Το περιβάλλον, οι αγωνιστές και τα SLAPP

Τα νέα από την Σύρο

Σύμφωνα με την «ΕφΣυν» (3.2.2021), ιδιαίτερα ανησυχητικός για τη δημόσια υγεία στη Σύρο είναι ο εντοπισμός βαρέων μετάλλων από δείγματα που ελήφθησαν από την οργάνωση Aegean Rebreath στον πυθμένα του λιμανιού της Ερμούπολης και εστάλησαν στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

Ακόμα πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι, παρά τις σχετικές αναφορές της συγκεκριμένης οργάνωσης αλλά και του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου και παρότι τα όρια που θέτει ο νόμος έχουν κατά πολύ ξεπεραστεί (Ν. 3983/2011) δεν έχει προχωρήσει επί πάνω από ένα χρόνο κάτι συγκεκριμένο ούτε από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, ούτε επίσης έγιναν έλεγχοι από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, όπως συνέστησε το ΥΠΕΝ σε συνεννόηση με το ΕΛΚΕΘΕ.

Το θέμα έφεραν πρόσφατα και στη Βουλή 26 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, για να ακολουθήσει πριν από λίγες μέρες άκρως απαξιωτική και επιθετική κατά του βουλευτή Νίκου Συρμαλένιου ανακοίνωση από το Εργοστασιακό Σωματείο Ναυπηγείων Σύρου.

Τον Σεπτέμβριο του 2019 ελήφθη για εξέταση δείγμα ιζήματος από τον πυθμένα του λιμανιού από την οργάνωση Aegean Rebreath, στο πλαίσιο του προγράμματος της ποιότητας των θαλασσίων υδάτων που διεξήγαγε.

Το δείγμα αυτό απεστάλη στα εργαστήρια του ΕΛΚΕΘΕ και τα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν τιμές συγκεντρώσεων βαρέων μετάλλων πολύ άνω των ορίων τα οποία αναφέρονται στην επιστημονική βιβλιογραφία και στον Ν. 3983/2011. Βάσει αυτών των στοιχείων, αναδείχθηκε η αναγκαιότητα για συστηματική έρευνα με σκοπό την καταγραφή της πραγματικής ρύπανσης και των ρυπαντών, καθώς και για τη διαδικασία της απορρύπανσης.

Σε απάντηση ερώτησης στη Βουλή του Κρ. Αρσένη (ΜέΡΑ25) τον Φεβρουάριο του 2020, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ αναγνώρισε την αναγκαιότητα διεξοδικής έρευνας. Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2020, ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης δέχθηκε συγκεκριμένη πρόταση από το ΕΛΚΕΘΕ, την οποία κοινοποίησε προς την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, αρμόδια κατά τον νόμο για τον έλεγχο των εκπομπών ρύπων στα παράκτια ύδατα.

Οπως υπογραμμίζουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, από τη συζήτηση στη Βουλή «φωτογραφήθηκε ως κύρια αιτία της ρύπανσης οι δραστηριότητες από τις γειτνιάζουσες ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες και, ειδικότερα, η χρήση ψηγματοβολών, υδροβολών και χρωματισμών πλοίων».

«Οι εργασίες αυτές, αν και λαμβάνουν χώρα εντός του πυκνοκατοικημένου αστικού ιστού, γίνονται χωρίς να χρησιμοποιούνται μέσα που να εμποδίζουν τη διασπορά της σκόνης των αποβλήτων των ψηγματοβολών, των υγρών αποβλήτων και της νέφωσης των υδροβολών, καθώς και των σταγονιδίων των χρωμάτων κατά τις βαφές, στην πόλη και στα νερά του λιμανιού.

Ειδικά για τα αερομεταφερόμενα σωματίδια των αποβλήτων των ψηγματοβολών και των σταγονιδίων των χρωμάτων και των υφαλοχρωμάτων, τα οποία είναι άκρως επικίνδυνα για την υγεία, δεν υπάρχει μηχανισμός αποτροπής της διασποράς τους στις κατοικημένες περιοχές και της εισχώρησής τους στον ανθρώπινο οργανισμό (μέσω πολλαπλών οδών), με προφανείς καταστρεπτικές επιπτώσεις» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου.

Μέχρι και τις αρχές Φλεβάρη 2021 δεν είχε αναληφθεί καμία πρωτοβουλία παρά το πιθανό ενδεχόμενο να συνεχίζεται ανεμπόδιστα η ρύπανση. Σημειώνεται πως ο υφυπουργός Περιβάλλοντος σχολίασε στη Βουλή σχετικά: «Στο λιμάνι της Σύρου υπάρχουν πάρα πολλές δραστηριότητες, οι οποίες ενδεχομένως θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τέτοιες καταστάσεις». Δεν διευκρίνισε ποιες είναι αυτές οι δραστηριότητες. 

Επιπλέον, στη Βουλή ακούστηκε και το εξής εξωφρενικό: τόσο ο υφυπουργός όσο και η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ανέφεραν ότι δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα όρια βαρέων μετάλλων για θαλάσσια ιζήματα στον βυθό! Αρα μπορεί κανείς να ρυπαίνει τον βυθό χωρίς να πληρώνει; Προφανώς όχι.

Αν η συσσώρευση των βαρέων μετάλλων στον βυθό οφείλεται σε ρυπογόνες δραστηριότητες, το μόνο αποδεκτό «όριο» είναι ότι απλά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εκεί, δεδομένου ότι σύμφωνα με το Π.Δ. 55/98: «Απαγορεύεται η απόρριψη στις ακτές, στα λιμάνια και στα ελληνικά χωρικά ύδατα πετρελαίου, πετρελαιοειδών μιγμάτων, επιβλαβών ουσιών ή μιγμάτων αυτών και πάσης φύσεως αποβλήτων λυμάτων και απορριμμάτων από τα οποία μπορεί να προκληθεί ρύπανση της θάλασσας και των ακτών».

Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ρωτούν το ΥΠΕΝ «τι μέτρα πρόκειται να ληφθούν έτσι ώστε να διασφαλιστούν τόσο η απρόσκοπτη συνέχεια και ανάπτυξη της λειτουργίας του ναυπηγείου αλλά και των συναφών όμορων δραστηριοτήτων (καρνάγιο κ.λπ.) όσο και η πλήρης απορρύπανση του λιμένα της Ερμούπολης από τις δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις»;

Ακολούθησε η ανακοίνωση σε δεύτερο πρόσωπο του Σωματείου Εργαζομένων του Νεωρίου, στην οποία η οργάνωση «Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου» χαρακτηρίζεται ως «ένας αυθαίρετος σύλλογος κυρίως μη Συριανών που τους ενοχλούν όλα», ενώ γίνεται κατά μέτωπο επίθεση στο πρόσωπο του βουλευτή Ν. Συρμαλένιου:

«Εσύ, κ. Συρμαλένιε, τι συμφέροντα εξυπηρετείς; Εσύ πόσο καθυστερημένος μπορεί να είσαι; Εσύ τι ψέματα είπες για να σε ακολουθήσουν 25 υγιώς σκεπτόμενοι συνάδελφοί σου; Τους είπες ότι οι καρκινικοί δείκτες δεν έχουν καμία διαφορά από τα υπόλοιπα νησιά; Γιατί κύριε σε ενοχλεί η εργασία, η πρόοδος και η ανάπτυξη;..»

Ανεξάρτητα από την εμπρηστική ανακοίνωση, το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος φορέας (και με ποια χρηματοδότηση) θα είναι η αναθέτουσα αρχή της σχετικής αναγκαίας μελέτης, το ΥΠΕΝ, η Περιφέρεια ή ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης; Εξάλλου, μόνο αν γίνει ολοκληρωμένη μελέτη θα προσδιοριστεί αν η συσσώρευση οφείλεται σε φυσικές διεργασίες ή έχει προκύψει από ρυπογόνες δραστηριότητες. Εκτός αν κάποιοι αρνούνται τους ελέγχους…

Οι αγωγές και οι Αγωνιστές

Σύμφωνα με την «ΕφΣυν» (4 Μάρτη 2021), μαίνεται ο επιχειρηματικός πόλεμος Ταβουλάρη – Ξενοκώστα γύρω από τα Νεώρια της Σύρου και της Ελευσίνας. Και ενώ διατυπώνονται εκατέρωθεν σοβαρές καταγγελίες ανάμεσα στους μετόχους της Νεώριον Συμμετοχών (ιδιοκτήτρια των Ναυπηγείων Ελευσίνας), στη Σύρο μια περιβαλλοντική οργάνωση, το Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο Πολιτών της Σύρου, που έθεσε καίρια ερωτήματα για τη ρύπανση στο λιμάνι, βρίσκεται αντιμέτωπη με αγωγή της εταιρείας ΟΝΕΧ Ελληνικά Ναυπηγεία Σύρου A.E. με την οποία διεκδικείται ως αποζημίωση το εξωφρενικό ποσό του 1.000.000 ευρώ για συκοφαντική δυσφήμηση, ηθική βλάβη και διαφυγόντα κέρδη.

Στις 21/12/2020 το Παρατηρητήριο απέστειλε αίτημα στον υπ. Περιβάλλοντος Κ. Χατζηδάκη που αφορούσε τη στασιμότητα, για πάνω από έναν χρόνο, της υπόθεσης των βαρέων μετάλλων στο λιμάνι της Ερμούπολης, υπόθεση για την οποία ήδη ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 Κρ. Αρσένης είχε κάνει δύο επίκαιρες κοινοβουλευτικές ερωτήσεις. Στις 14/1/2021, η εταιρεία ONEX, συμφερόντων Ξενοκώστα, απέστειλε εξώδικο προς τον σύλλογο ζητώντας να ανακληθεί το περιεχόμενο της ανωτέρω επιστολής. «Μας δήλωσε μεταξύ άλλων ότι διατηρεί ακέραιο το δικαίωμά της να ζητήσει την παραδειγματική μας τιμωρία», αναφέρει ο σύλλογος.

Το Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος Σύρου μετά την αγωγή εναντίον του ανακοίνωσε πως θα ζητήσει να κληθούν στο δικαστήριο ο δήμαρχος Σύρου, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, οι συγκεκριμένοι βουλευτές της αντιπολίτευσης αλλά και ο υπουργός (με άλλο χαρτοφυλάκιο πλέον) Κ. Χατζηδάκης, «ώστε να καταθέσουν τις απόψεις τους για το ποιος και αν δυσφημείται».

Το Παρατηρητήριο εκφράζει την απορία του γιατί «οι εταιρείες δεν ζητάνε αποζημίωση και από τους βουλευτές, αλλά στρέφονται μόνο εναντίον των πολιτών που αγωνιούν για την απαράδεκτη καθυστέρηση στη διερεύνηση της πιθανής ρύπανσης με βαρέα τοξικά μέταλλα στον λιμένα της Σύρου». Τη διερεύνηση, για της οποίας την αναγκαιότητα έχουν αποφανθεί και ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου διά της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και οι κ.κ. Υπουργός και Υφυπουργός Περιβάλλοντος».

Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με την Onex ρωτώντας γιατί η εταιρεία βάλλει κατά ενός περιβαλλοντικού συλλόγου, ο οποίος μάλιστα δεν κατονομάζει την Onex ως ρυπαντή αλλά αναφέρεται γενικά στη μόλυνση του λιμανιού. «Στην επιστολή που έστειλε το Παρατηρητήριο στον υπουργό, μας ονομάζουν και μας εγκαλούν ως τους υποτιθέμενους ρυπαντές ενώ ακόμα δεν υπάρχει κάποιο πόρισμα. Η επιστολή συνοδεύεται από φωτογραφίες και παραπλανητικά σχόλια. Δεν θέλουμε δικαστικές διαμάχες, δεν είμαστε γι’ αυτό στη Σύρο. Τους στείλαμε εξώδικο, παρ’ όλα αυτά το μπαράζ συκοφαντικών αναρτήσεων συνεχίστηκε. Λένε μόλυνση Λιμανιού και δείχνουν Νεώριο και δείχνουν Οnex. Δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος για να προστατευθεί το συμφέρον του Νεώριου από τη δικαστική προσφυγή. Επίσης εκφράζουμε απορία για το πώς χρονικά μπορεί να συμπίπτουν επιχειρηματικές επιθέσεις από την προηγούμενη διοίκηση Ταβουλάρη εκτός Σύρου με ενέργειες που γίνονται εντός του νησιού», δηλώνουν στην «Εφ.Συν.» νομικοί σύμβουλοι της Onex.

Oι αναφερόμενες «εκτός νησιού ενέργειες» δεν είναι άλλες από τις πρόσφατες καταγγελίες της εταιρείας Axis, μετόχου της «Νεώριον Συμμετοχών» (έχει το 24%), κατά της Onex. Η Axis, μια εταιρεία με έδρα στο Λουξεμβούργο, συμφερόντων Ταβουλάρη, κατηγορεί τους νέους ιδιοκτήτες με αναφορά της σε έξι υπουργούς και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, πως δεν έχει τηρήσει τους όρους της συμφωνίας μεταβίβασης του Νεωρίου της Σύρου όπως ορίζεται στο άρθρο 106 του Πτωχευτικού Κώδικα και όπως επικυρώθηκε από δικαστική απόφαση.

Από την πλευρά της η Onex μιλά για «λάσπη» και καταγγέλλει την εταιρεία Axis ότι επιχειρεί να σταματήσει την προσπάθεια εξυγίανσης. Μάλιστα πρόσφατα στάλθηκε επιστολή στον πρωθυπουργό και στα μέλη της κυβέρνησης με την οποία ζητείται η παρέμβασή τους. Τι σχέση όμως έχουν όλα αυτά με την περιβαλλοντική μόλυνση στο λιμάνι της Σύρου η οποία ενδεχομένως οφείλεται τόσο στο Νεώριο όσο και σε διαφορετικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα επί δεκαετίες;

Τη δική τους απάντηση δίνουν μέλη του Παρατηρητηρίου Περιβάλλοντος στην «Εφ.Συν.» (4.3.2021): «Εμείς δεν ξεχωρίζουμε τη διοίκηση Ταβουλάρη ή τη διοίκηση Ξενοκώστα. Ζητάμε επιτέλους να διερευνηθεί το μέγεθος της ρύπανσης στο λιμάνι, να βρεθούν οι υπαίτιοι. Οπου δεν υπάρχει παραγραφή αδικημάτων να αποδοθούν ευθύνες και όποιος ρυπαίνει να σταματήσει και να ληφθούν μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας».

Λες την άφοβη αλήθεια; Πάρε ένα SLAPP

Το ακρωνύμιο SLAPP μάς έρχεται από την αγγλική γλώσσα και σημαίνει πρακτικά αγωγές και μηνύσεις κατά ανθρώπων που συμμετέχουν στα κοινά. Το SLAPP είναι τα αρχικά των λέξεων Strategic Lawsuit Against Public Participation, σε ελεύθερη μετάφραση παραπέμπουν σε ποινικές στρατηγικές για να αποθαρρύνουν την ενασχόληση με τα κοινά.

Ο σκοπός του SLAPP είναι απλός: να «κόψουν τον βήχα» και εν τέλει να λογοκρίνουν φωνές που ασκούν δημόσια κριτική. Τα θύματα υπόκεινται σε εξευτελισμό και υπέρογκα δικαστικά έξοδα μέχρι που αργά ή γρήγορα αποθαρρύνονται, αποκαρδιώνονται και…σωπαίνουν. Στην Καλιφόρνια, τα πράγματα είναι τόσο σοβαρά ώστε έχει θεσπιστεί και αντι-SLAPP νομοθεσία (California Code – Section 425.10) ώστε να προστατεύονται οι πολίτες που υπόκεινται σε SLAPP.

Μια «Στρατηγική Αγωγή κατά της Συμμετοχής του Κοινού» ( Strategic Lawsuit Against Public Participation – SLAPP) είναι μια αγωγή που έχει σκοπό να λογοκρίνει, να εκφοβίσει και να φιμώσει όσους ασκούν κριτική, επιβαρύνοντάς τους με το κόστος της νομικής τους υπεράσπισης μέχρις ότου εγκαταλείψουν την κριτική ή την αντίθεσή τους. Ο τυπικός ενάγων μιας τέτοιας αγωγής SLAPP συνήθως δεν περιμένει να την κερδίσει. Οι στόχοι του ενάγοντα έχουν επιτευχθεί αν ο εναγόμενος υποκύψει στο φόβο, την τρομοκράτηση, τα αυξανόμενα δικαστικά έξοδα ή απλώς την εξάντληση και εγκαταλείψει την κριτική.  Mια αγωγή SLAPP μπορεί επίσης να εκφοβίσει άλλους και να τους αποτρέψει από τη συμμετοχή στο διάλογο (από την wikipedia.org).

Ο φόβος, η ρύπανση και οι Αγωνιστές

Σε όλο τον πολυετή αγώνα μου (μαζί με τους Συναγωνιστές μου σε Ασωπό, Μεσσαπία και Σκουριές) έχουν πολλοί από εμάς δεχθεί SLAPP. Αλλά αυτά τα SLAPP δεν καθαρίζουν τα ποτάμια και τα λιμάνια από τα βαρέα μέταλλα, φευ!

Η ρύπανση επεκτείνεται και η Πολιτεία απλά κωφεύει.

Γιατί δεν κάνουν τους απαραίτητους ελέγχους οι κατά τόπους Περιφέρειες και η Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ; Επειδή δεν έχει την απαραίτητη τεχνογνωσία ή μήπως οι λόγοι είναι «απλά» πολιτικοί;

Τα ερωτήματά μας είναι απλά και η απάντησή τους θα μπορούσε να είναι απλή και σύντομη σε μια Πολιτεία όμως που έμπρακτα προστατεύει το Περιβάλλον και τα νερά (γήινα και θαλάσσια). Στην Ελλάδα του 2021, όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και οι ενδεχόμενοι ρυπαντές κάνουν SLAPP για εκφοβισμό…Η ρύπανση όμως και τα βαρέα μέταλλα…φυγείν αδύνατον!

* Ο Γιάννης Ζαμπετάκης, Πρόεδρος Τμήματος Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Λίμερικ στην Ιρλανδία / @yanzabet / https://izab.net/

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr