"Στο Βαλτοπέδι δεν είχε λακέρδα"

Συγκλονιστικά στοιχεία και άγνωστα ντοκουμέντα αναφορικά με τις διεκδικήσεις της λίμνης Βιστωνίδας από τη Μονή Βατοπεδίου από το 1922 έως σήμερα, έρχονται στο φως της δημοσιότητας, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του πρώην αντιεισαγγελέα Εφετών κ. Ηλία Κολιούση με τίτλο «Στο Βαλτοπέδι δεν είχε λακέρδα».

Ο κ. Κολιούσης, ο οποίος λόγω των πιέσεων, που ασκήθηκαν από τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Γιώργο Σανιδά, υπέβαλε την παραίτηση του από το Δικαστικό Σώμα, στο υπό έκδοση βιβλίο του πραγματοποιεί μια ενδελεχή ιστορική έρευνα στα πεπραγμένα της Μονής Βατοπεδίου από το 1922 ως τις μέρες μας.

Πρόθεση του συγγραφέα δεν είναι ούτε η απόδοση ευθυνών, αλλά ούτε και η άσκηση κριτικής σε κανένα από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Με την ιδιαίτερη του γραφή παρουσιάζει τα γεγονότα από μια διαφορετική γωνία, όπου ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Προδημοσίευση

Αναλυτικότερα το πρώτο μέρος της προδημοσίευσης του βιβλίου του κ. Κολιούση, που παρουσιάζεται στο pheme.gr έχει ως εξής:

“Ότι στην πατρίδα μας όλα… με τον κατάλληλο τρόπο γίνονται, αποτελεί κοινό τόπο. Μπορεί και να μη χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος. Ο προσεγμένος τρόπος όμως είναι απαραίτητος για την επιτυχία. Είναι ο αναγκαίος όρος για την επίτευξη του στόχου.

Ότι η Ελληνική Διοίκηση εξακολουθεί να λειτουργεί και με τον κανόνα του συνδρόμου του “Μπάρμπα της Κορώνης” δεν είναι και κάτι ιδιαίτερα άγνωστο. Ότι θα υπήρχε το 2004 Πολυμελές Πρωτοδικείο στην πατρίδα μου, που θα δημοσιεύει τις αποφάσεις του, μόνο αν είναι συμφέρουσες για την Ιερά Μονή Βατοπεδίου, λυπάμαι, μου ήταν αδύνατο να το πιστέψω. Μέχρι που το έμαθα.

Φυσικά το συναίσθημα της ευγνωμοσύνης, αλλά και κάποιου είδους υπερηφάνειας για τον δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας του συγκεκριμένου δικαστηρίου, δεν μπορώ να το κρύψω, ότι τα αισθάνθηκα τότε. Επιτέλους η διαφάνεια, το ζητούμενο κάθε δικαστικής διαδικασίας, είχε γίνει πράξη.

Δεν ήταν βέβαια ακόμα κάτι νομοθετημένο, ούτε η δικαστική πρακτική επέτρεπε την ενημέρωση του ενός των διαδίκων για την επικείμενη κρίση του δικαστηρίου, ώστε να έχει τη δυνατότητα να λάβει τα μέτρα του, αλλά ως ενέργεια ήταν ενδιαφέρουσα. Είχε και την λογική εξήγησή της: Ελληνικό Δημόσιο και Ιερά Μονή Βατοπεδίου, ήταν στο ίδιο το στρατόπεδο. Είχαν κοινούς στόχους κοινά οράματα κοινές ελπίδες για το μέλλον.

Ταμείο βέβαια είχαν ξεχωριστό και βεβαίως με διαφορετικό περιεχόμενο, πράγμα απολύτως κατανοητό, αφού οι μοναχοί δεν καίγονται για υλικά αγαθά, αλλά αυτό μάλλον δεν ήταν εμπόδιο.

Αλλά ας έλθουμε στην ιστορία των Βατοπεδινών:

Από το 1922, εν μέσω της εθνικής καταστροφής, ξεκίνησαν τον ιερό τους αγώνα να περιέλθει στην ιδιοκτησία τους η Λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα και οι παραλίμνιες εκτάσεις. Στην νόμιμη αυτή προσπάθειά τους απέφυγαν, όπως ο διάβολος το λιβάνι, να εκδικασθούν τα “δίκαια” τους από τον φυσικό τους δικαστή. Προφανώς από σεβασμό και υπερβολική έλλειψη εμπιστοσύνης στο Θεσμό.

Απεδείχθη ότι είχαν δίκιο. Τι καταλαβαίνουν οι δικαστές; Δυο φορές έκαναν το λάθος να τους εμπιστευθούν και τους “έκαψαν”.

Προτιμότερες οι γνωμοδοτήσεις πανεπιστημιακών καθηγητών. Στοιχίζουν βέβαια κάτι παραπάνω, αλλά έχουν φινέτσα και κυρίως… αντικειμενικά συμπεράσματα. Τα τελευταία τα διακρίνει και η σαφήνεια, που επιτρέπει στους εντολείς να τα αξιοποιήσουν κατάλληλα.

Φυσικά και προτιμούν να ποντάρουν και στην ιδιαίτερη ευλάβεια εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας.

Στο τέλος-τέλος, γιατί να μη δοκιμάζουν και τις μεθόδους του βυζαντινού συμβιβασμού; Τα τελευταία αυτά όπλα της, τα χρησιμοποίησε η Ιερά Μονή Βατοπεδίου και τελικά ήλθε η απόλυτη δικαίωση.

Για πρώτη φορά, το 1941 από την λαοπρόβλητη κυβέρνηση Τσολάκογλου. Μια τέτοια περίοδος ήταν η πλέον κατάλληλη για να ευδοκιμήσουν οι επιμελημένες, αντικειμενικές και προπαντός δίκαιες γνωμοδοτήσεις των ογκόλιθων της νομικής σκέψης πανεπιστημιακών δασκάλων. Δυστυχώς, ο Χίτλερ έχασε τον πόλεμο, οι γνωμοδοτήσεις την επιρροή τους και οι… Βατοπεδινοί την Βιστωνίδα.

Σχεδόν εξήντα χρόνια αργότερα, άρχισε εκ νέου η οριστική δικαίωση των Βατοπεδινών, από την ευνομούμενη διοίκηση της σύγχρονης Ελληνικής Πολιτείας. Ολοκληρώθηκε με τις ιερές ανταλλαγές.

Μήπως όμως να παίρναμε την ιστοριούλα από την αρχή; Όχι για να εκδικάσουμε την υπόθεση ή να ανατρέψουμε το δίκαιο των ιερών γνωμοδοτήσεων. Τέτοια… αμαρτία, ποτέ. Μόνο για λόγους ιστορικούς. Ποιον βλάπτει η περιληπτική εξιστόρηση παρελθόντων περιστατικών, όπως αυτή προκύπτει από την εκτίμηση εγγράφων; Πιστεύω κανέναν.

Το 1922, λοιπόν, λίγο μετά την απελευθέρωση της Θράκης, οι Βατοπεδινοί αναθέτουν σε δικηγόρους να διεκδικήσουν δικαστικά την περιουσία τους στη Θράκη από τον καταπατητή, που ήταν το Ελληνικό Δημόσιο. Δεν είχαν καταφέρει βλέπεις να πείσουν τους Γάλλους που είχαν καταλάβει προηγουμένως την περιοχή αυτή της Θράκης, ότι η Βιστωνίδα ήταν ιδιοκτησία τους και είχαν αναγκασθεί να την μισθώσουν, για τρία χρόνια. Πώς τώρα μίσθωσαν τη δική τους Λιμνοθάλασσα, μόνο οι ίδιοι το γνώριζαν.

Πάντως από το Ελληνικό Δημόσιο δεν ζητούν παράταση ή ανανέωση της σύμβασης μίσθωσης που είχαν συνάψει με τους Γάλλους, θέλουν πλέον μόνο την κυριότητα της Βιστωνίδας! Συντάσσεται λοιπόν από τους δικηγόρους τους, η περιποιημένη αγωγούλα τους και κατατίθεται στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Δεν περιμένουν όμως μέχρι την έκδοση της απόφασης. Ουσιαστικά ποτέ δεν επιθυμούσαν την εκδίκαση της αγωγής τους, προτιμούσαν μια πλέον γρήγορη και με δεδομένα αποτελέσματα λύση. Την δια της διοικητικής οδού επίλυση της διαφοράς.
Κάθισαν λοιπόν κάτω και έγραψαν στους υπουργούς και τον πρωθυπουργό για τα δίκαιά τους, πραγματοποίησαν τις παραστάσεις τους σε κάθε αρμόδιο και παντού έδειχναν, τις θετικές για τον ιερό τους αγώνα, γνωμοδοτήσεις των καθηγητών. Εμάς δεν μας πιστεύετε. Κακώς βέβαια, γιατί… αμαρτάνετε, αλλά ας πούμε ότι διαβλέπετε κάποιο συμφέρον μας. Τας γνωμοδοτήσεις των κυρίων καθηγητών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου; Ούτε Αυτάς;

Στην επιστολή του της 23ης Μαΐου 1923 ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, προειδοποιούσε για τη σίγουρη δικαστική ήττα του δημοσίου και συγχρόνως επεσήμαινε τα πιθανά προβλήματα που θα δημιουργούντο, από την διεξαγωγή της δίκης, για την εκτός των εθνικών συνόρων εκκλησιαστική περιουσία. Με λίγα λόγια οι Βατοπεδινοί, αφού κατέθεσαν την αγωγή, με αφορμή την οποία, ενδεχομένως δημιουργούνταν προβλήματα για την εκτός των συνόρων της Ελληνικής επικράτειας εκκλησιαστική περιουσία, ζητούσαν και τα… ρέστα από το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, γράφοντας σε μια επιστολή τους και τα εξής:

“Προς το επί της Γεωργίας και των Δημοσίων Κτημάτων Σεβαστόν υπουργείον,
H υφ’ ημών εκπροσωπουμένη Ιερά και Σταυροπηγιακή Μονή του Βατοπεδίου ήγειρε κατά του Ελληνικού Δημοσίου την από 1ης Μαΐου 1922 αγωγών διεκδικήσεως των εν αυτή αναφερομένων κτημάτων ήτοι της εν τω όρμω Πόρτο-Λαγό της Δυτικής Θράκης λίμνης Μπουρού μετά του εν αυτή ιχθυοτροφείου και Μεθυδρίου και των παραρτημάτων και παρακολουθημάτων αυτών, άτινα το Δημόσιον άνευ τινός δικαιώματος κατά τον μήνα Ιούνιον του Έτους 1920 κατέλαβε και Έκτοτε κατέχει, η δε αγωγή αύτη εκκρεμεί ενώπιον του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Εν τη αγωγή ταύτη, ης συνημμένως υποβάλλομεν αντίγραφον, εκτίθενται λεπτομερώς οι λόγοι, εφ’ ων στηρίζονται τα δικαιώματα της Μονής επί των ειρημένων κτημάτων. Είναι αληθές ότι από του έτους 1821 η κυριότης και η νομή των κτημάτων τούτων διετέλεσεν υπό ιδιορρύθμους συνθήκας, διότι το πλείστον μέρος των εισοδημάτων αυτών διαρπάζετε συνεχώς υπό του Σουλτανικού Ταμείου, ελάχιστον δε μέρος αφίετο εις την Μονήν κατά τα εν τη αγωγή λεπτομερέστερον εκτιθέμενα, τούτο δε προς τιμωρίαν της Μονής ενεργώς συμμετασχούσης εις τον εθνικόν αγώνα. Τοις Τούρκους υπερέβαλον οι Βούλγαροι καταλαβόντες αυθαιρέτως άμα τη επιδρομή αυτών εις την Δυτικήν Θράκην εν έτει 1913 τα κτήματα ταύτα και νεμόμενοι και καρ-πούμενοι έκτοτε αυτά μέχρι της εκ της Δυτικής Θράκης αποπομπής των κατά το έτος 1920.

Μετά την αποχώρησιν, εκείθεν των Βουλγάρων αι εγκατασταθείσαι Γαλλικαί αρχαί προέβησαν εις προσωρινήν (τριετή) εκμίσθωσιν των κτημάτων εις την Μονήν με πλήρη αναγνώρισιν των επιφυλάξεων, ας εποιήσατο, αύτη, διά τα επ’ αυτών δικαιώματά της, προυτίθεντο δε, αφού εξήτασαν και επείσθησαν ότι τα κτήματα ταύτα ανήκουσιν εις την Μονήν να τα αποδώσωσιν εις αυτήν. Την απόδοσιν ταύτην προέλαβεν η κατάληψις της Δυτικής Θράκης υπό της Ελλάδος, συνεπεία της οποίας η υπόθεσις μετεβιβάσθη εκκρεμής εις τας Ελληνικάς αρχάς. Εν τούτοις το Ελληνικόν Δημόσιον καταλαβόν τα κτήματα ταύτα και κατέχον αυτά Έκτοτε αποστέργει να αναγνωρίση τα δικαιώματα της Μονής, εντεύθεν δέ και η συνεπεία της άνω μνησθείσης αγωγής ημών εκκρεμής δίκη.

Ένεκα της ιδιορρύθμου πολιτειακής καταστάσεως του Αγίου όρους προς ο ως είναι πασίγνωστον, μετά βουλιμίας αείποτε προσέβλεψαν και προσβλέπουσι ποικιλώνυμοι του Ελληνικού γένους εχθροί, και επειδή μεγίστης αξίας ακίνητος περιουσία ανήκουσα εις τας Μονάς του Αγίου όρους κείται εις μέρη διατελούντα υπό ξένην κυριαρχίαν, πάσαν κατεβάλομεν απ’ αρχής προσπάθειαν, να αποφύγωμεν δικαστικόν αγώνα δεικνύοντα ότι το Ελληνικόν κράτος αμφισβητεί από αιώνων ανεγνωρισμένα και ασκούμενα Δικαιώματα της μεγίστης των μονών του Αγίου όρους αντλούν τας αξιώσεις αυτού εκ της συνεχίσεως της αυθαιρεσίας ενός Σουλτάνου βουλευθέντος να τιμωρήση την Μονήν του Βατοπεδίου διά την συμμετοχήν αυτής εις τον απελευθερωτικόν αγώνα του 1821, θεωρούντες ότι τοιούτος αγών ούτε προσήκων θα ήτο, αλλά και πολλάχως επιζήμιος εθνικώς ηδύνατο να αποβή.
Εφ’ω και απετάθημεν προς τα υπουργεία της Γεωργίας και της εθνικής Οικονομίας επιζητούντες, όπως το Δημόσιον αναγνωρίση και αποδώση ημίν οικειοθελως τό δίκαιόν μας. Ίνα διευκολύνωμεν μάλιστα την τοιαύτην, δυνάμεθα ειπείν εθνικήν λύσιν, προσηνέχθημεν να δώσωμεν εις το Δημόσιον ως αντισταθμίσματα τά εν τη υποδιοικήσει Χαλκιδικής και εν τη περιφερεία Καλαμαριάς δύο αγροκτήματα της Μονής Σοφουλάρ και άγιον Μάμαντα, χρήσιμα εις το Δημόσιον διά την γεωργικήν εγκατάστασιν των προσφύγων, εξ ων το μεν Σοφουλάρ εκτάσεως 18 χιλ. στρεμμάτων, ο δε Άγ. Μάμας εκτάσεως 20 χιλ. στρεμμάτων…

Τρέφομεν την ελπίδα, ότι η Ελληνική Πολιτεία εξετάζουσα την προκειμένην υπόθεσιν από της προσηκούσης περιωπής και λαμβάνουσα υπ’ όψει εκ της μελέτης των υποβαλλομένων μετά της παρούσης γνωμοδοτήσεων, ότι δεν δύναται να γεννηθή αμφιβολία σοβαρά περί της νομιμότητος και της βασιμότητος των δικαιωμάτων της Μονής επί των κτημάτων των διεκδικουμένων διά της εκκρεμούς αγωγής, δικαιωμάτων άτινα επί σειράν αιώνων εσεβάσθησαν και αλλόφυλοι κατακτηταί, θα ευαρεστηθη να αναγνωρίση ταύτα, αποτρέπουσα τον κίνδυνον δικαστικού αγώνος, όστις ενώ κατά πάσαν πιθανότητα, διά να μη είπωμεν βεβαιότητα, μέλλει να αποβή κατά του Ελλ. Δημοσίου, θέλει δημιουργήση εν εθνικώς επιβλαβές προηγούμενον εις βάρος της εκκλησιαστικής ακινήτου περιουσίας, της κειμένης εν χώραις διατελούσαις υπό ξένην κυριαρχίαν, περιουσίας ης η αξία ανέρχεται εις αρκετά δισεκατομμύρια δραχμών. (Τουρκία-Βουλγαρία-Ρουμανία-Ρωσσία).Έχομεν δε την πεποίθησιν, ότι το Νομικόν Συμβούλιον του Κράτους τιθεμένης ενώπιον αυτού προσηκόντως και εν τη γενικότητι αυτής της υποθέσεως θέλει περιβάλη διά του κύρους της γνώμης αυτου την λύσιν, ήτις ενδεικνύεται εκ των πραγμάτων, εκ των διατάξεων των Νόμων, εκ της ευρυτέρας εννοίας του Δικαίου, εκ της εθνικής ανάγκης, εκ του καλώς νοουμένου δημοσίου συμφέροντος.

Μετά τιμής, ο πληρεξούσιος αντιπρόσωπος της Ι. Μονής Βατοπεδίου Ιγνάτιος Βατοπεδινός”.

http://www.pheme.gr/article.aspx?id=2749