Lakkos Project: Πώς μεταρφώθηκε η "Τρούμπα" του Ηρακλείου

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας kritimono.gr στα τραπεζάκια της πλατείας, δυο – τρεις παρέες τσουγκρίζουν ποτήρια με ρακή. Στο διπλανό στενό, τα τσιγγανάκια κυνηγιούνται μπροστά σε μισογκρεμισμένα κτίρια και ξεσηκώνουν την γειτονιά με τις φωνές τους. Και στους γύρω δρόμους, ντόπιοι και ξένοι που σπεύδουν να «εξερευνήσουν» την μέχρι πριν λίγα χρόνια ξεχασμένη, μικροσκοπική, συνοικία του Ηρακλείου, σταματούν μπροστά στην ζωγραφισμένη πόρνη της οδού Μυλοποτάμου, ανηφορίζουν στην Ρωμανού με τα πολύχρωμα σπίτια, στρίβουν στην Σπιναλόγκας και καταλήγουν στο καφενείο «Ο Λάκκος», για να δοκιμάσουν τα περίφημα κεφτεδάκια του. «Η γειτονιά μας είναι πια της… μόδας» λέει γελώντας ο Αυστραλός καλλιτέχνης, Μάθιου Χάλπιν, που εδώ και μία τριετία έχει βαλθεί να… ξανασυστήσει στους Ηρακλειώτες την παλιά «Τρούμπα» της πόλης.

«Ο Λάκκος είναι μια περιοχή παραδομένη στην εγκατάλειψη, που όμως διατηρεί την γνησιότητά της και έχει μεγάλες προοπτικές» εξηγεί ο ίδιος. Στόχος του «Lakkos Project» είναι η «μεταμόρφωση» της άλλοτε κακόφημης συνοικίας σε μια «συναρπαστική γειτονιά, γεμάτη χρώμα και πολιτισμό», με τα πανέμορφα σοκάκια, τις τέχνες, την μουσική και την παράδοση σε πρώτο πλάνο. «Όταν ήρθα να ζήσω μόνιμα στο Ηράκλειο, έπαθα σοκ βλέποντας αυτά τα υπέροχα κτίρια να καταστρέφονται. Σκέφθηκα ότι έπρεπε να κρατήσουμε την ιστορία του Λάκκου ζωντανή και, την ίδια στιγμή, να ξεφύγουμε από το… βαρετό μπεζ και το κακόγουστο κίτρινο που κυριαρχεί στην πόλη».

Με «όπλα» τις μπογιές, τα πινέλα και την καλή του διάθεση και με την βοήθεια μιας ομάδας κατοίκων της περιοχής, άρχισε να βάφει προσόψεις άδειων κτιρίων, αντικατέστησε σπασμένες πόρτες και παράθυρα και, με τις τοιχογραφίες του, έφερε στο προσκήνιο φιγούρες και αναμνήσεις της δεκαετίας του 1920 και του 1930, όταν ο θρυλικός Λάκκος βρισκόταν στις… δόξες του. «Στην αρχή ήμουν μόνος. Οι Έλληνες φοβούνται τις αλλαγές!» λέει γελώντας. «Στην συνέχεια όμως, οι ντόπιοι αγκάλιασαν την προσπάθεια. Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, εθελοντές, ο δήμος Ηρακλείου, τοπικές επιχειρήσεις, βοηθούν ώστε ο Λάκκος να αποκτήσει νέο πρόσωπο».

Ρεμπέτες, χρώματα και ιστορίες στα χαλάσματα

Η… καρδιά του Λάκκου «χτυπάει» στην μικρή πλατεία του, με την εκπληκτική τοιχογραφία των Λακκουδιανών ρεμπετών, που είναι πιστό αντίγραφο φωτογραφίας της δεκαετίας του 1930. «Ήταν το πρώτο έργο. Ξεκινήσαμε από την πλατεία, θέλαμε να γίνει όμορφη, να μαζεύεται κόσμος εδώ» λέει ο Αυστραλός καλλιτέχνης, στρίβοντας στο δρομάκι που οδηγεί στο ανακαινισμένο σπίτι του.

«Άλλαξα τρία σπίτια στον Λάκκο, μέχρι να καταλήξω εδώ. Την δεκαετία του 1950, η κουζίνα μου ήταν εργαστήριο παρασκευής γλυκών». Στον διάδρομο που οδηγεί στην περιποιημένη, γεμάτη γλάστρες, αυλή, κρέμεται ο τιμοκατάλογος μιας παλιάς ταβέρνας. Και στο μικρό σαλόνι, ξεχωρίζει μια μεγάλη πολυθρόνα, σαν θρόνος, με χρυσαφί χρώμα και βελούδινη επένδυση.

Επιστρέφοντας στα στενά του Λάκκου, οι ιστορίες των παλιών κατοίκων «ξεπηδούν» από τα χαλάσματα και «σκοντάφτουν» στους φρεσκοβαμμένους τοίχους και στο μεράκι νεαρών καλλιτεχνών. «Εδώ βρισκόταν το πρώτο καφενείο, κρίμα που το παράτησαν. Στην απέναντι γωνία, λειτουργούσε μια σκοτσέζικη παμπ». Λίγο πιο κάτω, ο παλιός φούρνος, ένα χαμόσπιτο χωρίς οροφή που «επιμένει» να στέκεται όρθιο, δύο δωμάτια που ερήμωσαν όταν πέθανε η γριούλα που ζούσε εκεί επί δεκαετίες. «Όταν πεθαίνει κάποιος, η πόρτα κλειδώνει και δεν ανοίγει ξανά. Οι κληρονόμοι συνήθως αδιαφορούν ή περιμένουν ότι, λόγω του project, τα σπίτια θα αποκτήσουν αξία και θα πωληθούν σε υψηλές τιμές».

Η περιήγηση στα δρομάκια του Λάκκου ολοκληρώνεται με μια βόλτα στο πάρκο της περιοχής. «Δυστυχώς, τα κακόγουστα γκράφιτι, τα σκουπίδια και τα ναρκωτικά είναι πάντα εδώ. Έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε» καταλήγει ο Μάθιου Χάλπιν.

Η «Τρούμπα» του Ηρακλείου και η ιστορία της

Φτιασιδωμένες πόρνες, «βαρύμαγκες» με αγκυλωτό μουστάκι, κομπολόι στο χέρι και μπριγιαντίνη στα μαλλιά, αναψοκοκκισμένοι στρατιώτες, ρεμπέτες, κουτσαβάκηδες, χασισέμποροι και νταβατζήδες. Από τις αρχές του 20ού αιώνα ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, άνθρωποι παραδομένοι στα πάθη τους και κάθε λογής παραβατικά στοιχεία, που ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας του Ηρακλείου, συναντιούνταν στην πλατεία και τα σκοτεινά καλντερίμια της κακόφημης συνοικίας, ζούσαν έξω από νόμους και κανόνες και έστηναν ξέφρενα γλέντια με ζεϊμπέκικια, χασίς και ναργιλέδες.

Το 1900, με το «Διάταγμα περί Χαμαιτυπείων» της Κρητικής Πολιτείας, που επέβαλε τον γεωγραφικό περιορισμό των πορνείων σε «τοποθεσίες απρόσιτες εις κεντρικούς περιπάτους», τα στενά σοκάκια του Λάκκου «πλημμύρισαν» με πόρνες (κυρίως γυναίκες από λιμάνια της Μεσογείου ή φτωχές κοπέλες που έφθαναν στο Ηράκλειο για να δουλέψουν σε αποθήκες σταφίδας). Ο Λάκκος θεωρήθηκε… ιδανική περιοχή για την συγκέντρωση των πορνείων, επειδή βρισκόταν κοντά στο Βρετανικό Διοικητήριο.

Μαζί με τα «κορίτσια», στην υποβαθμισμένη συνοικία εγκαταστάθηκε όλος ο… υπόκοσμος του Ηρακλείου, ενώ το 1922, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, αναζήτησαν καταφύγιο στην περιοχή πολλοί πρόσφυγες. Η «αυλαία» για την «Τρούμπα» του Ηρακλείου έπεσε μετά τον βομβαρδισμό της πόλης από τα γερμανικά αεροσκάφη, καθώς τα «κορίτσια» μεταφέρθηκαν σε κεντρικό ξενοδοχείο του Ηρακλείου, για τις… ανάγκες των Γερμανών στρατιωτών.