Ο κοσμοναύτης που έγινε μούτσος

Όταν σκέφτηκα να γράψω κάτι για τον αείμνηστο Γιούρι Γκαγκάριν, τον αληθινό και όχι το ομώνυμο κλαμπ συναυλιών στη λεωφόρο Λιοσίων, ανέφερα το όνομά του ψιθυριστά προς τους αρχισυντάκτες. Δεν θες να πεταχτεί κανένας έγκαυλος πολέμαρχος του πληκτρολογίου και να με βαφτίσει Πουτινάκι ή να με δέσει σε κανέναν πάσαλο για ανασκολοπισμό; Δεν είναι εποχή για ρίσκα.

Με τρόπο λοιπόν, για να μη μας ακούσουν: «Γιού-ρι Γκα-γκά-ριν». Ο πρώτος κοσμοναύτης αυτού του δύστυχου πλανήτη.

Το κατόρθωμα των Σοβιετικών, να στείλουν άνθρωπο στο διάστημα, έγινε αγκάθι στα πλευρά της Δύσης, αφού την εποχή του Ψυχρού Πολέμου δεν γίνονταν ανεκτές ήττες ούτε στο σκάκι, πόσο μάλλον στον πολυδάπανο «Πόλεμο των Άστρων».

Η μαμά Αμερική έρχεται να πάρει την εκδίκησή της έξι δεκαετίες αργότερα, όχι από την γριά ΕΣΣΔ, που τίναξε τα πέταλα όταν έπεσαν τα τείχη και τα παραπετάσματα, αλλά από την ακροδεξιά Ρωσία του Πούτιν, η οποία απειλεί να αιματοκυλίσει την Οικουμένη επειδή μπορεί

Ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός στις ΗΠΑ, εάν υποθέσουμε ότι υπάρχουν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί στην κοίτη (κοπυράιτ Μητσοτάκη) του παγκόσμιου καπιταλισμού, ονόματι Ίδρυμα του Διαστήματος αφαίρεσε το όνομα του Γκαγκάριν από τον τίτλο της κερδοσκοπικής χοροεσπερίδας του, «εξαιτίας των πρόσφατων γεγονότων», όπως ανακοίνωσε. Επειδή πόλεμος, βρε! 

Το σουαρέ που αρχικά άκουγε στον σεμνό τίτλο «Η Βραδιά του Γιούρι» μετονομάστηκε σε «Γιορτή του Διαστήματος και των Μελλοντικών Ανακαλύψεων». Ειδάλλως, δεν θα έβαζαν το χέρι στην τσέπη οι αμέμπτου ηθικής χορηγοί, από τους οποίους το Ίδρυμα περίμενε μη κερδοσκοπική χρηματοδότηση.

Πρόκειται φυσικά για διαστημικό ρεκόρ βλακείας, που δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν ούτε οι Μπογδάνοι, οι Λατινοπούλες, οι Μουμτζήδες, οι Μπάμπηδες και οι Αθηναΐδες Νέγκες της ακοίμητης Ελλαδάρας.

Όσο ανιστόρητοι και αν είναι οι φωστήρες του εδώ φιλελευθεράτου, όσο και αν παίρνουν από τσαρλατανεία τα όποια πτυχία τους, δεν μπορεί να μη καταλαβαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στην κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση των 60s και στην ξεκάθαρα φασιστική Ρωσία του τσάρου Πούτιν.

Όταν η μνήμη ενός από τους ημίθεους που συμβολίζουν την πρόοδο της ανθρωπότητας αμαυρώνεται, εν είδει ρεβάνς για τα καμώματα ενός μεγαλομανούς πολέμαρχου που δεν προέρχεται καν από την ίδια μήτρα, ακόμα και ο τελευταίος αστοιχείωτος ψηφοφόρος του Άδωνη  αντιλαμβάνεται το γελοίον του πράγματος. Ή τουλάχιστον, θα έπρεπε να το αντιλαμβάνεται.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν (1934-1968, από το Σμολένσκ Όμπλαστ κοντά στα σημερινά σύνορα της Ρωσίας με τη Λευκορωσία) ήταν ένας πιλότος της Σοβιετικής αεροπορίας, που μετατέθηκε εθελοντικά στο διαστημικό πρόγραμμα της ΕΣΣΔ, μετά την εκτόξευση του σκάφους Luna 3 προς τη Σελήνη το 1959.

Ο Γκαγκάριν επελέγη ανάμεσα σε 154 υποψήφιους κοσμοναύτες με κριτήριο όχι μόνο την εμπειρία του στο πιλοτήριο μαχητικών αεροπλάνων, αλλά και τη σωματική του διάπλαση, αφού ο χώρος στην κάψουλα του Vostok 1 ήταν περιορισμένος. Ο Γκαγκάριν είχε ύψος μόλις 1,57 μ. και μάλιστα χρειάστηκε να καθίσει πάνω σε μαξιλάρι όταν έδωσε τις πρώτες εξετάσεις του για δίπλωμα πιλότου.

Ήταν μάλιστα αμόρφωτος και χρειάστηκε ειδική ταχύρρυθμη εκπαίδευση για να μάθει να χειρίζεται το διαστημόπλοιο. Η σωματική προετοιμασία θύμιζε, είπαν, την αντίστοιχη των αθλητών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. – και χωρίς ντόπινγκ κοντρόλ! Χρειάστηκε επίσης να περάσει ψυχολογικά τεστ, τα οποία περιλάμβαναν απόλυτη απομόνωση σε έναν βουβό θάλαμο για 10-12 ημέρες.

To όνομα του αναπληρωματικού κοσμοναύτη, η Ιστορία το έγραψε με μικρότερα γράμματα. Ο Γκέρμαν Τιτόφ «πέταξε» με το Vostok 2 τέσσερις μήνες αργότερα και ήταν ο δεύτερος κοσμοναύτης του Σοβιετικού θαύματος.

Το Vostok 1 εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στις 12 Απριλίου 1961 και για τις συνομιλίες με τον πύργο ελέγχου χρησιμοποιήθηκε το συνθηματικό «κέντρ», ήγουν κέδρος της Σιβηρίας. «Εμπρός λοιπόν, αντίο, εις το επανιδείν, αγαπητοί φίλοι», ήταν τα τελευταία λόγια του Γκαγκάριν, πριν ανάψουν οι μηχανές.

Η κάψουλα μπήκε σε τροχιά γύρω από τη γη και έμεινε στο διάστημα επί 108 λεπτά, πριν επιστρέψει σε Σοβιετικό έδαφος, κάπου στο Καζαχστάν, με τον επιβάτη της να πέφτει με αλεξίπτωτο. «Η Μαμά Πατρίδα Ακούει, Η Μαμά Πατρίδα Ξέρει», τραγουδούσε ο Γκαγκάριν, επιστρέφοντας στη γήινη ατμόσφαιρα.

Μέσα από τις σελίδες της αυτοβιογραφίας, που κυκλοφόρησε λίγους μήνες αργότερα, ο πιονιέρος κοσμοναύτης εξομολογήθηκε ότι ένιωθε σαν να κρέμεται στο κενό, «ένα αντικείμενο δίχως βαρύτητα». Το Σοβιετικό κράτος τον προβίβασε στο βαθμό του συνταγματάρχη και τον παρασημοφόρησε στην Κόκκινη Πλατεία, διά χειρός Νικήτα Χρουστσόφ, ενώ φαραωνικές πομπές τον αποθέωσαν σε όλα τα μήκη και πλάτη της ΕΣΣΔ.

Ο Γκαγκάριν έγινε άτυπος πρεσβευτής της Σοβιετικής Ένωσης και ταξίδεψε σε περισσότερες από 30 χώρες, όχι μόνο της Ανατολής, αλλά και της Δύσης. Οι ΗΠΑ όμως του αρνήθηκαν βίζα, αφού ο πρόεδρος Τζον Κένεντι φοβήθηκε τη δημοφιλία του νεαρού Ρώσου με το χαρισματικό χαμόγελο και έκλεισε τα σύνορα στην «κόκκινη απειλή».

Πίσω στη Σοβιετική Ένωση ο Γκαγκάριν έγινε μέλος του Σοβιέτ και άλλων διοικητικών οργάνων. Η καριέρα του στο διαστημικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε άδοξα μετά την έκρηξη του Soyuz 1 το 1967 και το θάνατο του αστροναύτη Κομάροφ, μολονότι ο ίδιος είχε διατυπώσει έντονες επιφυλάξεις για την ασφάλεια του εγχειρήματος. Έπειτα, τον υποβίβασαν σε απλό μούτσο.

Η φράση που αποδίδεται στον Γκαγκάριν από τους καλοθελητές, «εδώ πάνω δεν βλέπω πουθενά Θεό», μάλλον είναι αστικός μύθος και προέκυψε από αντίστοιχη αποστροφή του Χρουστσόφ, στα πλαίσια της εκστρατείας ενάντια στη θρησκεία.

Στα χρόνια μετά την επιστροφή του στην ΕΣΣΔ, δεν άφηναν τον Γκαγκάριν να πετάξει, από το φόβο κάποιου ατυχήματος που θα έστελνε τον ήρωα στον άλλο κόσμο. Η προφητεία αποδείχθηκε ακριβής, αφού ο πρώτος κοσμοναύτης της Ιστορίας σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στις 27 Μαρτίου 1968, όταν το αεροπλάνο MIG στο οποίο επέβαινε μαζί με έναν εκπαιδευτή συνετρίβη κοντά στην πόλη Κίρζαχ της Ρωσίας.

Διατυπώθηκαν πολυάριθμες θεωρίες συνωμοσίες για τη μυστηριώδη πτώση, που δεν σταμάτησαν ούτε στον 21ο αιώνα: ο Γκαγκάριν ήταν τάχα κατάσκοπος, τον κυνηγούσε η KGB, τον έφαγαν οι κακοί του Κρεμλίνου επειδή τους έκλεβε τη δόξα και άλλα ευφάνταστα. Ο φάκελος ανοίγει ξανά από καιρού εις καιρόν, χωρίς να εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα.

Ο Γκαγκάριν, στο μεταξύ, έγινε γραμματόσημο στην …Ουκρανία και μάλιστα πρόσφατα (2011), ενώ το ποδοσφαιρικό στάδιο που βομβάρδισαν πρόσφατα οι Ρώσοι, στην πόλη Τσερνίχιβ, φέρει το όνομά του. Την ερχόμενη Κυριακή, συμπληρώνονται 54 χρόνια από τον τραγικό θάνατό του. Θα τρίζουν τα κόκαλά του, με τα καμώματα των επιγόνων του, μισό αιώνα αργότερα.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr