Ο εκ-βιασμός της αλληλεγγύης

Θυμάστε εκείνα τα παιδιά στο σχολείο που σχεδόν εμμονικά αναζητούσαν την ευκαιρία να ξεμοναχιάσουν τον θηλυπρεπή συμμαθητή τους για να τον κολλήσουν στον τοίχο και να τον αναγκάσουν να παραδεχτεί ότι είναι πούστης; «Έλα ρε, πες ότι είσαι πούστης! “Είμαι πούστης”, πες το!»

Εκείνα τα παιδιά λοιπόν μου τα θύμισαν δύο περιστατικά των τελευταίων ημερών. Το πρώτο αφορά τους αντιδρώντες στο κείμενο που έγραψε ο Πιτσιρίκος στο blog του για την «Ελευθεροτυπία». Στην κοινότητα των social media (ή αντι- social media, όπως αρέσκεται ένας αντιρρησίας κοινωνικής δικτύωσης συνάδελφός μου να την χαρακτηρίζει) σηκώθηκε θύελλα. Κάποιοι το χαρακτήρισαν χαιρέκακο, άλλοι επηρμένο, άλλοι ασεβές προς τους 800 και πλέον εργαζόμενους που κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς δουλειά.

Μου φαίνεται ανόητο να μπω στη διαδικασία να κρίνω την ποιότητα του κειμένου που δημοσίευσε ένας blogger

στην προσωπική του σελίδα ακόμα και αν αυτός είναι όσο δημοφιλής είναι ο Πιτσιρίκος. Για την ακρίβεια αρνούμαι να πέσω σε αυτή την παγίδα. Κάθε επαγγελματίας γράφων έχει δικαίωμα και αυτός όσο και οι υπόλοιποι αναγνώστες να κρίνει με το προσωπικό του γούστο αν ένα κείμενο είναι καλό, αν είναι ελλιπές, αν είναι κακό. Στην προκειμένη περίπτωση όμως δεν πρόκειται απλώς για το προσωπικό γούστο των αντιδρώντων. Πρόκειται για σαφή -συνειδητή ή μη, ποιος ξέρει;- μετατόπιση του κέντρου βάρους. Αυτό λοιπόν που μου φαίνεται σημαντικότερο είναι ότι οι αντιδρώντες καλούν τόσο τον blogger όσο και κάποιους που σχετίζονται με αυτόν μέσω του νέου ανεξάρτητου δημοσιογραφικού περιοδικού «UNFOLLOW», να πάρουν θέση. «Είστε αλληλέγγυοι προς τους εργαζομένους της “Ελευθεροτυπίας”;». Αλλά κάτω από τις λέξεις: «Είναι πούστης ο blogger; Είστε πούστηδες κι εσείς; Πείτε ότι είναι πούστης. Πείτε ότι είστε πούστηδες».

Το δεύτερο περιστατικό είναι ακόμη πιο προσωπικό. Επιλέγω ωστόσο να το παραθέσω πλάι στο πρώτο γιατί εντοπίζω μία ομοιότητα. Τη νύχτα της προαναφερθείσας δημοσίευσης, πέθανε ξαφνικά ένας νέος συνάδελφός μου. Υπήρξε πολύ φίλος μου. Μαζί ξεκινήσαμε το 2004 στη δουλειά από την οποία απολύθηκα πριν ένα χρόνο. Στην πορεία έγινε μεγάλος εχθρός μου όταν ο τότε εργοδότης μας κόλλησε στον τοίχο και μας ανάγκασε να διαλέξουμε στρατόπεδο όσο εκείνος απέλυε συναδέλφους μας. Την επομένη του θανάτου του, δέχτηκα αρκετά τηλεφωνήματα και γραπτά μηνύματα. Κάτω από τις λέξεις που ανακοίνωναν τον θάνατο υπήρχαν οι ίδιες ακριβώς λέξεις των

αντιδρώντων στην ανάρτηση για την «Ελευθεροτυπία». «Το στρατόπεδο που διάλεξες μιλούσε για αλληλεγγύη. Έτσι έκανες τον φίλο σου εχθρό. Τώρα τι θα κάνεις;»

Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για σαφή μετατόπιση του κέντρου βάρους η οποία επιχειρείται με την παραποίηση της έννοιας της αλληλεγγύης. Και στις δύο περιπτώσεις η αλληλεγγύη αποφορτίζεται πλήρως πολιτικά -συνειδητά ή μη, ποιος ξέρει;- ενώ ταυτόχρονα φορτίζεται με φιλανθρωπία.

Έτσι καθίσταται καλύτερος άνθρωπος αυτός που είχε τάχα μου την αγωνία να με ενημερώσει για τον θάνατο του συναδέλφου μου και χειρότερος άνθρωπος εγώ που είχα τσακωθεί μαζί του πριν πεθάνει. Καθίσταται καλύτερος άνθρωπος αυτός που σκέφτεται μέσω ενός ή περισσότερων σχολίων κάτω από την ανάρτηση του Πιτσιρίκου τους εργαζομένους της «Ελευθεροτυπίας», από τον ίδιο τον πιτσιρίκο ο οποίος από καιρό έγραφε «να κλείσουν όλες οι εφημερίδες». Τι αποκρύπτεται εδώ; Στην πρώτη περίπτωση ότι ο πρώην συνάδελφός μου ήταν πολιτικός εχθρός μου: όταν μάλιστα η συζήτηση δεν αφορά τον Χίτλερ ή τον Γκαίμπελς αλλά κάποιον παλιό σου φίλο, τον πολιτικό σου εχθρό δεν τον θέλεις νεκρό αλλά απλώς ονειρεύεσαι ότι κάποια στιγμή θα ξαναβρεθεί πλάι σου. Στην δεύτερη περίπτωση αποκρύπτεται ότι οι «αλληλέγγυοι» αυτού του είδους αντιλαμβάνονται τον όρο αλληλεγγύη ως φιλανθρωπία. Όπως δηλαδή θα έδιναν τα παλιά τους ρούχα σε μια ανθρωπιστική οργάνωση ή θα υιοθετούσαν ένα

αδέσποτο. Τα εκδοτικά συγκροτήματα όμως δεν είναι ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι εργαζόμενοι σε αυτά δεν είναι αδέσποτα και η «αλληλεγγύη» δεν είναι φιλανθρωπία.

Η αλληλεγγύη είναι πολιτικός όρος. Η αλληλεγγύη είναι πολιτική πράξη. Η αλληλεγγύη του βολέματος πίσω από ένα σχόλιο στο facebook δεν είναι αλληλεγγύη. Με άλλα λόγια, το να δηλώνεις αριστερός ή και αναρχικός ακόμα και ως εκ τούτου αναφανδόν αλληλέγγυος με όποιον εργαζόμενο απειλείται, είναι πολιτικά από τραβεστικό έως και επικίνδυνο είδος «αλληλεγγύης». Αλληλέγγυα νιώθω προς κάθε εργαζόμενο που τιμά, σέβεται και αγωνίζεται για την τάξη του. Αλληλέγγυα δεν νιώθω για αυτόν που προς όφελος του προσωπικού του βολέματος αποποιείται την τάξη του ή ακόμα χειρότερα, στρέφεται εναντίον της. Το εάν θα ανταποκρινόμουν σε ένα τηλεφώνημα του νεκρού συναδέλφου μου, δεν είναι αλληλεγγύη, είναι ανθρωπιά. Το εάν θα έπινα έναν καφέ με μια παλιά συνάδελφό μου η οποία ενώ πέρυσι δεν στήριξε τους αγώνες, φέτος απολύεται, δεν είναι αλληλεγγύη, είναι ανθρωπιά.

Ανθρώπινα λοιπόν, δεν εύχομαι για κανέναν να χάσει τη ζωή του. Ανθρώπινα επίσης δεν εύχομαι για κανέναν, και σίγουρα όχι για αυτούς με τους οποίους έχω κοινή ταξική βάση, να χάσουν τη δουλειά τους. Πολιτικά όμως με αφορά η ταξική του συνείδηση. Πολιτικά οφείλω να εξετάσω το είδος της δουλειάς που επιδιώκει να κάνει. Γιατί η δημοσιογραφία δεν είναι μια εργασία όπως αυτή του μεταλλουργού. Ο δημοσιογράφος δεν κολλάει μέταλλα αλλά τα κομμάτια ενός πολιτικού παζλ. Ο δημοσιογράφος οφείλει να ελέγχει τον κατέχοντα την εξουσία και το κεφάλαιο. Ο ρόλος του με άλλα λόγια είναι όχι πολυτιμότερος από των υπολοίπων εργατών αλλά κεφαλαιώδης για τη Δημοκρατία. Και το γεγονός ότι ο ρόλος αρκετών δημοσιογράφων (ελλήνων και ξένων) μεταλλάχθηκε, είναι κάτι περισσότερο από κοινό μυστικό. Το γεγονός επίσης ότι η μεταστροφή αυτή δεν αφορά μόνο τους ισχυρούς αρθρογράφους του κυρίαρχου Τύπου ή τους αναγνωρίσιμους δημοσιογράφους των τηλεοπτικών παραθύρων, είναι επίσης κάτι περισσότερο από κοινό μυστικό. Το ψιθυρίζει και το ψήφισμα των εργαζομένων της «Ε» από το οποίο ενδεικτικά επιλέγω: «Στην προσπάθειά τους αυτή παρέσυραν πολλές φορές καλοπροαίρετους και αξιοπρεπείς συναδέλφους που κι αυτοί όπως και όλοι μας βάζαμε την εφημερίδα πάνω από τα προσωπικά μας εργασιακά συμφέροντα. Ποντάροντας και σωστά πάνω στο ότι κανένας συντάκτης της Ε δεν θα ήθελε να εκθέσει ακόμα και αυτή την θλιβερή διεύθυνση και την ιδιοκτησία γράφοντας εναντίον της εφημερίδας και με όπλο τη λογοκρισία κατάφεραν επί μήνες να περάσουν την εικόνα ενός ιδιότυπου πολέμου συμφερόντων απέναντι στην Ε.» Το γεγονός
Είναι ψέμα ότι στο κείμενο αυτό του πιτσιρίκου δεν έγινε η διάκριση ανάμεσα στους έντιμους δημοσιογράφους και τους μη. Είναι αλήθεια ότι έγινε άτσαλα. Είναι επίσης αλήθεια ότι δεν διευκρινίστηκε καθόλου ότι στον οργανισμό αυτό, δεν εργάζονται μόνο δημοσιογράφοι αλλά και τυπογράφοι, διαφημιστές, λογιστές, καθαριστές. Είναι αλήθεια ότι όσο άξιοι κι αν είναι κάποιοι συνάδελφοι εκεί μέσα, έτσι όπως είναι η αγορά, μόνο εύκολο δεν είναι το να βρουν δουλειά. Είναι όμως αλήθεια (επιχείρημα που ενισχύεται από το παραπάνω ψήφισμα) ότι αρκετοί ήταν οι συνάδελφοι εκείνοι οι οποίοι πρώτοι δεν φρόντισαν τα του οίκου τους. Το εάν ωστόσο οι συντακτική ομάδα των 30(!) ανθρώπων του UNFOLLOW, είναι η όχι αλληλέγγυα προς όλους προκύπτει και από την συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο Κυριακάτικο φύλλο της «Ε» (εδώ: http://www.enet.gr) αλλά και από τη φράση που κόπηκε λόγω έκτασης ή απλώς λογοκρίθηκε και ήταν η εξής: «Την καθημερινή και εβδομαδιαία ειδησεογραφία ελπίζουμε ότι θα συνεχίσουν να την παρέχουν δημοσιογράφοι όπως της Ελευθεροτυπίας, προς τους οποίους όλη η ομάδα του UNFOLLOW, αισθάνεται αλληλέγγυα».τέλος ότι στην παρούσα πολιτική συνθήκη επιβάλλεται περισσότερο από ποτέ να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων είναι επίσης κάτι περισσότερο από κοινό μυστικό.

Τόσο συναδελφικά όσο και ανθρώπινα δεν μπορεί παρά να πονάς τους ανθρώπους που μένουν απλήρωτοι επί μήνες, που απολύονται, που ζουν τη βία της ανεργίας και της σύγχρονης φτώχειας. Πολιτικά όμως οφείλεις να περπατήσεις τη σκέψη σου λίγο παραπέρα. Η φιλανθρωπική αλληλεγγύη δεν αρκεί. Ακόμη περισσότερο η αλληλεγγύη του βολέματος. Το να σταθείς έξω από μια εφημερίδα που απολύει φωνάζοντας, ίσως κάτι να προσφέρει εκείνη την ώρα στις ψυχές των ανθρώπων που απολύονται. Τους όρους του παιχνιδιού όμως δεν τους αλλάζεις έτσι. Και αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, όλοι έχουμε εντοπίσει γύρω μας γιαλαντζί αλληλέγγυους. Ανθρώπους που εκφράζουν αυτού του είδους την φιλανθρωπική αλληλεγγύη για να χαϊδέψουν τις τύψεις τους. Τύψεις γιατί στο τσίπουρο ή στο facebook τα λένε καλά αλλά το πρωί σφιχταγκαλιάζονται με τον εκδότη. Γιατί οι ίδιοι εξασφάλισαν έναν εξτρά μισθό ως προϊστάμενοι σε κάποιο έντυπο αλλά στους συναδέλφους τους πετάξανε ένα πενηντάρικο για το άρθρο. Γιατί χρησιμοποίησαν την πολιτική συνθήκη για να ανέλθουν στην ιεραρχία της Αριστεράς, η οποία μπορεί να μην τους προσφέρει οικονομικές απολαβές αλλά νιώθουν να αναγνωρίζονται σε ένα περιβάλλον. Και για να το επιτύχουν αυτό σκύβουν το κεφάλι και βάζουν κι απ’ την τσέπη τους για να δουλέψουν και να εδραιωθούν, αδιαφορώντας για το τι σημαίνει αυτό για τους υπολοίπους στις παρούσες συνθήκες.

Η Αριστερά εκτός από την ηθική (εντός ή εκτός εισαγωγικών), πρωτίστως αποτελεί την ορθή σκέψη, τη λογική φωνή. Αριστερός δεν σημαίνει χριστιανός, σημαίνει ορθολογιστής. Αλληλεγγύη λοιπόν σε τι; Με ποιους όρους; Αναζητώντας τρόπο να διασωθεί η καπιταλίστρια εκδότρια για να συνεχίσει το έργο της; Το έργο της λογοκρισίας, των ελαστικών σχέσεων εργασίας, της σε πλείστες όσες περιπτώσεις ολοκληρωτικής αντιμετώπισης των εργαζομένων; Αλληλεγγύη σε αυτούς που διέβρωσαν την τάξη τους, έπαιξαν και παίζουν παιχνίδι στις πλάτες της;

Βία ζούμε εδώ και καιρό. Οι απολύσεις στα ΜΜΕ, οι μειώσεις μισθών, οι ατομικές συμβάσεις ακόμα και οι τραμπουκισμοί, μετρούν περισσότερο από έναν χρόνο. Εδώ και κάποιους μήνες εξελέγη για πρώτη φορά αριστερό προεδρείο στην ΕΣΗΕΑ. Η δική του αντιπρόταση λοιπόν, ποια είναι; Τι σημαίνει το «καμία απόλυση»; Πού είναι το σχέδιο το έστω και αρχικώς ουτοπικό. Γιατί το να μιλήσεις για αυτοδιαχειριζόμενα Μέσα, ίσως να ακουστεί αρχικώς ουτοπικό, αν δεν έχεις φροντίσει (που δεν έχεις φροντίσει) να εκπονήσεις ένα σχέδιο. Από κάπου όμως πρέπει να ξεκινήσεις. Το να παρατηρείς απλώς κεφάλια να πέφτουν γύρω σου και να βγάζεις μια απεργία την οποία θα «τιμήσουν» καμιά τρακοσαριά συνάδελφοι ως συνήθως, πλέον δεν αρκεί. Το να ζητάς να σταθεί ο αναγνώστης αλληλέγγυος επίσης δεν αρκεί. Από το πληκτρολόγιο του facebook, τις πορείες, τις συνελεύσεις και τα τσιπουράδικα όλοι (ή σχεδόν και αυτό ας μην το ξεχνάμε συνάδελφοι) αλληλέγγυοι είμαστε.

Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ το λιγότερο υποκριτικό το μέγεθος της αντίδρασης στο κείμενο του πιτσιρίκου. Ο πιτσιρίκος είναι ένας blogger. Δημοφιλής δε λέω και αν θέλουμε και πάλι να είμαστε ειλικρινείς, πολλοί από εμάς τους «επαγγελματίες γραφιάδες» θα θέλαμε να μας διαβάζουν καθημερινά όσοι διαβάζουν εκείνον (όχι τον τίτλο της εφημερίδας στο οποίο εργαζόμαστε αλλά εμάς, την αποψάρα ΜΑΣ). Οι πραγματικοί εχθροί όμως είναι πιο κοντά μας από αυτόν που όπως γράφτηκε «κρύβεται πίσω από ένα blog». Με αυτούς τι κάνουμε; Και ρωτώ γιατί οσάκις κληθήκαμε να κάνουμε στ’ αλήθεια κάτι, μαζευτήκαμε μισή ντουζίνα αλληλέγγυοι. Με το κείμενο του πιτσιρίκου μας πήρε ο πόνος; Στην πράξη τι κάνουμε; Η πρόταση ποια είναι; Μας πονάει η διαπίστωση ότι η αγορά στερεύει, ότι ακόμα και οι αξιόλογοι και έντιμοι συνάδελφοί μας δεν θα βρουν δουλειά. Επαναλαμβάνω όμως: η πρόταση ποια είναι;
Της Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr