Ταξιάρχης Χάνος στο koutipandoras.gr: "Η ευθύνη πέφτει πάνω σε εμάς τους παλιούς"

Συνέντευξη στους Παναγιώτη Φρούντζο, Κωνσταντίνο Καϊμάκη

Η σκηνοθεσία στο θέατρο και το «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ» πως προέκυψε;

Τ.Χ..: Δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετώ. Είχα κάνει παλιότερα το «Ένα μάτσο βιόλες» του Παναγιώτη Παναγόπουλου. Δεν είναι προσωπικός στόχος μου να σκηνοθετώ. Δεν είναι πάντως μακριά από το ρόλο του ηθοποιού ο ρόλος του σκηνοθέτη. Σίγουρα χρειάζεται να υπάρχει μια διαθεσιμότητα από την πλευρά σου προς το σκηνοθετικό έργο, αλλά είναι κοντά αυτοί οι δύο τομείς. Απλώς δεν πρέπει να γίνεται άσκηση. Κυρίως με προτρέπει στο να σκηνοθετώ, η προσπάθεια μου να διαχωρίσω τη θέση του δασκάλου από εκείνη του ηθοποιού. Δηλαδή αν μπορώ να τα εφαρμόσω στην πράξη όσα διδάσκω στους μαθητές μου. Ουσιαστικά δηλαδή η σκηνοθεσία προέκυψε μέσα από τη διδασκαλία. Η δουλειά μου ως δάσκαλος οδήγησε μέσω μιας ορισμένης σχέσης με κάποιο έργο αγαπημένο ή με μια ομάδα ανθρώπων που είχα συνεργαστεί ή με μια συγκεκριμένη συνθήκη, στην απόφαση να σκηνοθετήσω. Κι είναι κι ένα είδος πρόκλησης. Λες: “Για να δω…μπορώ αυτά που λέω ως δάσκαλος να τα εφαρμόσω κιόλας;”.

Η σχέση σας με τη Θεσσαλονίκη όπου ζείτε σχεδόν μόνιμα τα τελευταία χρόνια ποια είναι;

Τ.Χ..: Την Θεσσαλονίκη δεν την «ανακάλυψα» πρόσφατα. Εκτός του ότι πηγαινοέρχομαι την τελευταία 7ετία μεταξύ Αθήνας – Θεσσαλονίκης για επαγγελματικούς λόγους, με τον περισσότερο χρόνο να τον περναώ εδώ, είχα την τύχη να περάσω στη Θεσσαλονίκη τα καλύτερα χρόνια της εφηβείας μου. Τέλειωσα το 1ο Λύκειο Θεσσαλονίκης και εδώ ήταν όλοι οι φίλοι μου. Από το 1977-78 έως και το 1981 που πήγα φαντάρος.

Το 2011 που έγιναν τα επεισόδια στο θέατρο που ανέβηκε για πρώτη φορά το έργο του Τσιώλη, μας έμεινε εντυπωμένη στον νου η δήλωση του τότε υπουργού Πολιτισμού Παύλου Γερουλάνου πως η βία στα θέατρα είναι ανεπίτρεπτη. Θεωρείτε πως η βία στα θέατρα είναι ανεπίτρεπτη σε αντίθεση με άλλα πεδία της κοινωνικής ζωής;

Τ.Χ..: Δεν μπορώ να σχολιάσω τη δήλωση του Γερουλάνου. Απλώς μπορώ να πω ότι εδώ το θέατρο ήταν η αφορμή για να εκφραστούν κάποιες οπαδικές διαφορές. Ακόμη κι ο Τσιώλης που είναι οπαδός, χρησιμοποιεί την ομάδα του, τον ΠΑΟΚ, ως αφορμή για να θίξει μερικά ζητήματα. Και φυσικά μην ξεχνάμε πως όταν ανεβαίνει ένα έργο στη σκηνή υπάρχουν και οι αντιθέσεις (αλλιώς θα ήταν όλα όμορφα και τέλεια) που οδηγούν σε δημιουργικές εντάσεις και γόνιμους διαλόγους. Με αυτό δεν λέω προς αξίζει να προκρίνεται να σκοτώνονται άνθρωποι στα γήπεδα. Προς Θεού. Όμως σε ένα πνευματικό επίπεδο αυτή η ανταλλαγή ιδεών έχει ουσία και ενδιαφέρον, για να δούμε πως μια ακραία άποψη που στέκεται απέναντι σε μια άλλη, μπορούν να συγκεραστούν για να αναδειχτεί το καινούργιο που ίσως να δώσει λύση σε διαμάχες ή φανατισμούς ετών.

«Θέλω να πεθάνω μια μέρα που θα ρίξουμε στον Ολυμπιακό 4-0. Ο ΠΑΟΚ είναι μια ιερή ομάδα.» είχε δηλώσει ο Τσιώλης σε συνέντευξη του σχετικά με το έργο του. Μη μας πείτε ότι αυτή η δήλωση δεν ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει την έκρηξη στο αγκυλωμένο φαντασιακό των αντίπαλων χούλιγκαν;

Τ.Χ..: Πάντως μέσα στο έργο δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Είναι μια προσωπική δήλωση του Τσιώλη που προφανώς την κάνει με την ιδιότητα του οπαδού και από αυτή την σκοπιά πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Πάντως δεν λέει κάτι περίεργο. Με την έννοια πως κάθε οπαδός θα μπορούσε να το πει. Θα μπορούσε κι ένας οπαδός του Ολυμπιακού να απαντούσε για παράδειγμα «θέλω να σας ρίξουμε 18 γκολ»! Ποιος μπορεί να του προσάψει το οτιδήποτε;

«Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ» σημαίνει ταξιδεύοντας κυνηγώντας ένα όνειρο ή ταξιδεύοντας με όχημα το ίδιο το όνειρο;

Τ.Χ..: Ο Τσιώλης είναι ένας ιδιαίτερος δημιουργός και στις κινηματογραφικές δουλειές του αυτό φαίνεται ξεκάθαρα. Σε εκείνες τις δουλειές, η πλοκή σε μεγάλο βαθμό διαδραματίζεται on the road. Για πρώτη φορά βλέπουμε τους ήρωες του και τη δράση να εμφανίζονται σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό. Αυτό εμένα με ιντριγκάρει. Με αφορμή ένα ταξίδι γίνονται κάποιες συναντήσεις, κάποια ραντεβού κι ένα μυστικό που κουβαλούν οι ήρωες – στους οποίους προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε τα χαρακτηριστικά τους – είναι έτοιμο να αποκαλυφθεί. Κι έρχεται μια στιγμή που δίνεται η ευκαιρία στους ήρωες να πουν αυτά που έχουν να πουν, να συγκρουστούν, να υπάρξουν. Το όχημο που χρησιμοποιεί ο Τσιώλης στο τέλος του έργου είναι αφοπλιστικό. Λέει ουσιαστικά: «Κοιτάχτε, με αυτό το τρένο, τον ΠΑΟΚ δηλαδή, θα ταξιδέψουμε κάπου, ακόμη και στο όνειρο, δίχως να πληρώσουμε εισιτήριο». Αυτό το όνειρο δεν κοστίζει τίποτα και μπορεί να σε πάει παντού. Και στη θέση του ΠΑΟΚ ο καθένας μπορεί να βάλει όποια ομάδα θέλει.

Τελικά τι είδους έργο είναι το «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ» και σε ποιους θεατές απευθύνεται;

Τ.Χ..: Το έργο που ανεβαίνει στις 15 Μαίου στη Μονή Λαζαριστών και μου το ανέθεσε ο Γιάννης Αναστασάκης, ο διευθυντής του κρατικού θεάτρου, συμπίπτει με τα 90 χρόνια ιστορίας του ΠΑΟΚ. Είναι όμως ένα τρυφερό έργο που μιλάει για το ταξίδι, τη συντροφικότητα, για την αξία του ονείρου και της ελπίδας. Έχει πολλά περισσότερα πράγματα να πει με αφορμή έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ Ολυμπιακού και ΠΑΟΚ.

Τις πρόσφατες εξελίξεις στο Εθνικό θέατρο και την παραίτηση Φάμπρε πως τις είδατε; Να θυμίσουμε ότι ήσαστε μέλος του Δ.Σ. και παραιτηθήκατε τον περασμένο χειμώνα.

Τ.Χ..: Ναι, τον Οκτώβρη έφυγα για διαφορετικούς λόγους. Η ουσία είναι πως η ηγεσία του υπουργείου πολιτισμού θα έπρετε να είναι πιο ξεκάθαρη στους στόχους που θέτει, έτσι ώστε να καταλαβαίνουν όλοι τι θέλει να κάνει. Εκ των πραγμάτων αποκαλύπτεται μια προχειρότητα και δυστοκία στους στόχους που βάζει. Επίσης δεν υπάρχει βάθος χρόνου στους σχεδιασμούς της. Εμείς όταν διοριστήκαμε στο ΔΣ του Εθνικού υποτίθεται ότι θα ψηφιζόταν ένας νέος νόμος ώστε να μην υποσκάπτονται οι ρόλοι του καλλιτεχνικού διευθυντή και του διοικητικού συμβουλίου. Τελικά αυτός ο νόμος ένα χρόνο σχεδόν μετά, ακόμη δεν είχε ψηφιστεί με αποτέλεσμα να μην ξέρουμε τι ισχύει. Ένας από τους λόγους της παραίτησης μου ήταν κι αυτός. Δεν έχει νόημα να μαζευόμαστε σε καμιά 10αριά συμβούλια και να μιλάμε για τον καθορισμό αρμοδιοτήτων του καθενός αλλά επί της ουσίας να μην γίνεται τίποτα στην πράξη. Δεν είναι απλώς άσκοπο. Είναι τρελό. Θα έπρεπε το τοπίο να είναι ξεκάθαρο. Ή κρατάμε το νόμο ως έχει και τον τηρούμε ή τον αλλάζουμε. Εδώ κανείς δεν είχε καταλάβει ποιο είναι το νομικό πλαίσιο. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με τον Βέλγο.

Η ενασχόληση σας με τα κοινά ποιες βαθύτερες ανάγκες σας καλύπτει;

Τ.Χ..: Το θέατρο είναι μεν πολιτική πράξη αλλά εγώ δεν μπορώ να μιλάω μόνο μέσα από την τέχνη του ηθοποιού. Ασχολούμαι και σε πιο πρακτικό επίπεδο. Υπάρχει η θεατρική δουλειά μας αλλά υπάρχει και η επιβίωση. Μακάρι να ισορροπούμε και στα δύο επίπεδα εξίσου καλά αλλά αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Δεν μπορούσα να λειτουργήσω στον περίγυρω μου ασκώντας απλώς και μόνο κριτική. Η ηλικία μου, τα χρόνια που έχω σε αυτή τη δουλειά, η συνεχής και καθημερινή ενασχόληση μου με το θέατρο, δεν μου επιτρέπει να είναι απλώς θεατής σε όσα κρίσιμα συμβαίνουν. Ειδικά αυτή την εποχή. Θεωρώ ότι εμείς οι παλιότεροι έχουμε ευθύνη να βγούμε μπροστά και να δώσουμε λύσεις σε κάποια βασικά ζητήματα. Δεν μπορούμε να ζητάμε την ευθύνη από νέους ανθρώπους που βγήκαν τώρα σε αυτή τη δουλειά κι έχουν άλλη στόχευση. Και στο ΔΣ του ΣΕΗ προσπάθησα να βοηθήσω καθώς κι εκεί υπάρχουν τεράστια προβλήματα (με τις συλλογικές συμβάσεις, τα πνευματικά δικαιώματα κ.α.) που θυμίζουν χάος.

Ήταν πάντως μια καλή χρονιά για σας. Τα μελλοντικά σχέδια σου ποια είναι;

Τ.Χ..: Είχα τη χαρά να παίξω σε μια έντιμη θεατρική δουλειά, την «Κωμωδία του αυτόχειρα» αλλά και στον κινηματογραφικό «Νοτιά» όπου είχαμε μια ωραία επικοινωνία με τον Τάσο Μπουλμέτη και τους υπόλοιπους συνεργάτες στα γυρίσματα που περάσαμε τέλεια. Το καλοκαίρι πάντως επιστρέφω στο θεάτρο ως ηθοποιός καθώς θα παίξω στον «Αγαπητικό της βοσκοπούλας» του Σταμάτη Φασουλή όπου θα υποδυθώ τον Μήτρο.