Το Ντονμπάς και η Μαριούπολη στο επίκεντρο των μαχών

H ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζει να προκαλεί θύματα και καταστροφές, με τις δύο πλευρές να προσπαθούν να αναδιοργανώσουν τις δυνάμεις τους έπειτα από σχεδόν επτά εβδομάδες συγκρούσεων. Με τον ρωσικό στρατό να προωθεί μονάδες του για ανασύνταξη στη Λευκορωσία και τους Ουκρανούς να εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στην ενίσχυση της άμυνας τους στη νότια Ουκρανία μετά τις δηλώσεις του ρωσικού υπουργείου  Άμυνας ότι ο επόμενος στόχος της Ρωσίας είναι η απελευθέρωση του Ντονμπάς.

Στο ανθρωπιστικό επίπεδο οι αποτυχημένες προσπάθειες δημιουργίας ανθρωπιστικών διαδρόμων οδήγησαν σήμερα τον αναπληρωτή του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για τις Ανθρωπιστικές Υποθέσεις Μάρτιν Γκρίφιθς να επισκεφθεί τη Μόσχα και μετά το Κίεβο με στόχο να πετύχει μια ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του διεθνούς οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες. Οι μάχες στο βόρειο και το ανατολικό τμήμα του Κιέβου φαίνεται πως εξακολουθούν να μαίνονται με σφοδρότητα σύμφωνα με τον δήμαρχο του Κιέβου, ενώ συνεχίζονται και οι βομβαρδισμοί με πυραύλους και πυροβολικό στο Χάρκοβο, το Σούμι, στη Λβιβ και σε άλλες πόλεις όπως και οι προσπάθειες περικύκλωσης του Μικολάγιφ στη νότια Ουκρανία. Κυρίως στην περιοχή του Κιέβου οι δύο πλευρές ανακοινώνουν ανακαταλήψεις ή καταλήψεις περιοχών και χωριών χωρίς να αλλάζει ουσιαστικά η ροή του πολέμου.

Οι Ουκρανοί ανησυχούν ότι οι προσπάθειες του ρωσικού στρατού να αναπτύξει αυτοδιοικητικές και κυβερνητικές υπηρεσίες στις υπό κατάληψη περιοχές της νότιας Ουκρανίας στοχεύουν στη δημιουργία «Λαϊκών Δημοκρατιών» με στόχο την ανεξαρτητοποίησή τους από την Ουκρανία ή την προσάρτησή τους στη Ρωσία. Οι ουκρανικές δυνάμεις έδειξαν επίσης ότι μπορούν να πλήξουν την ίδια τη Ρωσία, αφού δύο ελικόπτερά Mi-24 φαίνεται πως πετώντας σε χαμηλό ύψος κατέστρεψαν αποθήκες καυσίμων στο Μπέλγκοροντ, γεγονός που οι Ουκρανοί διαψεύδουν δηλώνοντας άγνοια, ίσως γιατί ήταν πολιτικοί στόχοι, αφού δεν προμήθευαν με καύσιμα τον ρωσικό στρατό.

Ο εκπρόσωπος της ρωσικής κυβέρνησης Ντίμτρι Πεσκόφ υπογράμμισε ότι η Ρωσία θα ενισχύσει τα δυτικά σύνορά της, ενώ το υπουργείο  Άμυνας της Μόσχας ανακοίνωσε ότι έπληξε το επιτελείο του στρατού της Ουκρανίας με πυραύλους ακριβείας Onyx προκαλώντας πάνω από 40 θύματα.

Οι καταστροφές στη Μαριούπολη

Η Μαριούπολη αποτελεί πλέον σύμβολο του πολέμου, με περίπου 170.000 αμάχους να βρίσκονται ακόμη αποκλεισμένοι στην πόλη και τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και την  Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες να αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα για τη μαζική απομάκρυνση αμάχων, με τις δύο πλευρές να εξαπολύουν αμοιβαίες κατηγορίες γιατί δεν λειτούργησε σειρά ανθρωπιστικών διαδρόμων που είχαν συμφωνηθεί προηγούμενα.

Ο ηγέτης των ρωσόφωνων  Έντουαρντ Μπασούριν υπογράμμισε ότι στη Μαριούπολη υπάρχουν πλέον μόνο τρεις θύλακες αποκλεισμένων Ουκρανών στρατιωτών, στο κέντρο, στη χαλυβουργία Azovstal και στο λιμάνι, που δεν ξεπερνούν τις 3.000 με 4.000, μεταξύ των οποίων βρίσκονται και μονάδες του τάγματος Αζόφ, που φαίνεται να έχουν χάσει το αξιόμαχό τους εξαιτίας των απωλειών που δέχθηκαν. Το τηλεοπτικό κανάλι της Ιζβέστια ανάρτησε βίντεο με την έκρηξη και καταστροφή της χαλυβουργίας Ilyich Iron and Steel Works της Μαριούπολης, την οποία είχε μετατρέψει σε φρούριο το τάγμα Αζόφ σύμφωνα με τον Μπασούριν.

Οι ουκρανικές αρχές της Μαριούπολης ισχυρίζονται πως η πόλη βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους και ότι μόνο οι καταστροφές στο λιμάνι της έχουν ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ, ποσό που, παρ’ όλο που μπορεί να θεωρηθεί υπερβολικό από ορισμένους, δείχνει το επίπεδο των καταστροφών που έχουν υποστεί οι υποδομές τους.

Το λιμάνι της Μαριούπολης αποτελεί τον βασικό κόμβο από τον οποίο περνούσαν τα μεταλλεύματα που παράγονται στα ορυχεία των αποκαλούμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών» του Ντονμπάς, αλλά τα οποία οι μαφίες των ρωσόφωνων και οι ολιγάρχες του Κιέβου βάφτιζαν «ολλανδικά» για να μπορέσουν να τα χρησιμοποιήσουν στην τοπική χαλυβουργία ή να τα εξάγουν.

Πλήθος ευρωπαϊκών οργανισμών και κυβερνήσεων έχουν προσφερθεί να χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της πόλης με άξονα τα κτήρια της πολιτιστικής κληρονομιάς, με την ιταλική κυβέρνηση να έχει δηλώσει ότι θα χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση του Θεάτρου, στο οποίο φαίνεται ότι βρήκαν τον θάνατο εκατοντάδες άτομα. Σύμφωνα πάντως με την UNESCO, από την αρχή της εισβολής καταστράφηκαν 53 πολιτιστικοί χώροι της Ουκρανίας, οι οποίοι βρίσκονται κυρίως σε πόλεις στα βόρεια της χώρας που σφυροκοπούνται από το πυροβολικό και πυραύλους.

Οι πυρηνικοί σταθμοί Τσερνόμπιλ και Ζαπορίζια

Ιδιαίτερη ένταση και νευρικότητα επικρατούν τόσο στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΕΑΕ) όσο και στις ουκρανικές και ρωσικές αρχές για την κατάσταση των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας που βρέθηκαν στη δίνη του πολέμου και πέρασαν από τον έλεγχο των ουκρανικών Αρχών στον ρωσικό στρατό, γεγονός που ενίσχυσε την αβεβαιότητα για την ασφάλειά τους.

Παρά τις αμοιβαίες, προπαγανδιστικές πολλές φορές, κατηγορίες των Ουκρανών και των Ρώσων για την κατάσταση στους πυρηνικούς σταθμούς του Τσερνόμπιλ και της Ζαπορίζια, ο ρωσικός στρατός έκανε μια κίνηση διαλλακτικότητας, αποσύροντας σχεδόν όλες τις μονάδες του από το Τσερνόμπιλ μετά τις ανησυχίες για πιθανή μόλυνση Ρώσων στρατιωτών από ραδιενέργεια εξαιτίας των χαρακωμάτων που έσκαψαν, με τις ΗΠΑ να διαβεβαιώνουν ότι οι μονάδες αυτές αποσύρθηκαν στη γειτονική Λευκορωσία.

Ο επικεφαλής της ρωσικής υπηρεσίας ατομικής ενέργειας Rosatom τόνισε ότι η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας ζήτησε να επιτραπεί στους εμπειρογνώμονές της να επισκεφθούν τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, ενώ η ΙΑΕΑ σχεδιάζει αποστολή συνδρομής και υποστήριξης της λειτουργίας το συντομότερο δυνατόν του ουκρανικού πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ. Ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ Ραφαέλ Γκρόσι υπογράμμισε ότι «θα είναι η πρώτη μιας σειράς αποστολών πυρηνικής ασφάλειας στην Ουκρανία» για να διασφαλιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι δεν θα υπάρξει κάποιο ατύχημα στη λειτουργία των πυρηνικών σταθμών. Οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται επίσης σε μικρή απόσταση από τον πυρηνικό σταθμό της νότιας Ουκρανίας, ο οποίος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος στην Ευρώπη μετά τον πυρηνικό σταθμό που εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο στη Φινλανδία με γαλλική τεχνολογία.

Ανταλλαγές αιχμαλώτων

Η Ουκρανία και η Ρωσία προχώρησαν σε μια νέα ανταλλαγή αιχμαλώτων, με τους Ρώσους να παραδίδουν 86 Ουκρανούς στρατιώτες, μεταξύ των οποίων 16 γυναίκες, χωρίς όμως να ανακοινωθεί ο αριθμός των Ρώσων αιχμαλώτων που απελευθερώθηκαν.  Ήταν η τρίτη φορά που οι δύο πλευρές αντάλλαξαν επισήμως αιχμαλώτους, ενώ ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός προσπαθεί να διαπραγματευτεί και την ανταλλαγή των σορών των πεσόντων. Παράλληλα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) ζήτησε από τις ουκρανικές αρχές να ερευνήσουν αν έχουν διαπραχθεί «εγκλήματα πολέμου» εις βάρος Ρώσων αιχμαλώτων μετά τη δημοσιοποίηση βίντεο που δείχνει Ουκρανούς στρατιώτες να τους πυροβολούν στα πόδια ενώ ήταν δεμένοι πισθάγκωνα. Οι ρωσικές αρχές ασφαλείας ανακοίνωσαν ότι ομάδα των ειδικών δυνάμεων πραγματοποίησε αιφνιδιαστική έφοδο και αιχμαλώτισε τους Ουκρανούς που πυροβόλησαν τους αιχμάλωτους Ρώσους στρατιώτες, διευκρινίζοντας ότι ο επικεφαλής τους ανήκει στους χούλιγκαν της ομάδας του Χαρκόβου.

Με το μαστίγιο και το καρότο η Ρωσία στις διαπραγματεύσεις

Η αίσθηση ότι η Μόσχα δεν ενδιαφέρεται για να κλείσει άμεσα μια συμφωνία είναι αρκετά έκδηλη, ενώ από την άλλη πλευρά η Ουκρανία δυσκολεύεται να αποδεχθεί την απώλεια -με την ανεξαρτητοποίησή τους ως «Λαϊκών Δημοκρατιών»- ή, πολύ περισσότερο, την προσάρτηση περιοχών της στη Ρωσία

Η ειρήνη φαίνεται ότι έχει πολλούς υποψήφιους «πατερούληδες» αν κρίνουμε από τις προσπάθειες του Τούρκου Πρόεδρου και του πρωθυπουργού του Ισραήλ, που κινείται περισσότερο αθόρυβα, να οδηγήσουν αρχικά σε μια κατάπαυση του πυρός και αμέσως μετά σε μια συμφωνία για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, με τη Ρωσία να κρατά όμως από τη μία το μαστίγιο και από την άλλη το καρότο για να επιβάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ένα μεγάλο τμήμα αυτών που κατέκτησε ή θα κατακτήσει στα πεδία των μαχών.

Με το τέλος του τελευταίου γύρου των διαπραγματεύσεων στην Κωνσταντινούπολη η Ρωσία ανακοίνωσε τη χαλάρωση της πίεσης στο Κίεβο και στο Τσερνίκιφ, χωρίς όμως να έχει επιβεβαιωθεί ουσιαστικά από τους Ουκρανούς, που κατέγραψαν ένταση των βομβαρδισμών στις δύο περιοχές, ενώ η Μόσχα θεώρησε πως ο βομβαρδισμός αποθηκών στο έδαφός της δεν βοηθά τις διαπραγματεύσεις.

Διάλογος για τον διάλογο

Η αίσθηση ότι η Μόσχα δεν ενδιαφέρεται να κλείσει άμεσα μια συμφωνία χωρίς να έχει τον πλήρη έλεγχο της Μαριούπολης και του Ντονμπάς και ορισμένα άλλα προγεφυρώματα στα νότια της χώρας είναι αρκετά έκδηλη, ενώ από την άλλη πλευρά το Κίεβο δυσκολεύεται να αποδεχθεί την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και την απώλεια του Ντονμπάς ή άλλων εδαφών του με την ανεξαρτητοποίησή τους ως «Λαϊκών Δημοκρατιών» ή, ακόμη χειρότερα, ως τμημάτων που θα προσαρτηθούν στη Ρωσία. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία προβλέπουν ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί για αρκετούς μήνες ακόμη.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υπογράμμισε από το Νέο Δελχί, όπου αναζητά οικονομικές και γεωπολιτικές συμμαχίες, ότι οι διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία πρέπει να συνεχιστούν αφού το Κίεβο δείχνει «πολύ περισσότερη κατανόηση» για την κατάσταση στην Κριμαία και στο Ντονμπάς και ότι η Μόσχα προετοιμάζει τις απαντήσεις στις ουκρανικές προτάσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η προσφορά του καθεστώτος ουδετερότητας με αντάλλαγμα τις εγγυήσεις ασφαλείας, δεδομένων των δυσκολιών να αποδεχθεί η Ρωσία ως εγγυητές μια σειρά χωρών του ΝΑΤΟ.

«Δεν υπάρχουν οριστικά εγκεκριμένα σχέδια στις διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία» τόνισε ο Λαβρόφ, εκτιμώντας ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να καταλήξουν σε μια συμφωνία για μια Ουκρανία «χωρίς πυρηνικά, εκτός συνασπισμών, με ουδέτερο καθεστώς – αυτό τώρα αναγνωρίζεται ως το απολύτως απαραίτητο».