Τάσος Λειβαδίτης: "Και αν νικηθήκαμε ήταν από το πάθος για κάτι πιο μακρινό"

«Γράφω για εκείνους που δεν ξέρουν να διαβάσουν/ για τους εργάτες που γυρίζουνε το βράδυ με τα μάτια κόκκινα από την άμμο/ Γράφω να διαβάζουν αυτοί που μαζεύουνε τα χαρτιά απ’ τους δρόμους».

Ο Τάσος Λειβαδίτης εξορίστηκε στην κόλαση της Μακρόνησου το 1947. Ακολούθησαν η Λήμνος και ο Αϊ – Στράτης, μέχρι το 1952. Στην ποίησή του αποτυπώνεται καθαρά η εμπειρία του αυτή και η ακλόνητη πίστη του στον αγώνα του ανθρώπου για μία καλύτερη ζωή.

«Σφίξαμε το χέρι τόσων συντρόφων!

Οταν καμιά φορά λιποψυχάμε

νιώθουμε σαν ένα μαχαίρι να τρυπάει την παλάμη μας

η ανάμνηση του χεριού τους

Κι όταν κάνουμε το καθήκον μας

νιώθουμε κάτω απ’ την παλάμη μας κάτι σίγουρο κι ακέριο

σα να κρατάμε μες στα χέρια μας 

ολάκερο τον κόσμο».

Για μια ζωή, υπερασπίστηκε τη στρατευμένη ποίηση, παρά το γεγονός ότι με τους στίχους του βάζει στο επίκεντρο και τον ίδιο τον άνθρωπο, τις εσωτερικές του αγωνίες και τους υπαρξιακούς του δαίμονες.

Ε! τι κάθεστε, λοιπόν, ποιητές

βγείτε στους δρόμους, καβαλήστε στα λεωφορεία, ανεβείτε/

στις αμαξοστοιχίες

θα δείτε καθώς θ’ απαγγέλλετε τα τραγούδια σας/

ν’ ανθίζει μες στην καρβουνόσκονη, σαν έν’ άσπρο τριαντάφυλλο/

το γέλιο των μηχανοδηγών».

Η «επιστροφή» στη ζωή

Το 1951 επέστρεψε στην Αθήνα που μετράει τις πληγες της. Η ποίηση του γίνεται ακόμα πιο βαθιά, πιο υπαρξιακή. Ο αγώνας έχει ηττηθεί. Το 1953 δημοσιεύει το «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου», το «λαϊκό ανάγνωσμα» της Αριστεράς, για το οποίο τού απονέμεται το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία. Το 1955, ο ποιητής θα δικαστεί για το συγκεκριμένο βιβλίο και η δίκη θα αποκτήσει πανελλήνιο ενδιαφέρον. Στο εδώλιο, ο ποιητής διατυπώνει το σκοπό της τέχνης, συγκινεί το ακροατήριο και τους δικαστές και αθωώνεται. Με τραγούδια που μίλησαν στην ψυχή του λαού όπως η Δραπετσώνα- Βρέχει στην φτωχογειτονιά έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό που αγνοούσε το ποιητικό του έργο.

Στη διάρκεια της δικτατορίας, ο Τάσος Λειβαδίτης, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο, δουλεύει σε λαϊκό περιοδικό, μεταφράζοντας σε συνέχειες τους «Αδελφούς Καραμαζώφ» του Ντοστογιέφσκι.

Μετά από αρκετά βιβλία που σηματοδότησαν την πρώτη φάση της καριέρας του -«την επαναστατική» σύμφωνα με τους ειδικούς- το 1972, εκδίδει το βιβλίο «Nυχτερινός επισκέπτης», που θεωρείται έναρξη της β’ φάσης του έργου του την αποκαλούμενη, «συμβολική αλληγορική».

Η τρίτη φάση της καριέρας του χαρακτηρίστηκε «υπαρξιακή» από τους κριτικούς και ξεκινά από το τέλος της β΄φάσης το 1983, μέχρι και την έκδοση του «Χειρόγραφα του Φθινοπώρου», που εκδόθηκαν το 1990, μετά δηλαδή από το θάνατό του.

«Είχαν αλλάξει οι καιροί, τώρα δε σκότωναν, σ’ έδειχναν μόνο με το δάχτυλο, και αυτό αρκούσε. Υστερα, κάνοντας ένα κύκλο που όλο στένευε, σε πλησιάζανε σιγά σιγά, εσύ υποχωρούσες, στριμωχνόσουνα στον τοίχο, ώσπου, απελπισμένος, άνοιγες μόνος σου μια τρύπα να χωθείς.

Κι όταν ο κύκλος διαλυόταν, στη θέση σου στεκόταν ένας άλλος, καθ’ όλα αξιαγάπητος κύριος».

Από τον Νυχτερινό Επισκέπτη

Ο ποιητής στρέφεται στον εαυτό του, στα νοήματα εντός του. Θέλει να καταθέσει την πίκρα του, τα όνειρα που διαψεύστηκαν, τα δάκρυα που δεν είχαν ακόμα στεγνώσει. 

“Ζήσαμε πάντοτε αλλού και μόνο όταν κάποιος μας αγαπάει ερχόμαστε για λίγο”, έγραφε .