Μα τι γίνεται επιτέλους με τις μάσκες;

Μια νέα τάση αμφισβήτησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα που έχουν οι υφασμάτινες μάσκες στη μάχη για την καταπολέμηση του κορονοϊού, καταγράφεται στην Ευρώπη, καθώς στο επίκεντρο των ερευνών βρίσκεται πλέον η μελέτη γύρω από τις νέες μεταλλάξεις του κορονοϊού, που τον καθιστούν περισσότερο μεταδοτικό.

Από το πρώτο κύμα της πανδημίας όπου επιστήμονες διαφωνούσαν για το εάν τελικά η προστατευτική μάσκα προστατεύει ή όχι μέχρι σήμερα, που με αφορμή τις νέες μεταλλάξεις του ιού μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες αλλάζουν «γραμμή» για το ποιές μάσκες πρέπει να φορούν οι πολίτες και ποιές όχι, οι πολίτες εμφανίζονται συχνά μπερδεμένοι με τον καταιγισμό πληροφοριών που δέχονται.

Με τις νέες μεταλλάξεις του κορονοϊού να εξαπλώνονται ανά τον κόσμο, μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες είτε συστήνουν τη μη χρήση υφασμάτινης μάσκας είτε ακόμη απαγορεύουν τη χρήση της, καθώς κρίνουν ότι οι χρήστες τους είναι λιγότερο προστατευμένοι από τις νέες μεταλλάξεις του κορονοϊού.

Παράλληλα, έχουμε δει να προκρίνουν τη χρήση μάσκας τύπου FFP (με βαλβίδα), που φιλτράρει την εισροή και την εκροή αέρα, ως αποτελεσματικότερες στη μάχη για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού σε μέρη όπου υπάρχει συγχρωτισμός, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το εμπόριο.

H γαλλική κυβέρνηση συνέστησε την Πέμπτη στους πολίτες να αποφεύγουν τις απλές υφασμάτινες μάσκες και να φορούν χειρουργικές ή μάσκες υψηλής προστασίας, χωρίς ωστόσο να καθιστά το μέτρο αυτό υποχρεωτικό, όπως συνέβη στη Γερμανία.

Οι χειρουργικές μάσκες, σε αντίθεση με τις υφασμάτινες, παρέχουν μεγαλύτερη προστασία έναντι νέων μεταλλάξεων του κορονοϊού, σύμφωνα με γάλλους αξιωματούχους.

Από την πλευρά της, η Γερμανία, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και ακολούθησε την Αυστρία και τη Βαυαρία, καθιστώντας υποχρεωτική τη χρήση μάσκας που φιλτράρει τον αέρα – τύπου FFP – στις δημόσιες συγκοινωνίες και στα καταστήματα.

Στην Ελλάδα, όταν κατά τη διάρκεια της τακτικής ενημέρωσης την Παρασκευή, ο Γκίκας Μαγιορκίνης, από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, ρωτήθηκε σχετικά με τις παραπάνω εξελίξεις, ανέφερε πως «οι οδηγίες που βγήκαν στη Γαλλία μιλούν περισσότερο για την ποιότητα των μασκών. Εμείς αυτό το έχουμε πει σχετικά νωρίς» ενώ στη συνέχεια υπενθύμισε πως οι μάσκες για τον κορονοϊό κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες.

«Στην κατηγορία 1 μπορεί να υπάγονται και οι χειρουργικές μάσκες και οι υφασμάτινες. Εξαρτάται από την ποιότητά τους. Οι μάσκες που έχουμε προτείνει, ακόμα και οι υφασμάτινες, έχουν πολύ συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια που δεν επιτρέπουν να περνούν πολύ μικρά σωματίδια από τους πόρους τους».

Στη συνέχεια, αναφορικά με τις συστάσεις της γαλλικής κυβέρνησης είπε πως «η ακριβής σύσταση που έδωσαν τώρα στους ανθρώπους είναι απλά να προσέχουν τι ποιότητας μάσκας χρησιμοποιούν, είτε αυτές είναι χειρουργικές είτε υφασμάτινες».

Ανακοίνωση του ΠΟΥ για τις υφασμάτινες μάσκες: Αποτελεσματικές και στα νέα στελέχη

Οι υφασμάτινες μάσκες εξακολουθούν να είναι το ίδιο αποτελεσματικές, ακόμη και απέναντι στα νέα παραλλαγμένα στελέχη του νέου κορονοϊού, καθώς ο τρόπος μετάδοσης του ιού είναι ο ίδιος, ανακοίνωσε την Παρασκευή το βράδυ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος δεν προβλέπει να προβεί σε αλλαγή των συστάσεών του.

“Οι υφασμάτινες μάσκες, οι μη χειρουργικές, μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους τους ανθρώπους ηλικίας κάτω των 60 ετών που δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήματα υγείας”, υπογραμμίζει η υπεύθυνη του ΠΟΥ για την διαχείριση της πανδημίας της COVID-19 Μαρία Φαν Κερκχόβε.

Η Γερμανία και η Αυστρία μόλις αξίωσαν τη χρήση ιατρικών μασκών (χειρουργικές ή FFP2) στα εμπορικά καταστήματα και τα μέσα μεταφορών.

Η γαλλική κυβέρνηση ζήτησε από την πλευρά της να μην χρησιμοποιούνται πλέον κάποιες υφασμάτινες μάσκες, όπως αυτές που φτιάχνονται στο σπίτι, οι οποίες κρίνεται ότι δεν φιλτράρουν επαρκώς τον αέρα, μετά την εμφάνιση νέων παραλλαγμένων στελεχών του κορονοϊού που είναι πιο μεταδοτικά.

“Οι χώρες είναι ελεύθερες να λάβουν τα μέτρα που κρίνουν απαραίτητα”, συνέχισε η Μαρία Φαν Κερκχόβε.

Ωστόσο ακόμη και με παραλλαγμένα στελέχη του νέου κορονοϊού που μπορεί να είναι πιο μεταδοτικά “δεν έχουμε καμία ένδειξη που να αφήνει να εννοηθεί ότι ο τρόπος μετάδοσης άλλαξε”, σημείωσε η αξιωματούχος του ΠΟΥ για την διαχείριση της πανδημίας.

Γι’αυτό, συνέχισε, όσον αφορά τις ισχύουσες συστάσεις, «δεν έχουμε την πρόθεση να τις αλλάξουμε σε αυτό το στάδιο».

 Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, έχει δημοσιεύσει υλικό που αποτελεί οδηγό για τη σωστή επιλογή και χρήση της μάσκας, στα οποία επιμένει μέχρι σήμερα, και μετά τη νέα του ανακοίνωση σχετικά με τις υφασμάτινες μάσκες. Υπενθυμίζεται ότι η υφασμάτινη μάσκα που προτείνει για χρήση ο ΠΟΥ αποτελείται από τρία στρώματα υφάσματος:

Οσμή σκανδάλου με αγορά μασκών FFP σε τρομακτικά υψηλές τιμές από τη Γερμανία

Παγκόσμιο ενδιαφέρον προσέλκυσε δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού «Der Spiegel» στα μέσα Γενάρη, που αποκλύπτει προσωπική ανάμιξη του υπουργού Υγείας Γενς Σπαν σε σκανδαλώδη αγορά προστατευτικών μασκών την περασμένη άνοιξη.

Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό, την προηγούμενη άνοιξη, η γερμανική κυβέρνηση αγόρασε από ελβετική εταιρεία μάσκες τύπου FFP-2 στην τιμή των 5,40 ευρώ, ενώ πριν από την πανδημία πωλούνταν έναντι 0,45 ευρώ και ενώ το υπουργείο Υγείας είχε θέσει ως πλαφόν τα 4,50 ευρώ.

Συνολικά, η Γερμανία κατέβαλε 350 εκατομμύρια ευρώ στην εταιρία Emix, η οποία ελέγχεται τώρα από την Εισαγγελία της Ζυρίχης, για υπερτιμολόγηση κατά την πώληση μασκών στις ένοπλες δυνάμεις της Ελβετίας. Μάσκες από την ίδια εταιρία έχουν αγοράσει τα κρατίδια της Βαυαρίας και της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας και μάλιστα έναντι 9,90 ευρώ το κομμάτι.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Γενς Σπαν έχει αναμιχθεί προσωπικά στην αγορά των μασκών από την Emix, μέσω της λομπίστριας της εταιρίας Αντρέα Τάντλερ, κόρης του πρώην Γενικού Γραμματέα των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU).

Το περιοδικό ανέφερε επίσης ότι από το ομοσπονδιακό υπουργείο Υγείας απλώς επιβεβαιώθηκε η επαγγελματική σχέση με την ελβετική εταιρεία χωρίς να απαντηθούν άλλα ερωτήματα, οι κυβερνήσεις της Βαυαρίας και της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας δικαιολόγησαν από την πλευρά τους παραπέμποντας στην έκτακτη κατάσταση που επικρατούσε την περασμένη άνοιξη. Οι πληροφορίες του περιοδικού ανέφεραν ότι τα δύο κρατίδια συντονίστηκαν, κατόπιν πρωτοβουλίας της πρώην υπουργού Υγείας της Βαυαρίας Μέλανι Χουμλ, η οποία παραιτήθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου, τρεις μέρες αφότου η κυβέρνηση της Βαυαρίας είχε ενημερωθεί από το Spiegel για την εν εξελίξει έρευνα.

Η Emix ιδρύθηκε το 2016 από δύο εφήβους. Βασική της δραστηριότητα ήταν οι «γκρίζες» εισαγωγές, προϊόντων όπως π.χ. φθηνές κρέμες, τις οποίες αγόραζαν από το εξωτερικό σε τιμές προσφοράς από «ξεπουλήματα» και όχι από επίσημους αντιπροσώπους. Σε αυτό το πλαίσιο η εταιρεία προμηθεύτηκε στις αρχές του 2020 και προστατευτικές μάσκες από την Κίνα, οι οποίες έγιναν ανάρπαστες κατά την α’ φάση της πανδημίας. 

Ποια είναι η πιο αποτελεσματική μάσκα;

Επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και πολύ καιρό ότι οι μάσκες από μόνες τους δε θα αποτρέψουν τη μετάδοση του κορονοϊού και θα πρέπει να συνδυάζονται με τη φυσική απόσταση και το πλύσιμο των χεριών. Ανάλογα με τη χρήση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόμου που θα την επιλέξει, η καθεμιά και ο καθένας, με τη σωστή ενημέρωση μπορεί να διαλέξει ποιά θα χρησιμοποιήσει.

Σε αντίθεση με τις υφασμάτινες και τις χειρουργικές μάσκες, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν άλλους ανθρώπους από τον μεγαλύτερο κίνδυνο επαφής με σταγονίδια που παράγονται κατά την ομιλία, τον βήχα ή το φτάρνισμα, οι μάσκες FFP προστατεύουν επίσης τον χρήστη επειδή φιλτράρει τόσο την εισροή όσο και την εκροή του αέρα. Παρέχουν επίσης, σε ένα βαθμό, προστασία από μικρότερα σταγονίδια ή αερολύματα, ανάλογα, πάντα, με τη μάσκα.

Σύμφωνα με τη Deutche Welle, oι χειρουργικές μάσκες, χρησιμοποιούνταν από γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό στα χειρουργεία. Σήμερα τις βλέπουμε παντού. Εάν κάποιος που βήξει ή φταρνιστεί φοράει τη μάσκα, τότε η πλειονότητα των σταγονιδίων μένει μέσα στη μάσκα. Αυτό βέβαια συμβαίνει εφόσον η μάσκα αλλάζεται συχνά.

Στην εποχή του κορονοϊού και με τις νέες μεταλλάξεις να τον ισχυροποιούν, γιατροί και νοσηλευτές έχουν στραφεί στις πιο ενισχυμένες ιατρικές μάσκες. Οι μάσκες FFP έχουν διαφορές μεταξύ τους. Για παράδειγμα οι FFP1 είναι πιο ενισχυμένες αλλά δεν προσφέρουν την κατάλληλη προστασία από ιούς. Χρησιμοποιούνται από τεχνίτες που θέλουν να προστατευθούν από τη σκόνη.

Οι μάσκες FFP2 χρησιμοποιούνται περισσότερο σε γηροκομεία και νοσοκομεία, καθώς παρέχουν προστασία από τους ιούς, ωστόσο δεν πρέπει να τις φοράει κανείς όταν έρχεται σε επαφή με ασθενείς με κορονοϊό και υψηλό επιδημιολογικό φορτίο.

Μόνο οι μάσκες FFP3 προσφέρουν την ανώτατη δυνατή προστασία από αεροσωματίδια, ιούς, βακτήρια και για το λόγο αυτό προτιμούνται από γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό όταν έρχονται σε επαφή με ασθενείς με υψηλό ιικό φορτίο. Από μόνες τους φυσικά δεν αρκούν και θα πρέπει αυτοί που τις φορούν να τηρούν και άλλα μέτρα όπως για παράδειγμα αυστηρά μέτρα καθαριότητας, ειδικά προστατευτικά γυαλιά, γάντια, ποδονάρια και ειδικές προστατευτικές ποδιές. Αυτές τις μάσκες τις φοράνε για παράδειγμα στα τμήματα καραντίνας.

Ωστόσο, καθώς βρίσκονται αντιμέτωποι με τις πιο μεταδοτικές μεταλλάξεις του ιού, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι πολίτες πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να φορούν ιατρικές μάσκες – ειδικά εάν είναι πιθανό να βρίσκονται κοντά σε άλλα άτομα σε εσωτερικούς χώρους για παρατεταμένες χρονικές περιόδους.

 

Πρόσφατη έρευνα του περιοδικού καταναλωτών «Which?» που επικαλείται ο Guardian, διαπίστωσε ότι οι μάσκες υφάσματος ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητά τους να φιλτράρουν σωματίδια, με τις καλύτερες μάσκες πολλαπλών στρώσεων να εμποδίζουν το 99% των βακτηρίων (το ίδιο δηλαδή με τις χειρουργικές μάσκες) σε σύγκριση με το 35% που συγκρατούν οι υφασμάτινες μάσκες μίας στρώσης. 

Αν και τα βακτήρια είναι μεγαλύτερα από τα σωματίδια του κορονοϊού, τα αποτελέσματα πιθανότατα σχετίζονται με τον Covid-19, αναφέρουν ανεξάρτητοι ερευνητές.

«Είμαι πεπεισμένος ότι οι υφασμάτινες μάσκες, καθώς και οι λεπτότερες εκδοχές που φοριούνται συνήθως από το ευρύ κοινό, αποτελούν ένα σοβαρό αδύναμο σημείο στις προσπάθειες ελέγχου της εξάπλωσης του Covid», δήλωσε ο Alex Donaldson, πρώην επικεφαλής του Ινστιτούτου Pirbright και επισκέπτης καθηγητής ιολογίας στο Royal Veterinary College. «Οι χρήστες μάσκας μπορεί να μην προστατεύονται τόσο καλά από την εισπνοή του ιού όσο πιστεύουν».

«Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν αξία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διασπορά των σταγονιδίων του κορονοϊού μειώνεται όταν οι άνθρωποι φορούν μάσκα, ακόμα και ένα οποιοδήποτε προστατευτικό προσώπου. Άλλωστε, ένα από τα σημαντικά πλεονέκτημα της χρήσης μάσκας είναι το ότι μειώνεται η συχνότητα της επαφής των χεριών με το πρόσωπο.»

Ωστόσο, αν και οι FFP2 παρέχουν ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας, η αυξημένη ζήτηση των καταναλωτών θα μπορούσε να δυσκολέψει την πρόσβαση του υγειονομικού προσωπικού στην προμήθειά τους. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις N95, οι οποίες έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τις FFP. Φιλτράρουν επίσης τα σωματίδια, και έχουν την έγκριση του Εθνικού Ινστιτούτου για την Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια (NIOSH) και βασικά κατασκευάζεται για να εξυπηρετεί την αγορά των ΗΠΑ.

Είναι επίσης πιο ακριβές, επιβαρύνουν περισσότερο το περιβάλλον και ενέχουν το ρίσκο να είναι αναποτελεσματικές εάν δεν είναι σωστά τοποθετημένες. Αν δηλαδή υπάρχει κενό μεταξύ της μάσκας και του δέρματος, ο χρήστης θα καταλήξει να αναπνέει μέσω του κενού, και όχι με το προβλεπόμενο φίλτρο.

Ακόμη, μια νέα είσοδος στην αγορά της μάσκας είναι και η KF94 που κατασκευάζεται στη Νότια Κορέα και μοιάζει με τις N95. Οι KF94 είναι φτιαγμένες από ένα παρόμοιο μη υφασμάτινο υλικό που μπλοκάρει το 94% των σωματιδίων, όμως έχει διαφορετική εφαρμογή. Καθώς όμως οι N95 που, σύμφωνα με τους ειδικούς, παρέχουν τη μεγαλύτερη προστασία, είναι δύσκολο να βρεθούν και πρέπει να μην σπαταλώνται… επί ματαίω, καθώς η παραγωγή τους δεν είναι τόσο μεγάλης κλίμακας και πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα στους εργαζόμενους στον τομέα της Υγείας, η νέα αυτή μάσκα φαίνεται να αποτελεί την πιο κοντινή επιλογή.

Στη μάχη της μάσκας έρχεται να προστεθεί και μια νέα τάση, αυτή της διπλής μάσκας. Η διπλή μάσκα φαίνεται να φορέθηκε αρκετά στην ορκωμοσία του 46ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν. Η «διπλή κάλυψη» είναι ένας αποτελεσματικός και εύκολος τρόπος για να μειώσει κανείς τον κίνδυνο όταν πρέπει να περάσει περισσότερο χρόνο σε στενότερη επαφή με άλλους ανθρώπους, όπως σε ένα ταξί, τρένο ή αεροπλάνο ή ακόμα και σε κάποιο κατάστημα.

Ο Pete Buttigieg, πρώην υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών απέναντι στον Μπάιντεν και σημερινός «εκλεκτός» του για το υπουργείο Μεταφορών, εμφανίστηκε στην ορκωμοσία με διπλή μάσκα, φορώντας ιατρική μάσκα υψηλής προστασίας από κάτω και μαύρη υφασμάτινη από πάνω. Ένα από τα πλεονεκτήματα αυτής της νέας «μόδας» είναι ότι έχουν καλύτερη εφαρμογή στο πρόσωπο, καθώς και οι δύο μαζί κλείνουν καλύτερα τα κενά που συνήθως δημιουργούνται στις άκρες της μάσκας. 

Επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και πολύ καιρό ότι οι μάσκες από μόνες τους δε θα αποτρέψουν τη μετάδοση του κορονοϊού και θα πρέπει να συνδυάζονται με τη φυσική απόσταση και το πλύσιμο των χεριών.

Καθώς τα νέα στελέχη του κορονοϊού τον κάνουν να μεταδίδεται πιο εύκολα, η επιλογή της αποτελεσματικότερης μάσκας είναι ένα ζήτημα που πρέπει να απασχολεί όλους.

Ωστόσο, θα ήταν παράλογο μια τέτοια συζήτηση να τεθεί εκτός πλαισίου, του χώρου δηλαδή στον οποίο χρησιμοποιείται η καθεμιά.

Στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ή σε ένα εμπορικό κατάστημα όπου ο συγχρωτισμός είναι μεγαλύτερος, μια μάσκα – ή ένας συνδιασμός – που παρέχει μεγαλύτερη προστασία είναι μάλλον μια… καλή επιλογή.