Μετεκλογικά συμπεράσματα (Α’ μέρος)

Ας θεωρήσουμε τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις ως δύο βήματα. Το πρώτο έγινε το δεύτερο είναι ακόμα μετέωρο. Το ερώτημα που έρχεται στο μυαλό είναι: Βήματα προς τα πού; Σε ποια κατεύθυνση; Η οριστική απάντηση θα δοθεί στις 17 Ιουνίου. Μέχρι τότε το μόνο που έχουμε είναι το πρώτο βήμα όπως αποτυπώθηκε στις εκλογέςκαι τα εξ’ αυτού δεδομένα. Επιλέγω στο σημείωμα αυτό δύο ζητήματα που συνδέονται μεταξύ τους και θεωρώ πως έχουν διαχρονική αξία. Οι τελευταίες εκλογές (όπως κι όλες οι προηγούμενες) απλώς τα επιβεβαίωσαν και μάλιστα με εκκωφαντικό τρόπο.

(Α) Ο εκλογικός νόμος.

Δεν είναι ένας ακόμα νόμος. Ο ρόλος του δεν είναι να μοιράζει τις 300 βουλευτικές έδρες. Φυσικά κάνει και αυτό. Αλλά καθορίζει και τον εκλογικό ανταγωνισμό. Επηρεάζει το ίδιο το πολίτευμα. Τι μορφή θα έχει αυτό και πως θα λειτουργεί. Επιπλέον διαμορφώνει συνήθειες και παραδόσεις με μια λέξη πολιτική κουλτούρα.Κοντολογίς ο εκλογικός νόμος και το εκλογικό σύστημα που αυτός καθιερώνει είναι ένας θεσμός που αναπαράγει το δημοκρατικό μας σύστημα και ως εκ τούτου βασικό συστατικό του πολιτεύματος.

Από το 1974 έως και πρόσφατα (για να αρκεστώ στη μεταπολίτευση) αποτελούσε άσκηση κομματικής αριθμητικής για ΝΔ και ΠΑΣΟΚ που τον άλλαζαν κατά το δοκούν. Έγινε «λάστιχο» και κομματικό «εργαλείο» ανάδειξης στην κυβερνητική εξουσία. Αυτό το «ράβε ξήλωνε» ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είχε τουλάχιστον κάποιο όφελος για τα κομματικά τους συμφέροντα; Ε λοιπόν όχι και το ξέρουν. «Ο Α. Παντελής έχει αποδείξει επιστημονικά ότι από το 1961 και μετά, όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις, εάν γίνονταν με οποιοδήποτε από τα ισχύοντα εκλογικά συστήματα, θα οδηγούσαν με ελάχιστες αποκλίσεις στο ίδιο εκλογικό, στο ίδιο αριθμητικό αποτέλεσμα κατανομής εδρών».(Αγόρευση του Β. Βενιζέλου στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος 8/11/2006). Οι εκλογικοί νόμοι τελικά είχαν στόχο τα μικρότερα κόμματα και το σπουδαιότερο τον εκβιασμό των πολιτών και των επιλογών τους.

Οι επικεφαλής και τα επιτελεία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ προσανατολισμένοι στην αριθμολαγνεία των βουλευτικών εδρών, αγνόησαν ότι η δύναμη μιας κυβέρνησης δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ο αριθμός των βουλευτών που θα έχει στη βουλή. Είναι η ιδεολογική, πολιτική και προγραμματική συνοχή του κόμματος που κυβερνά καιπρωτίστως η εμπιστοσύνη, η συμπαράσταση και συμπαράταξη ή έστω η ανοχή του Ελληνικού λαού μιας και ποτέ δεν έδωσε και ποτέ δεν θα δώσει σε κανένα κόμμα λευκή επιταγή. Χωρίς αυτά και 200 βουλευτές να δώσει ο εκλογικός νόμος στο πρώτο κόμμα, πάλι δεν πρόκειται να κυβερνήσει. Ο Λαός δεν διατάσσεται. Πείθεται με επιχειρήματα και το παράδειγμα. Θερμαίνεται με προσδοκίες και κινητοποιείται από οράματα. Δυστυχώς οι διασπάσεις, οι αποχωρήσεις βουλευτών και κυρίως η στάση του λαού δεν τους δίδαξε τίποτα.

Οι τελευταίες εκλογές απέδειξαν περίτρανα τα παραπάνω. Η πρώτη ΝΔ με 18,85% πήρε 108 έδρες και ο δεύτερος ΣΥΡΙΖΑ με 16,78% πήρε 52 έδρες. Μιαποσοστιαία διαφορά στο λαό 2,07 μονάδων, ο εκλογικός νόμος τη «μετέφρασε» σε 56 παραπάνω έδρες (ένα ΣΥΡΙΖΑ και κάτι ψιλά). Και τελικά τι έγινε; Ο εκλογικός νόμος, από θεσμός αναπαραγωγής της δημοκρατίας, έγινε μηχανισμός μπλοκαρίσματος αυτής.

Αν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ το έχουν συνειδητοποιήσει, δεν έχουν παρά να δεσμευτούν σήμερα κιόλας για την καθιέρωση της απλής αναλογικής (και αύριο συνταγματικά).Παρενθετικά αν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ήταν τα δύο πρώτα κόμματα και μπορούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση, να είστε σίγουροι πως το πρώτο πράγμα που θα έκαναν θα ήταν η αλλαγή του εκλογικού νόμου και προκήρυξη νέων εκλογών (σε 2 ή 3 μήνες). Με έναν ποιο ληστρικό εκλογικό νόμο, με αλλαγή της αριθμητικής (κατανομή των εδρών)αλλά και του χάρτη (μέγεθος εκλογικών περιφερειών), μέχρι και οι «νεκροί ανασταίνονται».

(Β) Σύνθεση απόψεων.

Είναι προφανές πως το ζήτημα αυτό σχετίζεται και με το προηγούμενο που θίξαμε. Κανείς μας δεν αναπτύσσεται σε συνθήκες εργαστηρίου θετικών επιστημών, όπου τα ίδια δεδομένα έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι η ύπαρξη διαφορετικών θέσεων και απόψεων είναι αυτονόητη. Αυτές άλλωστε αποτελούν μια κινητήρια δύναμη των κοινωνιών και ταυτόχρονα προϋπόθεση ύπαρξης της δημοκρατίας. Η προϋπόθεση αυτή βέβαια από μόνη της δεν αρκεί ούτε για την πρόοδο της κοινωνίας ούτε και για την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Τονίζω πως σύνθεση απόψεων δεν σημαίνει έναν μαθηματικό μέσο όρο των διαφορετικών θέσεων και απόψεων αλλά μια δημιουργική σύνθεση αυτών. Η αναγκαιότητα τέτοιων συνθέσεων είναι μια αδήριτη ανάγκη. Από το απλό κοινωνικό κύτταρο, την οικογένεια, ως την οργανωμένη σε κράτος κοινωνία και απ’ αυτήν ως τους υπερεθνικούς οργανισμούς. Κανένα ζευγάρι δεν θα μπορούσε να συμβιώσει αν οι σύζυγοι δεν συνέθεταν δημιουργικά τις όποιες διαφορές όταν αυτές εμφανίζονταν. Κατ’ επέκταση η έννοια της οικογένειας θα ήταν άγνωστη λέξη. Το ίδιο ισχύει για την κοινωνία και μάλιστα σε υπερθετικό βαθμό. Το ίδιο ισχύει για τα εθνικά κράτη. Όμως καμιά κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει αν τα μέλη της δεν αποδέχονται την αναγκαιότητα σύνθεσης των απόψεων. Επιπρόσθετα δεν έχουν και δεν αναπτύσσουν τέτοιες ικανότητες.

Οι άνθρωποι πορευτήκαμε στην Ιστορία όχι ευθύγραμμα και σίγουρα όχι χωρίς συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Στην πορεία μας αυτή διαμορφώσαμε ένα νοητικό οπλοστάσιο που μας επιτρέπει σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, να υπερβαίνουμε τις διαφορετικές μας θέσεις και απόψεις με δημιουργική σύνθεση αυτών. Η αξιοποίηση αυτού του οπλοστασίου, αυτής της πνευματικής παρακαταθήκης, μπορεί να γίνει αν οι άνθρωποι (όσο το δυνατόν περισσότεροι) αποδέχονται κάποιες διαχρονικές αλήθειες και αξίες. Ενδεικτικά.

Κανένας δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια και δεν έχει το «αλάθητο του Πάπα».

Οι αντίθετες θέσεις και απόψεις πρέπει όχι μόνο να ακούγονται αλλά να γίνονται σεβαστές κι όταν ακόμα μειοψηφούν στην κοινωνία. Αυτές βέβαια πρέπει να τίθενται με σεβασμό και στην κοινωνία και στους «απέναντι» και στη γλώσσα.

Κανένα κοινωνικό ζήτημα καμιά θεματολογία δεν έχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο για την κοινωνία. Δηλαδή η θεματολογία, αυτή καθαυτή, δεν είναι προοδευτική ή αντιδραστική. Προοδευτικό ή αντιδραστικό είναι το περιεχόμενο, οι προτεινόμενες λύσεις αλλά και η ιεράρχηση των θεμάτων.

Η αναζήτηση και προβολή των διαφορών είναι περισσότερο εύκολη υπόθεση από τις κοινές θέσεις και δράσεις. Για την ανάδειξη μιας διαφοράς αρκεί μια κριτική στάση και αυτό είναι εύκολο. Για την έκφραση μια κοινής θέσης χρειάζονται δημιουργικές συνθετικές προτάσεις και μεγάλες προσπάθειες και αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Θα πρέπει λοιπόν οι προσπάθειες να επικεντρώνονται όχι στην προβολή των διαφορών αλλά στην αναζήτηση κοινών τόπων και δημιουργικής υπέρβασης των διαφορών.

Τα πρόσωπα και ιδίως αυτά που εκ της θέσεώς των έχουν βαρύνοντα λόγο στην κοινωνία, δεν πρέπει να προτάσσουν τα προσωπικά τους στοιχεία γιατί αυτό δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη σύνθεση των απόψεων και την εξεύρεση λύσεων. Δηλαδή τα πρόσωπα δεν πρέπει να βάζουν σε πρώτη μοίρα το εγώ τους αντί για τα συμφέροντα των κοινωνικών στρωμάτων που θέλουν να εκπροσωπήσουν και πολύ περισσότερο της κοινωνίας.

Κανένα ζήτημα, προσωπικό ή ομαδικό, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνιμα έξω και πέρα από την κοινωνία. Πολύ περισσότερο ενάντιά της.

Η κατανόηση και βέβαια η συνειδητή αποδοχή των παραπάνω συνθέτουν μια κοινωνική κουλτούρα που συμβάλει αποφασιστικά στην αναγκαία σύνθεση απόψεων. Στην απόκτηση αυτής της κουλτούρας καθοριστικό ρόλο παίζει η παιδεία αλλά και το παράδειγμα. Ιδιαίτερα από τα πρόσωπα που θεσμικά υπηρετούν ή θέλουν να υπηρετήσουν την κοινωνία.

Οι πρόσφατες εκλογές απέδειξαν για μια ακόμα φορά και με εμφαντικό τρόπο την παντελή απουσία κουλτούρας δημιουργικής σύνθεσης των απόψεων. Αυτό ισχύει για όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων. Δείτε για παράδειγμα τα μικρότερα κόμματα που κινούνται στο (νέο)φιλελεύθερο χώρο και τελικά δεν μπήκαν στην Βουλή. Το ίδιο βέβαια ισχύει και με τα κόμματα της αριστεράς. Πιστεύω πως το Σύνταγμα πολύ σωστά ορίζει πως : «Οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος» (άρθρο 51 παρ. 2). Θεωρώ τη διατύπωση αυτή αρκετά ποιο πρωτοποριακή σε σχέση με παλιότερες και πρέπει να διατηρηθεί όταν το Σύνταγμα αναθεωρηθεί. Το ερώτημα λοιπόν είναι απελπιστικά απλό. Αν οι διάφοροι αρχηγοί και τα επιτελεία τους δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Δεν μπορούν να βρουν κοινό παρανομαστή ούτε σε πέντε βασικά ζήτημα από τα εκατοντάδες που ταλανίζουν τη χώρα. Αν η δημιουργική σύνθεση απόψεων τους είναι άγνωστη έννοια, πως ως βουλευτές θα «αντιπροσωπεύσουν το έθνος» όπως ορίζει το Σύνταγμα; Πιστεύω λοιπόν πως είναι καιρός να συνειδητοποιηθεί απ’ όλους μας ότι άλλο πράγμα κάποιο κίνημα ή κάποια κίνηση και άλλο τοσυγκροτημένο πολιτικό κόμμα που διεκδικεί ρόλο στα πολιτικά πράγματα και παρουσία στη βουλή. Προφανώς δεν αντιλαμβάνονται πως τα κόμματα υπηρετούν την δημοκρατία και όχι η δημοκρατία τα κόμματα.

Κλείνοντας θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στην ηγεσία του ΚΚΕ (επαναλαμβάνω την ηγεσία). Καλοί μου άνθρωποι δεν υπάρχουν νομοτέλειες. Το να εμφανίζεται τον κομμουνισμό ως μονόδρομο είναι ένα ιδεολόγημα. Άλλωστε ο Μαρξ και ο Ένγκελς πουθενά (κι όταν λέω πουθενά, εννοώ ΠΟΥΘΕΝΑ) δεν έγραψαν τέτοια πράγματα. Στο ιστορικό γίγνεσθαι δεν υπάρχουν μονόδρομοι. Υπάρχουν δυνατότητες και ο σοσιαλισμός είναι μια απ’ αυτές. Το τι θα γίνει σε κάθε «στροφή» της Ιστορίας εξαρτάται από τη δράση των ανθρώπων. Προφανώς για εσάς (τους «σοφούς» του ΚΚΕ), η Ιστορία δεν είναι το παρελθόν που μας διδάσκει αλλά ο δρόμος προς το προκαθορισμένο (ίσως από κάποιο «θεό») μέλλον και το τέλος της Ιστορίας. Και βέβαια το ΚΚΕ εξ’ αποκαλύψεως γνωρίζει τις νομοτέλειες. Έτσι δεν υπάρχει λόγος να διδαχθεί από την κοινωνία ή έστω να συνομιλήσει μ’ αυτήν. Το αντίθετο μάλιστα. Του έχει ανατεθεί ο ρόλος να καθοδηγήσει την κοινωνία στο δρόμο αυτό. Κάτι δηλαδή σαν τον Μωυσή. Βέβαια δεν υπάρχει η φλεγόμενη βάτος και η εντολή δεν είναι «Βγάλε το λαό μου, τους γιους του Ισραήλ, από την Αίγυπτο» αλλά η παρεμφερής «καθοδήγησε το λαό στην νομοτέλεια του κομμουνισμού». Τώρα αν δόθηκαν στο ΚΚΕ και δέκα εντολές (ή άλλος αριθμός), σε πέτρινες πλάκες (σε CD ή DVD), στο όρος Αιγάλεω ή σε άλλο δεν ξέρω. Το ψάχνουν οι αρχαιολόγοι. Αν πάλι η κοινωνία δεν δέχεται να καθοδηγηθεί, της περιγράφει τη μοίρα της που είναι η εξαθλίωσή της. Ένα είδος τιμωρίας για την παραβίαση των νομοτελειών (υποθέτω και πάλι του «θεού»).

Χρήστος Γιαννίμπας

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr