία πρωτεύουσα που σφύζει από ζωή, τέχνη και χρώμα. Υπάρχει περισσότερη δεκτικότητα, και ας βλέπεις γύρω σου δυσκολία και ανέχεια».

Τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας είπαν: 

Ιάσονας Βενετσανόπουλος

Είναι πάντα συγκινητικές και προκαλούν έκπληξη οι αντιδράσεις του κοινού στις περφόρμανς δρόμου. Οση εμπειρία και να έχεις ποτέ δεν μπορείς να τις προβλέψεις. Από παππούδες που σχολιάζουν ότι μπορούν να το κάνουν και οι ίδιοι και μάλιστα στο ένα πόδι, μέχρι παιδάκια που μας ακολουθούν ενθουσιασμένα προσπαθώντας να καταλάβουν τι διαβάζουμε, μιμούμενα τις κινήσεις μας.

Άλλη μία ιδιαιτερότητα του δρόμου είναι το ποσό εκτεθειμένος είσαι στα καιρικά φαινόμενα. Μου έχει κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση η ακραία ζέστη της εποχής. Ενα ανοιξιάτικο καλοκαίρι στην Αθήνα! Εντυπωσιάστηκα επίσης από το πόσο βιβλιοφάγοι ήμασταν όλοι κατά τη διάρκεια των προβών.

Βίκυ Αδάμου

Πλατεία Κυψέλης. Από τις πρώτες πρόβες τα παιδιά ήταν το κοινό εκείνο που επικοινώνησε αμέσως με τη δράση. Πλησίαζαν κοντά να ακούσουν και να δουν τα εξώφυλλα των βιβλίων. Συμμετείχαν σχολιάζοντας ή μιμούνταν τις κινήσεις μας.

Ο εξής διάλογος έχει αποτυπωθεί στη μνήμη μου:

Κοριτσάκι: (πλησιάζουμε σε γραμμή κρατώντας βιβλία) Κοίτα

Αγοράκι: (περνάμε μπροστά τους) Ωραίος, ωραία, ωραία, ωραίος, ωραία, ωραία

Κοριτσάκι: (φτιάχνουμε ενα ακίνητο σχήμα) διαβάζουν ή κάνουν πως διαβάζουν;

Αγοράκι: (διαβάζουμε φωναχτά) Διαβάζουν

Κοριτσάκι: (φεύγουμε μπουλούκι) Α! Τεεεεεέλειο

Ιnfo:

Η δράση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».

Σύλληψη-Σκηνοθεσία-Χορογραφία: ΓΑΒ/Κινητήρας (Αντιγόνη Γύρα, Βίκυ Αδάμου, Ιάσονας Βενετσανόπουλος)

Επιμέλεια Κειμένων: Χαρά Γιαννακοπούλου

Σκηνικά Αντικείμενα-Κοστούμια: Δάφνη Αηδόνη

Επιμέλεια Κίνησης Διαδρομών: Ιωάννα Καμπυλαυκά

Πηγή: Εφημερίδα Documento