ΕΣΕΕ: Ακόμη πιο δύσκολη η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση

Οι τράπεζες έχουν τον απόλυτο έλεγχο

Ακόμη πιο δύσκολη γίνεται η πρόσβαση των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση εφόσον υιοθετηθούν οι προτάσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 – 2020.
Ειδικότερα, πέρα από τους γεωγραφικούς περιορισμούς που θα εξακολουθήσουν να ισχύουν για την κατανομή των διαθέσιμων πόρων, η αναχρηματοδότηση των ήδη χορηγηθέντων δανειών προς τις ΜμΕ δεν θα είναι εφικτή ενώ πολλές ελληνικές επιχειρήσεις θα τίθενται εκτός των ευεργετικών διατάξεων για τις προβληματικές επιχειρήσεις, δεδομένου ότι αυτός ο χαρακτηρισμός γίνεται πολύ πιο περιοριστικός.
Πέραν αυτών, οι εκταμιεύσεις των πόρων θα γίνονται τμηματικά, τη στιγμή που η χρηματοδότηση του κεφαλάιου κίνησης – την επόμενη ποργραμματική περίοδο – δεν θα είναι τόσο ευέλικτη όσο σήμερα.
Το υπουργείο Ανάπτυξης πιέζει για αύξηση των ορίων χρηματοδότησης για τις προβληματικές επιχειρήσεις και την παράταση του σημερινού κανονισμού κατά ένα εξάμηνο. Εκτιμά δε, ότι τα νέα χρηματοδοτικά προϊόντα είναι στην ουσία εγγυοδοτικά προϊόντα χαρτοφυλακίου που αφορούν ΜΜΕ και προϋποθέτουν την ανάληψη υψηλού ρίσκου επενδύσεων, με χαμηλό κόστος δανεισμού (επιτόκιο) και χαμηλές εξασφαλίσεις.
Το κόστος δανεισμού δεν είναι φθηνό, ενώ μία κατηγορία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων δεν ενδείκνυνται τόσο πολύ για τις ΜΜΕ αλλά για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Όπως σχολιάζεται σε ενημερωτικό σημείωμα που έδωσε στη δημοσιότητα η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου υπογραμμίζεται με έμφαση ότι “αντί ο νέος χάρτης να επιλύει τα υφιστάμενα εμπόδια και να διευκολύνει τη πρόσβαση των μικρομεσαίων στη ρευστότητα, στην ουσία δυσχεραίνει την ενίσχυση των μεγαλύτερων επιχειρήσεων, καθώς προβλέπει λιγότερα grands και επενδυτικά projects ενώ αντίθετα προωθεί τη χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων, έτσι ώστε οι κρατικές ενισχύσεις να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και περισσότερο στοχευμένες”.
Το ενημερωτικό σημείωμα γνωστοποιήθηκε μετά τη συνάντηση της Ομάδας Εργασίας με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών και με αντικείμενο διαβούλευσης το σχεδιασμό των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (FEI’s) της επόμενης προγραμματικής περιόδου.
Απώτερος σκοπός της συνεδρίασης της Ομάδας Εργασίας, όπως αναφέρει η ΕΣΕΕ, αποτέλεσε η ενημέρωση, εκ μέρους της Προϊσταμένης της ΜΟΝΑΔΑΣ «Ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων» του υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, αναφορικά με τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία (FEI’s) της προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020 που σχεδιάζονται από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει να τονιστεί πως οι κανονισμοί της νέας Προγραμματικής Περιόδου δεν είναι οριστικοί αλλά υπόκεινται σε τροποποιήσεις, με το Institution of Growth να μην περιλαμβάνεται προς το παρόν στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων/συζητήσεων.
Τα βασικότερα συμπεράσματα που συνάγονται από τις μέχρι στιγμής διαβουλεύσεις (σε επίπεδο εκπροσώπησης Κρατών – Μελών) για τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, συνοψίζονται ως εξής σύμφωνα με το σχετικό εγγραφο της ΕΣΕΕ:
– Οι γεωγραφικοί περιορισμοί που ισχύουν σε σχέση με την περιφερειακή κατανομή των διαθέσιμων πόρων για τα ΜΧΤ (Μέσα Χρηματοπιστωτικής Τεχνικής) κατά την τρέχουσα περίοδο χρηματοδότησης (2007-2013), θα εξακολουθήσουν να ισχύουν και στην επόμενη προγραμματική περίοδο.
– Η αναχρηματοδότηση ή/και αναδιάρθρωση των ήδη χορηγηθέντων δανείων προς τις ΜμΕ δεν θα είναι εφικτή, κατόπιν αντιδράσεων που εκφράστηκαν στις σχετικές διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κράτη μέλη επί του συγκεκριμένου ζητήματος.
– Αυστηροποίηση του κανονισμού DeMinimis, καθώς ο ορισμός της προβληματικής επιχείρησης που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να είναι πολύ πιο περιοριστικός, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων να τίθενται εκτός των ευεργετικών διατάξεων του Κανονισμού. Η επιχειρηματολογία που προβάλλεται από την ίδια την Κομισιόν, εστιάζει στην έλευση/επίτευξη της ανάπτυξης μέσω μεγάλων στρατηγικών επενδύσεων και όχι μέσω μικροποσών της τάξεως των 200.000 ευρώ, με άμεση συνέπεια το αίτημα για αύξηση του ορίου DeMinimis (από τα 200.000 ευρώ για περίοδο τριών οικονομικών ετών στα 500.000 ευρώ), την οποία επιθυμούσε η Ομάδα Έργου με τον πλέον εμφατικό τρόπο, να μην έχει πιθανότητες υλοποίησης, βάσει του νέου, υπό έκδοση, σχετικού Κανονισμού. Αντίθετα, ο ως άνω περιορισμός επεκτείνεται και στην περίπτωση των ομίλων, γεγονός το οποίο εντείνει το πρόβλημα χρηματοδότησης των ΜμΕ.
– Η χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησης την επόμενη προγραμματική περίοδο δεν είναι το ίδιο ευέλικτη με την τρέχουσα, καθώς προτείνεται μία σειρά από εργαλεία που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και όχι τη διατήρησή τους. Το κεφάλαιο κίνησης προβλέπεται να είναι επιλέξιμο μόνο για την ανάπτυξη επιχειρήσεων.
– Οι εκταμιεύσεις των πόρων θα γίνονται τμηματικά, ανάλογα με την πρόοδο υλοποίησης και απορρόφησης των ως άνω κονδυλίων.
Θέσεις ΥΠΑΝ για το Κανονισμό DeMinimis
Οι ελληνικές θέσεις όσον αφορά στο επίμαχο ζήτημα, συνοψίζονται στην άσκηση πίεσης για αύξηση του ορίου στα 500.000 ευρώ (υπάρχουν κάποιες πιθανότητες για την οριοθέτησή του στα 300.000 – 350.000 ευρώ) αλλά και στις επίμονες προσπάθειες για το μη προσδιορισμό/ορισμό της προβληματικής επιχείρησης, καθόσον μία τέτοια πρόβλεψη θα είχε καταστροφικές συνέπειες για το σύνολο της ελληνικής επιχειρηματικότητας.
Ο κανονισμός DeMinimis λήγει στις 31/12/2013, η εφαρμογή του οποίου μπορεί να επεκταθεί για ακόμη ένα εξάμηνο δηλ. η καταληκτική του ημερομηνία να προσδιοριστεί στις 30/6/2014 (ταυτόχρονη επέκταση και του ισχύοντα χάρτη – οδηγίες, απαλλακτικές). Δυστυχώς όμως, αντί ο νέος χάρτης να επιλύει τα υφιστάμενα εμπόδια και να διευκολύνει τη πρόσβαση των μικρομεσαίων στη ρευστότητα, στην ουσία δυσχεραίνει την ενίσχυση των μεγαλύτερων επιχειρήσεων, καθώς προβλέπει λιγότερα grands και επενδυτικά projects ενώ αντίθετα προωθεί τη χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων, έτσι ώστε οι κρατικές ενισχύσεις να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και περισσότερο στοχευμένες.
Νέα Χρηματοδοτικά εργαλεία
Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα Risk Financing Loans, τα οποία ανήκουν στις δύο πρώτες ομάδες εργαλείων (εκτός της πρωτοβουλίας για τις ΜΜΕ – SME’s Initiative). Τα κυριότερα γνωρίσματα των εν λόγω εργαλείων, αποτυπώνονται:
• Στην απαγόρευση της αναχρηματοδότησης των υφιστάμενων δανείων.
• Στη προώθηση/διοχεύτηση των κεφαλαίων κίνησης, μόνο όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για αναπτυξιακό σκοπό.
• Στην υιοθέτηση σταδιακών εκταμιεύσεων και σταδιακών απορροφήσεων. Πλέον, δεν λαμβάνονται υπόψη οι συμβασιοποιήσεις που πραγματοποιούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά οι εκταμιεύσεις, με τα αδιάθετα ποσά να επιστρέφονται στη Κοινότητα. Εφεξής, οι τράπεζες πρέπει να εντατικοποιήσουν τις εκταμιεύσεις ποσών, από τη στιγμή που σαν επιλέξιμες δαπάνες νοούνται οι τελευταίες (εκταμιεύσεις) και όχι οι συμβασιοποιήσεις.
• Ο συνδυασμός Grands με FEI’s καθίσταται περισσότερο δύσκολος.
SME’s Initiative
Τα βασικότερα χαρακτηριστικά των εργαλείων που εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία και η οποία απολαμβάνει της καθολικής αποδοχής των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι:
• Η παροχή εγγυήσεων για χαρτοφυλάκια νέων δανείων ή τιτλοποίησης χαρτοφυλακίων νέων ή υφιστάμενων δανείων, προκειμένου να αποκτήσουν οι τράπεζες μεγαλύτερη ρευστότητα, η οποία θα διοχετευθεί στην αγορά.
• Παροχή εγγυήσεων σε μία Loan by Loan basis, το ύψος των οποίων θα εγγυάται το ελληνικό Δημόσιο σε ποσοστό 80%, με cap rate 20-25% και θα ισχύει μόνο για νέα δάνεια.
• Η εγγύηση του 80% (Loan by Loan) δεν είναι δεδομένη ενώ και η διάρκειά τους δεν αναμένεται να είναι μεγαλύτερη από 5 έτη (maximum).
• Κατάργηση των γεωγραφικών περιορισμών.
Έτοιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (off the shelf) – Εγγυήσεις (Capped Portfolio Guarantee)
Τα βασικότερα χαρακτηριστικά των εν λόγω εργαλείων είναι:
• Η ωφέλεια των ΜΜΕ θα αποτυπωθεί μέσω των μειωμένων κατά περίπου 80% εξασφαλίσεων, οι οποίες θα κυμανθούν περίπου στο 20% του δανεισθέντος ποσού αλλά και των χαμηλότερων επιτοκίων δανεισμού.
• Το cap rate θα είναι της τάξεως του 25%.
• Κατάπτωση του δικαιώματος για άσκηση ένστασης διζήσεως.
• Παροχή εγγυήσεων με εφαρμογή του κανονισμού DeMinimis.
Παρόλα αυτά επειδή τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν επιθυμούν το ισχύον cap rate αλλά τη διεύρυνσή του στο 35-40%, η εκπρόσωπος του ΥΠΑΝ πρότεινε 2 εναλλακτικές λύσεις, ειδικά για τη περίπτωση της Ελλάδας:
1η εναλλακτική: Υιοθέτηση ενός υφιστάμενου/έτοιμου Off the Self προϊόντος
2η εναλλακτική: Δημιουργία ενός Taylor made προϊόντος, που θα προσομοιάζει με τα Off the Self προϊόντα αλλά με υψηλότερο cap rate (35-40%), ειδικά προσαρμοσμένου στις ελληνικές ιδιαιτερότητες, το οποίο δεν θα έχει οριζόντια εφαρμογή για τα λοιπά Κράτη – Μέλη της Κοινότητας.
Παρατηρήσεις Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων: Εάν το cap rate παραμείνει στο 25%, τότε οι τράπεζες θα αναγκαστούν να αυστηροποιήσουν τα κριτήρια δανειοδότησης και συνεπώς θα συνεχίσουν να ζητούν υψηλές εξασφαλίσεις. Αντίθετα, αν αυξηθεί το cap rate σε 35-40%, τα εν λόγω κριτήρια θα ελαστικοποιηθούν (θα γίνουν πιο χαλαρά) με αποτέλεσμα τη μείωση των απαιτούμενων εξασφαλίσεων.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των τραπεζών, ο νέος/τροποποιημένος κανονισμός DeMinimis αποκλείει τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων ενώ ταυτόχρονα οι αυστηροποιημένες διατάξεις του αναμένεται να ενσωματωθούν σε πλήθος κοινοτικών αλλά και εθνικών νομοθεσιών (π.χ. διατάξεις που αφορούν στη ρύθμιση ασφαλιστικών και εργοδοτικών εισφορών, νέος αναπτυξιακός νόμος)
Σύνοψη των κυριότερων χαρακτηριστικών για κάθε ομάδα εργαλείων (εκτιμήσεις ΥΠΑΝ):
1η κατηγορία προϊόντων (Off the Self products): Στην ουσία πρόκειται για εγγυοδοτικά προϊόντα χαρτοφυλακίου που αφορούν ΜΜΕ και προϋποθέτουν την ανάληψη υψηλού ρίσκου επενδύσεων, με χαμηλό κόστος δανεισμού (επιτόκιο) και χαμηλές εξασφαλίσεις.
2η – 3η κατηγορία προϊόντων (Taylor made products & SME’s Initiative): Το κόστος δανεισμού δεν είναι φθηνό, ενώ τα προϊόντα των συγκεκριμένων κατηγοριών δεν ενδείκνυνται τόσο πολύ για τις ΜΜΕ αλλά για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.