Ακούστε την κοινωνία – Πρώτα οι πολίτες

Οι βίαιες και εσπευσµένες εξελίξεις που ακολούθησαν την ήττα των εκλογών στο κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης συµπαρασύρουν πρόσωπα, αντιλήψεις και πολιτικές. Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, η δίνη ΣΥΡΙΖΑ δηµιουργεί αναταράξεις σε όλο το πολιτικό τοπίο και δεν αφήνει ανεπηρέαστο ούτε τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα και µόνο έχει αφαιρέσει από τον Μητσοτάκη την ευχέρεια να σπεκουλάρει και να µεταβιβάζει τις ευθύνες στον αντίπαλό του. Το αντιΣΥΡΙΖΑ µέτωπο που κατασκευάστηκε πάνω στη δολοφονία χαρακτήρα του πρώην προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στερείται βάσης και, απ’ ό,τι αντιλαµβάνονται πλέον αρκετοί, λογικής.

Επιπλέον, δεν είναι καθόλου τυχαία η προσπάθεια που γίνεται από τον Μητσοτάκη και τα φιλικά του µέσα ενηµέρωσης να διαµορφώσουν κριτήρια εκλογής προέδρου στον ΣΥΡΙΖΑ. Το «σύστηµα» έχει αποδείξει ότι ενδιαφέρεται για το µέλλον του ΣΥΡΙΖΑ, όχι φυσικά στο πλαίσιο της δηµοκρατικής λειτουργίας, αλλά έχοντας σαφή στόχο να τον µετατρέψει σε ένα µικρό κόµµα συµπαθητικής πολιτικής διαµαρτυρίας, το οποίο θα χρησιµοποιεί ως άλλοθι σε αυτό που θα έχει δοµήσει: τη «δηµοκρατία» µε ανάθεση. Σε µια τέτοια «δηµοκρατία» ο πολίτης θα ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια για κυβέρνηση, αλλά αυτή η κυβέρνηση θα λειτουργεί έξω από τον πυρήνα της πραγµατικής δηµοκρατίας. ∆εν θα λογοδοτεί και δεν θα ελέγχεται. Θα διαµορφώνεται µε στοιχεία επικοινωνίας, χειραγώγησης και εξαπάτησης.

Η εκλογή προέδρου εκ των πραγµάτων (και εύχοµαι όχι µοιραία) θα αλλάξει το κόµµα. Με ποια κριτήρια και σε ποια κατεύθυνση θα αλλάξει; Μέχρι τις προηγούµενες εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ καλούσε την κοινωνία να τον ακολουθήσει. Ηρθε η ώρα ο ΣΥΡΙΖΑ να ακολουθήσει την κοινωνία. Μέλη, φίλοι του και στελέχη πρέπει να επιλέξουν τον τρόπο µε τον οποίο θα είναι κοινωνικά και πολιτικά δικτυωµένοι.

Η Αριστερά, η οποία αποτελεί βασικό τµήµα του ΣΥΡΙΖΑ (την επικαλούνται άλλωστε όλοι οι υποψήφιοι), έχει σπουδαίες αναφορές στην ελληνική ιστορία. Αυτές οι αναφορές καλό θα είναι να µείνουν ως παρακαταθήκη και όραµα, αλλά δεν µπορούν να χρησιµοποιούνται ως λεκτική ή ιδεολογική επιβεβαίωση. Αν συµφωνούν όλοι ότι η Αριστερά πρέπει να είναι συνδεδεµένη µε την πρόοδο, τότε πρέπει να την πετύχει αντί να την επικαλείται.

Το 2019 η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ από τον Μητσοτάκη δεν αποτέλεσε καταθλιπτικό πολιτικά φαινόµενο. Αντιθέτως, είχε όλα τα µηνύµατα για µια άλλη πορεία. Εδινε ένα σήµα ανάγκης για να γίνουν όλα αλλιώς. ∆εν έγιναν. Η πορεία προς τον προοδευτικό κόσµο, το άνοιγµα στις δηµοκρατικές δυνάµεις της χώρας που θεωρήθηκε αναγκαίο για την ανασυγκρότηση, συρρικνώθηκε σε τεχνητές συγκολλήσεις πολιτικών ρευµάτων όπου οι τυχοδιώκτες και επαγγελµατίες της πολιτικής µεταπήδησης είχαν τον κύριο ρόλο. ∆υνάµεις µέσα στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ έγιναν συνειδητά τροχοπέδη για την πραγµατική διεύρυνση. Οι ίδιες δυνάµεις συντήρησαν τη γραφειοκρατία και την εσωτερική αντιπολίτευση στον Αλ. Τσίπρα. Μετέφεραν επιδέξια την «ατζέντα Μητσοτάκη» µέσα στο κόµµα και στέρησαν τη δυνατότητα ενιαίας και οργανωµένης αντιπολίτευσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εµφάνιζε την εικόνα οργανωµένου κόµµατος που οργανώνει µέλη κάτω από τον κοινό σκοπό της κατάληψης της εξουσίας, επιλέγει τη στρατηγική του και καθορίζει την τακτική του, αλλά καταυλισµού αλληλέγγυων. Ακόµη και η έκφραση της όποιας αλληλεγγύης ήταν κατά περίπτωση και όχι µε βάση αρχές.

Ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας περιόρισε τα πολιτικά του χαρίσµατα επιχειρώντας να διαχειριστεί µια αγέλη στελεχών. Αφού δεν µπορούσε να αλλάξει τα στελέχη και τη λογική τους, θεώρησε προφανώς ότι αν τουλάχιστον διατηρήσει την ισορροπία, ακόµη κι αν ήταν ισορροπία τρόµου, θα έρθει η ώρα για να παραλάβει την εξουσία ξανά. Η πολιτική αυτή αµέλεια δεν κατέληξε µόνο στην εκλογική ήττα, αλλά στη µαταίωση των ανθρώπων που στήριξαν τον ΣΥΡΙΖΑ. Το υλικό αυτό παραµένει στο κόµµα και το κρατάει σε οµηρία. Υπάρχουν στελέχη που αντιλαµβάνονται τον εαυτό τους σαν µεγαλοµέτοχο και ιδιοκτήτη της Αριστεράς, σαν πάπα ενός πολιτικού φαντασιακού που περιλαµβάνει φυσικά πρώτα και κύρια το ιδεολογικό αλάθητο.

Η απάντηση για το ποιος θα είναι ο µελλοντικός ΣΥΡΙΖΑ δεν µπορεί να δοθεί µε τέτοιες αναφορές. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να οργανωθεί σε κόµµα µε πολιτική πρόταση και όχι µε τσιτάτα και επετηρίδες. Στοιχεία της ζωής του κόµµατος πρέπει να είναι η οργάνωση, ο έλεγχος και η συνεχής ανανέωση µε βάση τα δεδοµένα. Στους προβληµατισµούς του σύγχρονου πολίτη ο νέος ΣΥΡΙΖΑ δεν µπορεί να πραγµατοποιεί ελέγχους µε βάση την ένδειξη στο φραστικό αριστερόµετρο. Σύγχρονη Αριστερά σηµαίνει να αναζητήσεις την πραγµατική διέξοδο από ένα απάνθρωπο σύστηµα που µετατρέπει τον πολίτη σε πελάτη, καταναλωτή, τζογαδόρο του ατοµισµού και δούλο του καπιταλισµού. Σηµαίνει προτάσεις για να ξαναανακαλυφθούν η κοινωνικότητα, η συλλογική αντιµετώπιση των προβληµάτων και οι αξίες µε την έννοια της χρησιµότητας των ανθρώπων και των έργων τους.

Η σύγχρονη Αριστερά πρέπει να έχει πρόταση που να επαναδιατυπώνει τι είναι κέρδος για τον άνθρωπο. Πρέπει να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε να ορίζει πάλι η κοινωνία ποιες ανάγκες της θα εξυπηρετεί η οικονοµία και όχι το αντίστροφο. Αν το ερώτηµα είναι πώς θα γίνουν όλα αυτά, τότε η απάντηση είναι ότι αυτός είναι ο ρόλος της σύγχρονης Αριστεράς: να δώσει τις λύσεις.

Τα τσιτάτα δεν µπορούν πια να ενθουσιάσουν κανέναν, όση κλασική σοφία κι αν κρύβουν. ∆εν µπορείς να λες στον κόσµο ότι «χρειάζεται παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας» αλλά να µην κάνεις ταλιράκια το πώς θα γίνει. Τι θα κάνεις στη βιοµηχανία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, στον τουρισµό; ∆εν πρέπει να λες ότι έχεις εµπιστοσύνη στη ∆ικαιοσύνη ή ότι δεν την εκτιµάς, αλλά να δεσµευτείς για το τι θα κάνεις για να την αποκαταστήσεις.

∆εν έχει νόηµα να υποστηρίζεις συνθηµατικά τη δηµόσια παιδεία ή τη δηµόσια υγεία αν δεν µπορείς να πεις µε απλά λόγια στον πολίτη πώς θα κάνεις το δηµοτικό, το λύκειο ή το νοσοκοµείο. Και φυσικά δεν έχει νόηµα να κλαις για τις φυσικές καταστροφές κρύβοντας ταυτόχρονα την αδυναµία σου να διατυπώσεις πρόταση για το τι θα γίνει µε την υποκριτική µεγαθυµία του τύπου «δεν είναι ώρα να ζητήσουµε ευθύνες».

Οι αδυναµίες του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν επικοινωνιακές, ήταν πολιτικές, οργανωτικές και ανικανότητας βασικών στελεχών του. Μεγάλα κοµµάτια του κοινωνικού ΣΥΡΙΖΑ, του κόµµατος δηλαδή έξω από το κόµµα και τη γραφειοκρατία του, δεν εντάχθηκαν ποτέ στη συζήτηση για την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Στην πραγµατικότητα παρεµποδίστηκαν από τη νοµενκλατούρα για να µην καταδειχθεί η µικρότητά της.

Το γεγονός ότι ένα κοµµατικό µέλος τριών µηνών διεκδικεί µε θόρυβο αλλά και αξιώσεις την ηγεσία του κόµµατος, αν αποδεικνύει κάτι, είναι ότι στον κόσµο του ΣΥΡΙΖΑ πολλά από τα αυτοανακηρυγµένα τοτέµ δεν είναι πλέον σύµβολα σεβασµού και προσευχής. Από την άλλη, φυσικά ο θόρυβος, η λάµψη και η επικοινωνία δεν πιστοποιούν από µόνα τους την πολιτική.

Η απόφαση ανήκει στα µέλη. Σε κάθε περίπτωση ο εχθρός είναι απέναντι και όχι στο κόµµα. Την επόµενη µέρα θα κληθούν όλοι να δώσουν µαθήµατα δηµοκρατίας και κοµµατικής σύνθεσης. Πραγµατικής όµως και όχι σαν αυτήν που εµφάνιζε την οργανωµένη εναντίωση στον Αλ. Τσίπρα ως κουλτούρα δηµοκρατίας στο κόµµα.