Ουκρανία: Εν αναμονή της εαρινής αντεπίθεσης

Στην πολυαναμενόμενη αντεπίθεση της Ουκρανίας αυτή την άνοιξη φαίνεται να αρχίζει να ταιριάζει η παροιμία «όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει». Η Δύση φαίνεται να περιμένει τα όπλα και η στήριξη που έστειλε να πιάσουν τόπο, η Ουκρανία μοιάζει να οδηγείται στις μάχες περισσότερο από ένστικτο παρά από στρατιωτική λογική, ενώ η Ρωσία ξεκινά εκκαθαρίσεις στο εσωτερικό της, καθώς η αντίσταση δείχνει να μεγαλώνει. Παράλληλα, απροσδόκητα ρήγματα δημιουργεί το ουκρανικό σιτάρι στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης.

Εχουν βαλτώσει στο Μπαχμούτ

Σχεδόν δύο μήνες μετά την αποκάλυψη –από τα λεγόμενα Discord Leaks– ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκτιμούσαν πως ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει κολλήσει σε μια σύγκρουση φθοράς, τίποτε δεν φαίνεται να έχει αλλάξει. Η χειμερινή προσπάθεια των Ρώσων να καταλάβουν περισσότερα εδάφη δυτικά του Ντονμπάς δεν είχε τα αποτελέσματα που περίμενε η Μόσχα, ενώ η μη αναμενόμενη αντίσταση των Ουκρανών στο Μπαχμούτ έχει στοιχίσει τη ζωή σε χιλιάδες Ρώσους στρατιώτες. Το Κρεμλίνο προχωρά συνεχώς σε επιστρατεύσεις για να αναπληρώνει τις θέσεις στα μέτωπα: στην Αγία Πετρούπολη εστάλησαν ήδη χαρτιά στρατολόγησης, ενώ ο επικεφαλής της διαβόητης ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ Γεβγκένι Πριγκόζιν έχει χαρακτηρίσει το Μπαχμούτ «κρεατομηχανή». Ωστόσο σημείωσε ότι τα εδάφη που κατέχει η Ρωσία (7080% του Μπαχμούτ) αρκούν για να πει ότι νίκησε…

Παρ’ όλα αυτά, η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όπως αποκαλεί η Μόσχα την εισβολή στην Ουκρανία, έχει αρχίσει να χάνει οπαδούς στο εσωτερικό της Ρωσίας. Εχει προχωρήσει σε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις αξιωματούχων ασφαλείας που σύμφωνα με το Κρεμλίνο έχουν αποκαλύψει μυστικά των ενόπλων δυνάμεων σε Ουκρανούς. Συλλήψεις και εξώθηση σε παραίτηση έχουν σημειωθεί ακόμη και στην ηγεσία της Ρωσικής Εθνοφυλακής (Rosgvardia).

Ο στόχος του Κιέβου και οι επιφυλάξεις

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θέλει να ξεφύγει από το αδιέξοδο του Ντονμπάς σχεδιάζοντας μια αντεπίθεση στην οποία επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τα νέα τανκς, συνοδευόμενα από αεράμυνα και υποστηριζόμενα από πρόσφατα στρατολογημένα και εκπαιδευμένα στρατεύματα. Στόχος είναι μια ταχέως κινούμενη εκστρατεία που θα διαπεράσει τις οχυρωμένες ρωσικές γραμμές στα ανατολικά και νότια.

Αμερικανοί αξιωματούχοι όμως αναγνωρίζουν ότι «οι διαρκείς ελλείψεις στην εκπαίδευση και στα πυρομαχικά της Ουκρανίας πιθανότατα θα επιβαρύνουν την πρόοδο και θα επιδεινώσουν τις απώλειες κατά τη διάρκεια της επίθεσης» και ότι το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα είναι μέτρια εδαφικά κέρδη.

Οι πολιτικές προεκτάσεις

Οι κυβερνήσεις της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης έχουν μικρό περιθώριο ελιγμών. Η Πολωνία και η Σλοβακία οδεύουν και οι δύο σε εθνικές εκλογές αργότερα μες στο έτος. Η Βουλγαρία εξάλλου έχει προσωρινή κυβέρνηση από πέρυσι, ενώ οι πρόσφατες εκλογές δεν έχουν δώσει ακόμη κυβέρνηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αγροτική τάξη στις χώρες αυτές δεν είναι αμελητέα ποσότητα, αλλά αποτελεί μια ισχυρή εκλογική «πελατεία». Το δεξιό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας κέρδισε τις τελευταίες γενικές εκλογές το 2019 σε μεγάλο βαθμό χάρη στους ψηφοφόρους της επαρχίας και της υπαίθρου. Το ουκρανικό ζήτημα των σιτηρών έχει βγάλει τους αγρότες στους δρόμους, ενώ ο Πολωνός υπουργός Γεωργίας Χένρικ Κόβαλτσικ εξωθήθηκε σε παραίτηση στις αρχές Απριλίου.

Ορισμένες χώρες της ΕΕ αντιτίθενται στους περιορισμούς εισαγωγών για οικονομικούς λόγους. Για παράδειγμα η Ισπανία και η Ολλανδία είναι από τις μεγαλύτερες αποδέκτριες ουκρανικών σιτηρών, τα οποία χρησιμοποιούν για να προμηθεύουν τις κτηνοτροφικές βιομηχανίες τους.

Τα σιτάρια της οργής στην ανατολική Ευρώπη

Στην αρχή του πολέμου οι εικόνες Ουκρανών αγροτών που τραβούσαν με τα τρακτέρ τους παροπλισμένα ρωσικά άρματα έδωσαν στη Δύση προπαγανδιστικό υλικό απέναντι στη Ρωσία. Τώρα όμως έρχεται η παραγωγή δημητριακών των ίδιων αυτών αγροτών να χαλάσει το κλίμα αλληλεγγύης που δημιούργησαν.

Ο λόγος είναι απλός: τα ουκρανικά σιτηρά αντί να αποστέλλονται μέσω πλοίων από τη Μαύρη θάλασσα στην παγκόσμια αγορά, περνούν στις ευρωπαϊκές χώρες που γειτνιάζουν με την Ουκρανία, με αποτέλεσμα να μειώνουν τις τιμές των εγχώριων σιτηρών. Αγρότες σε Πολωνία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Βουλγαρία έχουν δεχτεί πλήγμα στο εισόδημά τους από την εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών, καθώς ρίχνουν τις τιμές στην αγορά.

Πέρυσι η ΕΕ ήρε τους δασμούς και τις ποσοστώσεις στα αγροτικά προϊόντα της Ουκρανίας στην προσπάθειά της να διευκολύνει τη μεταφορά τους σε αγορές τρίτων χωρών. Η Ουκρανία είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς σιταριού και ηλιελαίου στον κόσμο, αλλά οι εξαγωγές της μπλοκαρίστηκαν από τον στόλο της Ρωσίας.

Η Πολωνία, που έχει πρωτοστατήσει στη στρατιωτική ενίσχυση του Κιέβου τόσο με δικά της όπλα όσο και με τη διευκόλυνση μεταφοράς οπλισμού από τρίτες χώρες, αποφάσισε να απαγορεύσει τις εισαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται η Βουλγαρία και η Ουγγαρία. Και οι τρεις χώρες ανακοίνωσαν ότι οι περιορισμοί στην εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών θα ισχύουν μέχρι το τέλος Ιουνίου. Η Κομισιόν, από την πλευρά της, είναι επιφυλακτική σχετικά με τους περιορισμούς, αφού η εμπορική πολιτική θεωρείται ότι καθορίζεται βάσει κοινοτικών κανόνων, ενώ υπογραμμίζει ότι οι μονομερείς ενέργειες είναι «απαράδεκτες».