Βουλή “καρφώνει” βουλή για μεσοπρόθεσμο

Υπερβολικά αισιόδοξους χαρακτηρίζει τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος για τα πρωτογενή πλεονάσματα την επόμενη τετραετία το Γραφείο της Βουλής, υπεύθυνο για την παρακολούθηση εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, σημειώνοντας ότι πρέπει “να αναθεωρηθούν οι στόχοι για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα διαρκείας”. Αμφισβητώντας ουσιαστικά τα βασικά σημεία του “success story” της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι η διαπίστωση “πρωτογενούς πλεονάσματος” για το 2013 και η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές “δεν σηματοδοτούν το οριστικό τέλος της δύσκολης και γεμάτης εμπόδια πορείας”. 

Τι αναφέρει η έκθεση:
Πιο αναλυτικά, στην τριμηνιαία έκθεση Ιανουάριος – Μάρτιος 2014 αναφέρεται ότι οι στόχοι του Μεσοπρόθεσμου “αν και έχουν μετριασθεί για την διετία 2014-2015, είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι, ιδίως για την επόμενη περίοδο 2016-2018”. Εξηγούν ότι πρωτογενή πλεονάσματα επιτυγχάνονται είτε με περαιτέρω μείωση των κρατικών δαπανών, είτε με αύξηση των φορολογικών εσόδων. Στην συνέχεια όμως επισημαίνουν ότι “οι κρατικές δαπάνες είναι σχεδόν αδύνατο να συμπιεσθούν περαιτέρω χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες μολονότι υπάρχουν περιθώρια για αναδιάταξή τους¨, πως “Η έως τώρα πτώση των εισοδημάτων και οι συνεχείς ανασχεδιασμοί στο φορολογικό σύστημα δεν μας επιτρέπουν κάποια αισιόδοξη πρόβλεψη για γρήγορη αύξηση των εσόδων και μείωση της φοροδιαφυγής” και καταλήγουν με φράση που ενδεχομένως να αποτελεί και προαναγγελία λέγοντας πως “ό,τι επιτεύχθηκε έως τώρα από πλευράς εσόδων οφείλεται περισσότερο στις αυξήσεις φορολογικών συντελεστών και σε νέους φόρους παρά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής!”

Οι συντάκτες επισημαίνουν ότι πρέπει να ξεκινήσει το γρηγορότερο η διαπραγμάτευση για την διευθέτηση του δημόσιου χρέους υποστηρίζοντας ότι “Η συγκυρία στην Ευρώπη είναι ευνοϊκή καθώς φαίνεται ότι επανεξετάζονται εκεί οι αρχικές επιλογές σε θέματα δημοσιονομικής διαχείρισης και χρέους”. Τα μέλη του Γραφείου χαρακτηρίζουν επιτυχή την έξοδο της χώρας στις αγορές σημειώνοντας ότι “ενισχύει τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας καθώς αναμένεται να μειώσει το κόστος δανεισμού τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, να διευκολύνει την προσέλκυση ξένων και σταδιακά μακροπρόθεσμων κεφαλαίων και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική δύναμη της χώρας ενόψει της επερχόμενης συζήτησης για την ελάφρυνση του χρέους”. “Οι εξελίξεις αυτές μαζί με την εκταμίευση της δόσης των € 8,3 δισ. καλύπτουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για τους επόμενους 12 μήνες. Έτσι δεν θα απαιτηθεί η λήψη νέων μέτρων λιτότητας” σημειώνουν. Τονίζουν όμως ότι “Το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-18 που πρέπει να έχει ψηφιστεί εντός Μαΐου προβλέπει δημοσιονομικό κενό ύψους € 0,91 δισ. το 2015 και € 1,93 δισ. το 2016. Η κάλυψη του (με ή χωρίς νέο δανεισμό) θα είναι αντικείμενο διαπραγματεύσεων με την Τρόικα”.

“Το κρίσιμο ερώτημα” κατά τους συντάκτες είναι “αν η Ελλάδα επέστρεψε σε μόνιμη βάση στις αγορές για να αντλήσει δάνεια με ανεκτό επιτόκιο” και γι’ αυτό απαντούν σημειώνοντας ότι “Έχει σημασία να λαβαίνουμε υπόψη τις προοπτικές και όχι μόνο τη στατική εικόνα. Η κυβέρνηση σχεδιάζει νέα έξοδο στις αρχές του χειμώνα. Η απάντηση στο ερώτημα αν θα μείνει στις αγορές εξαρτάται προφανώς από δύο σημαντικούς παράγοντες – τη βιωσιμότητα του χρέους και την επιστροφή σε ικανούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Κάθε ένας από αυτούς υποκρύπτει σειρά ολόκληρη εκκρεμοτήτων. Από την πλευρά της οικονομικής πολιτικής, κυρίαρχο είναι το ζήτημα της αυτονομίας, που στη δημόσια συζήτηση εγκλωβίσθηκε στο παραπλανητικό δίλημμα “μνημόνιο ή όχι άλλο μνημόνιο”. Γεγονός είναι ότι η κυβέρνηση με την έξοδο στις αγορές απέφυγε την προσφυγή στον Ε.Μ.Σ. που θα απαιτούσε κάτι παρόμοιο με τα μνημόνια όπως τα γνωρίσαμε έως τώρα. Αλλά, στο εξής ακόμα και αν δεχθούμε ότι δεν προσφεύγουμε στον Ε.Μ.Σ., η χώρα θα παρακολουθείται στενά από τις αγορές. Αυτό σημαίνει ότι αν επανέλθει σε δημοσιονομικά ελλείμματα, αν εμφανίσει αστάθεια ως προς την πολιτική της και αν δεν συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, τα επιτόκια θα αυξηθούν αμέσως. Με άλλα λόγια, η εποπτεία περνά και στις αγορές. Επίσης, παρά την έξοδο στις αγορές, η ελληνική οικονομική πολιτική θα συνεχίσει να υπόκειται στους κανόνες που ισχύουν για τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης για αυξημένη συλλογική εποπτεία των προϋπολογισμών («ευρωπαϊκό εξάμηνο»), σύνταξη “μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών προγραμμάτων”, ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς κ.α. όπως ισχύει για όλες τις υπερχρεωμένες χώρες που έχουν ήδη προσφύγει στους Ευρωπαϊκούς μηχανισμούς”.

“Οι αγορές προεξόφλησαν την αναδιάρθρωση του χρέους”
Αίσθηση πάντως προκαλεί η εκτίμηση των συντακτών ότι ο πρόσφατος επιτυχής δανεισμός της χώρας από τις διεθνείς αγορές σηματοδοτεί επικείμενο “κούρεμα” του ελληνικού χρέους. Αυτό, γιατί έως αυτή την στιγμή οι Ευρωπαίοι απορρίπτουν την λύση της αναδιάρθρωσης με αποτέλεσμα ως επικρατέστερο σενάριο να αναδεικνύεται η επιμήκυνση αποπληρωμής του χρέους με παράλληλη μείωση των επιτοκίων. Πιο αναλυτικά, στην έκθεση αναφέρεται ότι θα ήταν προτιμότερο να έχει προηγηθεί της εξόδου στις αγορές ένα “κούρεμα” του χρέους, σημειώνεται όμως ότι το συγκεκριμένο σενάριο “δεν φαίνεται να είναι συμβατό με τις πραγματικές διαπραγματευτικές δυνατότητες της χώρας και μάλλον δεν είχε πιθανότητες να βρει υποστήριξη στο δεδομένο ευρωπαϊκό πλαίσιο”.

Παρά ταύτα συνεχίζουν εκτιμώντας πως “ενδεχομένως η μείωση των επιτοκίων έγινε, μεταξύ άλλων, διότι οι αγορές προεξόφλησαν την αναδιάρθρωση του χρέους (δηλαδή δάνεισαν τη χώρα επειδή προβλέπουν ότι θα γίνει αναδιάρθρωση) και (γ) η έξοδος στις αγορές έστειλε το μήνυμα στους υπόλοιπους Ευρωπαίους ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο και επομένως αξίζει τον κόπο πλέον να στηριχθεί συστηματικότερα”.

Αρνητικές συνέπειες από ιδιωτικοποίηση των εταιριών ύδρευσης
Πέραν αυτών στην έκθεση εκφράζονται επιφυλάξεις για την ιδιωτικοποίηση μονοπωλίων, “δηλαδή τη μετατροπή δημοσίων σε ιδιωτικά μονοπώλια (και μάλιστα ενδεχομένως στα χέρια κερδοσκοπικών κεφαλαίων) όπως π.χ. συμβαίνει με τις εταιρείες ύδατος» και εξηγούν πως “Η ευρωπαϊκή εμπειρία προειδοποιεί ότι τέτοιες μεταλλάξεις έχουν μάλλον αρνητικές συνέπειες, πράγμα που εξηγεί γιατί στη Γερμανία οι Δήμοι ανακτούν τον έλεγχο των εταιρειών ύδρευσης”.