Κλιματική κρίση: Είναι εφικτή η διαχείριση των συνεπειών της;

Οι συνέπειες του πρώτου προαναγγελθέντα και αναμενόμενου καύσωνα ήταν ολέθριες. Το κράτος πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο και η πολιτική προστασία ήταν παντελώς απούσα.

Οι υπεύθυνοι, με κορυφαίο τον πρωθυπουργό, αναλώθηκαν σε μια εργώδη επικοινωνιακή προσπάθεια να αποσείσουν τις ευθύνες για τις μεγάλες καταστροφές από την κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό, παρουσιάζοντας την κλιματική κρίση σαν άλλοθι, με τερατωδώς αντιεπιστημονικές δηλώσεις τύπου:

«Μπροστά στη μανία της φύσης κανένα μέτρο δεν θα είναι αρκετό».

Επειδή η δαιμονοποίηση της κλιματικής αλλαγής και το μέγεθος των φυσικών καταστροφών προδίδουν στοιχειώδη άγνοια, προσποιητή ή και αυθεντική, τόσο για την ίδια, όσο και για τους ακραίους κινδύνους και για τα ακραία φυσικά φαινόμενα που προκαλεί, αξίζει να ξαναθυμίσουμε τις πρώτες βασικές έννοιες και παραμέτρους της διαχείρισης των συνεπειών της.

1. Η κλιματική κρίση δεν είναι «θεομηνία» που προκαλεί ανυπέρβλητες καταστροφές. Πρόκειται για ανθρωπογενή κρίση, αποτέλεσμα μιας συνεχούς και συστηματικής, τους τελευταίους δύο αιώνες, αναπτυξιακής δραστηριότητας που υπερέβη τη φέρουσα ικανότητα της ατμόσφαιρας.
2. Η κλιματική κρίση δεν είναι άλλοθι για αδράνεια και ολιγωρία, αλλά αντίθετα η αιτία για την εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών και τη λήψη ενδεδειγμένων μέτρων.
3. Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζονται φαινόμενα κλιματικής αλλαγής στην ιστορία του πλανήτη, μια και αλλαγές στο κλίμα, είτε επί το θερμότερο, είτε και επί το ψυχρότερο, έχουν εμφανιστεί κατ’ επανάληψη στο απώτερο, αλλά και στο νεότερο ιστορικό παρελθόν. Αυτό που είναι όμως χαρακτηριστικό της παρούσας κρίσης, είναι η ένταση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που την προκάλεσαν και εξ αυτής η μεγάλη ταχύτητα της εξέλιξής της. Η παρατηρούμενη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης κατά έναν περίπου βαθμό εντός λίγων δεκαετιών, θεωρείται υπεύθυνη για τους ακραίους κινδύνους και για τα ακραία φυσικά φαινόμενα που πλήττουν τον πλανήτη τον τελευταίο καιρό.
4. Η κλιματική κρίση δεν προκάλεσε, αλλά επιδείνωσε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το οποίο προϋπήρχε και είναι αυτό, χάριν του οποίου διατηρήθηκε η ζωή στη γη. Αφού η ύπαρξη θερμοπηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα είναι που εγκλώβισε τη θερμότητα και διατήρησε τη θερμοκρασία του πλανήτη στους 16 περίπου βαθμούς Κελσίου, σε βιώσιμα δηλαδή για τη ζωή επίπεδα. Αν δεν υπήρχε καθόλου στρώμα θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα, οι χαμηλές θερμοκρασίες στη γη δεν θα επέτρεπαν τη διατήρηση της ζωής.
5. Η κλιματική κρίση δεν προκάλεσε τους καύσωνες, τις πλημμύρες και τις ξηρασίες, όπως πολλοί πιστεύουν. Τα φαινόμενα αυτά προϋπήρχαν. Αυτό που έκανε η μεγαλύτερη συγκέντρωση θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, είναι ότι επιδείνωσαν την ένταση και τη συχνότητα εμφάνισης των ακραίων φαινομένων.
6. Είναι λάθος τακτική, συνεπώς, η αμφισβήτηση της κλιματικής αλλαγής με το επιχείρημα ότι καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασίες υπήρχαν πάντοτε. Η συχνότερη εμφάνιση και η επιδείνωση των ακραίων φαινομένων μεγάλης έντασης είναι το χαρακτηριστικό της παρούσας κλιματικής κρίσης και όχι η εμφάνιση αυτών των φαινομένων για πρώτη φορά.
7. Η κλιματική κρίση αυτή καθ’ εαυτή καταπολεμάται σε παγκόσμιο επίπεδο με την εφαρμογή πολιτικής μετριασμού των αιτίων που την προκαλούν. Αυτό επιτυγχάνεται α) με τη δραστική εξοικονόμηση της ενέργειας και συνεπώς και τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, β) με τη μείωση των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων και γ) με την αλλαγή του ενεργειακού προτύπου και τη μεταστροφή του από τους ορυκτούς πόρους σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, τα κύματα, οι υδατοπτώσεις και η γεωθερμία.
8. Ο αγώνας για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης απαιτεί διεθνή συνέργεια και συνεργασία και είναι φανερό ότι έχει νόημα όταν σε αυτόν συμμετέχει το σύνολο των «μεγάλων καταναλωτών» του πλανήτη όπως οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα.
9. Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης είναι προφανώς διαδικασία πολύ αργής εξέλιξης. Μέχρι αυτή να ολοκληρωθεί, οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης αντιμετωπίζονται με την εφαρμογή πολιτικής προσαρμογής στους φυσικούς κινδύνους και στα ακραία φαινόμενα που με μεγαλύτερη ένταση και μεγαλύτερη συχνότητα θα προκαλεί μέχρι τότε η αύξηση της θερμοκρασίας της γης.
10. Πολιτική προσαρμογής σημαίνει την άσκηση δημόσιων πολιτικών για τον σχεδιασμό μέτρων πρόληψης των φυσικών κινδύνων, ετοιμότητας του κρατικού μηχανισμού και επιχειρησιακής επέμβασης για την παρεμπόδιση ή τον περιορισμό των φυσικών καταστροφών. Σκοπός της πολιτικής προσαρμογής είναι η προστασία των ανθρώπινων ζωών, των περιουσιών, της φύσης και των οικοσυστημάτων.
11. Οι πολιτικές προσαρμογής διαμορφώνονται με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τα ακραία φαινόμενα και τα απειλούμενα οικοσυστήματα. Ειδικά για τις δασικές πυρκαγιές πολιτική προσαρμογής σημαίνει τον έγκαιρο καθαρισμό της καύσιμης ύλης στα δάση, τη διάνοιξη δασικών οδών και αντιπυρικών ζωνών, τη θέση σε ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού, καθώς και την επιχειρησιακή οργάνωση των μέσων δασοπυρόσβεσης με ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και του εξοπλισμού τους.
12. Το γεγονός της καθυστέρησης των έργων δασοπροστασίας στην περιφέρεια Αττικής αλλά και στις υπόλοιπες περιοχές που κάηκαν φέτος, με τους σχετικούς διαγωνισμούς να έχουν υλοποιηθεί κατόπιν εορτής και εν μέσω πυρκαγιών, είναι η αιτία για τις μεγάλες καταστροφές.
13. Για τις δασικές πυρκαγιές, τις πλημμύρες και την ξηρασία η λήψη έγκαιρων μέτρων πρόληψης των φυσικών κινδύνων είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για τον περιορισμό των φυσικών καταστροφών. Το παιχνίδι δηλαδή της προσαρμογής κρίνεται πριν ακόμη ξεσπάσουν τα ακραία φυσικά φαινόμενα. Αν ξεσπάσουν και δεν έχουν ληφθεί έγκαιρα μέτρα, οι καταστροφές τείνουν να γίνουν ανεξέλεγκτες. Αυτή η παρατήρηση επίσης δικαιολογεί τις τεράστιες φετινές καταστροφές.
14. Για την επιτυχία της πολιτικής προσαρμογής κρίσιμος είναι ο ρόλος του κρατικού μηχανισμού και της πολιτικής προστασίας. Η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των φυσικών κινδύνων και των φυσικών καταστροφών εγκαταλείπεται διεθνώς ως μέθοδος αναποτελεσματική και επικίνδυνη. Αφού ο κατακερματισμός των παρεμβάσεων σε επιμέρους ιδιώτες και η κερδοσκοπική αντιμετώπιση της πολιτικής προστασίας, αφαιρούν από το εγχείρημα τον χαρακτήρα του ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού που πρέπει να υπάρχει για να είναι αυτό αποτελεσματικό.
15. Ο ρόλος των δασών στην υπόθεση τόσο της καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης, όσο και της προσαρμογής στις ακραίες συνθήκες που προκαλεί είναι ζωτικός. Η λογική, συνεπώς, να αφήσουμε τα δάση να καούν για να εγκαταστήσουμε στη θέση τους αιολικά ή ηλιακά πάρκα για παραγωγή ΑΠΕ δεν έχει «πράσινα» χαρακτηριστικά, όπως κάποιοι ανερμάτιστα ισχυρίζονται. Αντίθετα, οδηγεί στην ανατροφοδότηση των αιτίων που προκαλούν την κλιματική κρίση και συνεπώς συμβάλλει στην ενίσχυση των φυσικών κινδύνων και των καταστροφών.
16. Στη ίδια λογική, η πολιτική της ολιγωρίας και της αδράνειας στη λήψη μέτρων πρόληψης και η αντίστοιχη εφαρμογή της πολιτικής της εκκένωσης των περιοχών που φλέγονται, με πρόσχημα ότι η ανθρώπινη ζωή έχει προτεραιότητα, είναι καταστροφική. Γιατί η εγκατάλειψη της φύσης που καίγεται, είναι η πιο ασφαλής μέθοδος για τη μη έγκαιρη κατάσβεση της πυρκαγιάς και συνεπώς και για την επέκταση της οικολογικής καταστροφής.
17. Αν οι κυβερνώντες πιστεύουν πράγματι ότι η ανθρώπινη ζωή έχει προτεραιότητα, αλλά σέβονται και τις περιουσίες και τη φύση, τότε πρέπει α) να φροντίσουν να ενισχυθεί και να ξαναμπεί στον αγώνα κατά των δασικών πυρκαγιών η δασική υπηρεσία, β) να λάβουν εγκαίρως μέτρα πρόληψης, αποφυγής και περιορισμού των φυσικών καταστροφών, γ) να διατηρούν τον κρατικό μηχανισμό σε επιχειρησιακή ετοιμότητα και δ) να οργανώσουν τη δασοπυρόσβεση με ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού.
18. Η λογική των κυβερνητικών, που προκειμένου να δικαιολογήσουν την αβελτηρία του κρατικού μηχανισμού ισχυρίζονται ότι φωτιές υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και άρα δεν έχουν νόημα τα μέτρα αντιμετώπισής τους, λειτουργεί υπέρ της αύξησης των φυσικών καταστροφών και συγκεκριμένα των καμένων εκτάσεων. Συνέπεια αυτής της πολιτικής της ολιγωρίας του κρατικού μηχανισμού όσον αφορά στην πρόληψη και την έγκαιρη επέμβαση, είναι αυτό που συνέβη το καλοκαίρι του 2021 με τις μεγάλες πυρκαγιές στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα ήρθε μακράν πρώτη στην έκταση της καμένης δασικής γης ανά πυρκαγιά σε σχέση με τις γειτονικές της μεσογειακές χώρες όπως η Τουρκία, η Κύπρος, η Ιταλία, η Κροατία, η Βοσνία, η Συρία κλπ, παρά το γεγονός ότι οι μετεωρολογικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή ήταν παρόμοιες. Προφανώς, όπως εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται, οι χώρες που είχαν λιγότερα καμένα στρέμματα δασικής γης ανά πυρκαγιά, είχαν προνοήσει και είχαν εφαρμόσει εγκαίρως πολιτικές προσαρμογής στην κλιματική κρίση.

Η κατανόηση των βασικών αυτών σημείων για την κλιματική κρίση και τους κινδύνους που προκαλεί, ίσως συμβάλλει στο μέλλον στον περιορισμό των μεγάλων καταστροφών. Ώστε να μπορούμε στο εξής να λέμε:

«Δασικές πυρκαγιές υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Δε συμβαίνει, όμως, το ίδιο και για τις μεγάλες καταστροφές…»

Πηγή: TVXS

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr