Ισραήλ: Θεσμικό πραξικόπημα από τον… Μπίμπι

Οδεύει προς εμφύλιο πόλεμο το Ισραήλ; Κι όμως, ο πρώην πρωθυπουργός και πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Στρατού της χώρας Μπένι Γκαντζ προειδοποιεί για την πιθανότητα τέτοιας εξέλιξης την ίδια στιγμή που μέλη του ακροδεξιού κόμματος Εβραϊκή Δύναμη ζητούν τη σύλληψη του ίδιου καθώς και του –επίσης πρώην πρωθυπουργού– Γιαΐρ Λαπίντ και του πρώην στρατηγού και αναπληρωτή Εθνικής Οικονομίας Γιαΐρ Γκολάν.

To βασικό διακύβευμα της πολιτικής όξυνσης συνίσταται σε αυτό που η αντιπολίτευση περιγράφει ως θεσμικό πραξικόπημα και αφορά μια σειρά δικαστικών μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα τη «ρήτρα παράκαμψης», που εμποδίζει το Ανώτατο Δικαστήριο να ακυρώνει τη νομοθεσία της Κνεσέτ όταν τη θεωρεί αντισυνταγματική. Σαν να μην έφτανε αυτό, η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου προωθεί σύμφωνα με το ίδιο σχέδιο την αλλαγή της διαδικασίας διορισμού των νέων δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου, ώστε η πλειοψηφία των μελών του να είναι διορισμένη από την κυβέρνηση.

Δυναμικές αντιδράσεις

Η νεόκοπη δικαστική φόρμουλα Νετανιάχου, που σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό θα τεθεί σε εφαρμογή ήδη από τα τέλη Μαρτίου, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές να βγαίνουν στους δρόμους στο Τελ Αβίβ, στην Ιερουσαλήμ, τη Χάιφα κ.α.

Σε αυτό το πλαίσιο η αντιπολίτευση «σήκωσε το γάντι» επισημαίνοντας τον κίνδυνο καταστρατήγησης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Ο Γκολάν κάλεσε σε πολιτική ανυπακοή, ενώ ο Λαπίντ προειδοποίησε επίσης για τους κινδύνους για τη δημοκρατία του Ισραήλ, αποκαλώντας την κυβέρνηση Νετανιάχου «συμμορία εγκληματιών». Το κλίμα «ακούμπησε» και το ανώτατο πολιτειακό επίπεδο, με τον πρόεδρο Ισαάκ Χέρτζογκ να δηλώνει ότι ορκίστηκε να προστατεύει τις αξίες της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, ενώ κάλεσε τους νομοθέτες να ρίξουν τους τόνους. Ο Γκαντζ απάντησε στον Χέρτζογκ ότι συμφωνεί με το μήνυμά του, ενώ ο Νετανιάχου απάντησε λέγοντας: «Σε μια δημοκρατική χώρα δεν συλλαμβάνει κανείς τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως δεν αποκαλεί τους υπουργούς της κυβέρνησης ναζί και μια εβραϊκή κυβέρνηση Τρίτο Ράιχ. Ούτε καλεί κανείς τους πολίτες να ξεκινήσουν πολιτική εξέγερση». Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αναφερόταν σε ένα πανό που εθεάθη στη διαδήλωση στο Τελ Αβίβ και παρομοίαζε τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιαρί Λεβίν με ναζιστή.

Την ίδια στιγμή το νομοσχέδιο έχει ξεσηκώσει έντονες αντιδράσεις και στους κόλπους του νομικού κόσμου της χώρας. Η πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου Εσθερ Χαγιούτ προέβη σε μια πρωτοφανή για τα ισραηλινά δεδομένα δημόσια επίπληξη χαρακτηρίζοντας τα κυβερνητικά σχέδια «ασύστολη επίθεση στο σύστημα δικαιοσύνης». Παράλληλα, ο πρώην πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου Ααρόν Μπάρακ, ο οποίος χαίρει ευρείας εκτίμησης, τα χαρακτήρισε «πραξικόπημα χωρίς τανκς».

Ο παλαιστινιακός παράγοντας

Δεν θα πρέπει βέβαια να λησμονείται και η παλαιστινιακή παράμετρος. Η έντονα εθνικιστική σύνθεση της κυβέρνησης δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Πολλοί τονίζουν ότι σε περίπτωση υπερψήφισης της δικαστικής μεταρρύθμισης θα μπορούσε να διευκολυνθεί η κυβέρνηση να νομοθετήσει υπέρ των εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη χωρίς να ανησυχεί για το Ανώτατο Δικαστήριο.

Πρόκειται για όχι αμελητέα αλλαγή στάσης αν σκεφτεί κανείς πως στο παρελθόν το Ισραήλ έχει επικαλεστεί ως επιχείρημα τη δυνατότητα του δικαστηρίου να αποφαίνεται εναντίον του ως τρόπο για να αμβλύνει τη διεθνή κριτική για την πολύπλευρη καταπάτηση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, προβάλλοντας τον εαυτό του ως τη μόνη πραγματική δημοκρατία της Μέσης Ανατολής.