Ο "Ξένος": Το μυθιστόρημα που χάρισε στον Αλμπέρ Καμύ το Νόμπελ Λογοτεχνίας

«Για να ολοκληρωθούν όλα, για να αισθάνομαι λιγότερο μόνος, μου απόμενε να ευχηθώ να είναι πολλοί οι θεατές την ημέρα της εκτέλεσής μου και να με υποδέχονται με κραυγές μίσους».

«Σήμερα πέθανε η μαμά. Ίσως και χτες, δεν ξέρω. Έλαβα ένα τηλεγράφημα από το άσυλο: «Μητέρα απεβίωσε. Κηδεία αύριο. Θερμά συλλυπητήρια». Αυτό δεν μου λέει τίποτα. Μπορεί να ήταν και χτες.» Αυτή είναι η αρχή του «Ξένου». Στις επόμενες σελίδες ο αναγνώστης παρακολουθεί τον Μερσό άδειο από κάθε συναίσθημα στην κηδεία της μητέρας του.

Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ο “Ξένος” είναι η μυθιστορηματική απεικόνιση του φιλοσοφικού συστήματος του παράλογου, όπως διατυπώθηκε στο «Μύθο του Σίσυφου»: ο άνθρωπος τη στιγμή που πρόκειται να κάνει κάτι, παρατηρεί συχνά ότι μπορεί να κάνει το ένα ή το άλλο και του είναι αδιάφορο ποιο τελικά δρόμο θα ακολουθήσει. Δεν έχει ψευδαισθήσεις για τις καθιερωμένες αξίες και φέρεται σαν η ζωή να μην έχει νόημα. Ο Καμύ προβάλλει μέσα από το πρόσωπο που δημιουργεί τη συνειδητοποίηση του α-νόητου και ανώφελου της ζωής που μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην αναζήτηση της προσωπικής του ευτυχίας.

«… Αυτό που θα διαβάσει ο αναγνώστης στον Ξένο είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που, δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια. Ένιωσα εξάλλου την ανάγκη να πω, κι ας μοιάζει παράδοξο, πως προσπάθησα ν’ αποδώσω με τον ήρωά μου το μόνο Χριστό που μας αξίζει.

Είναι φανερό λοιπόν, μετά τις εξηγήσεις μου, ότι το είπα χωρίς πρόθεση βλασφημίας, απλώς και μόνο με την κάπως ειρωνική τρυφερότητα που δικαιούται να νιώθει ένας καλλιτέχνης για τα πρόσωπα που δημιουργεί».

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, 1954

O Aλμπέρ Kαμύ γεννήθηκε το 1913 στο Μοντοβί της Αλγερίας από Γάλλους γονείς. Ζει τα παιδικά του χρόνια μέσα στην απόλυτη φτώχια, με τον πατέρα του νεκρό στον πόλεμο και τη μητέρα του να ξενοδουλεύει.

Τελειώνει το λύκειο με υποτροφία και συνεχίζει τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Αλγερίου. Το 1934 γίνεται μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος αλλά διαγράφεται ένα χρόνο μετά. Το 1937 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Η καλή και η ανάποδη. Το 1940 με τη δεύτερη γυναίκα του αποφασίζουν να ζήσουν στο Παρίσι. Δυο χρόνια αργότερα εκδίδεται Ο ξένος. Μετά το τέλος του πολέμου αρχίζει να ταξιδεύει: ΗΠΑ, Λατινική Αμερική, Ιταλία, Ελλάδα (1955).

Δίνει μάχες για να τελειώσει ο πόλεμος της Αλγερίας, ενώ εκδίδονται το ένα μετά το άλλο τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά έργα που τον κάνουν διάσημο σε όλο τον κόσμο. Το 1957 βραβεύεται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Ακόμα και ο πρώην φίλος του, αλλά πλέον αντίπαλός του σε ιδεολογικά ζητήματα, Σαρτρ, θα παραδεχτεί ότι «κανένας δεν χάρισε στον Καμύ το Νόμπελ». Το 1960 ο Καμύ θα σκοτωθεί μαζί με το φίλο και εκδότη του Μισέλ Γκαλιμάρ σε αυτοκινητικό δυστύχημα.

Στην τσάντα του είχε έτοιμα τα χειρόγραφα του έργου του Ο πρώτος άνθρωπος.

Απόσπασμα από τον Ξένο

“Tότε ακριβώς όλα τρεμούλιασαν. H θάλασσα ξέρασε μια πνοή βαριά και διάπυρη. Mου φάνηκε πως ο ουρανός άνοιγε διάπλατα για να ρίξει πύρινη βροχή. Oλόκληρο το είναι μου τεντώθηκε και το χέρι μου έσφιξε σπασμωδικά το περίστροφο. H σκανδάλη υποχώρησε, άγγιξα τη γυαλιστερή κοιλιά της κάννης, κι εκεί, μέσα στον απότομο και συνάμα εκκωφαντικό κρότο, άρχισαν όλα.

Tίναξα από πάνω μου τον ιδρώτα και τον ήλιο. Kατάλαβα ότι είχα καταστρέψει την ισορροπία της μέρας, την εξαιρετική σιωπή μιας ακρογιαλιάς όπου είχα περάσει ευτυχισμένες στιγμές. Tότε, πυροβόλησα άλλες τέσσερις φορές πάνω σ’ ένα ακίνητο κορμί όπου οι σφαίρες βυθίζονταν χωρίς καμιά αντίδραση.

Kαι ήταν σαν να ’δινα τέσσερα κοφτά χτυπήματα πάνω στην πόρτα της δυστυχίας”.